Thông báo
tin buồn
Thứ Tư, ngày
23 tháng 8, 2006 vừa qua, có một anh em văn nghệ vừa tạ thế tại Việt
Nam.
Nhà văn NGUYỄN
MAI sinh năm 1944 ( tuổi Thân)
Trước 1975
làm ở Tuổi Ngọc và Thời Tập, sau làm thư ký tuần báo Mây Hồng.
Sau 1975
trôi nổi không định hướng, sống trong cảnh túng thiếu. Cuối cùng lập
gia đình với
bà Nguyễn Thị Lin, người dân tộc, làm rẫy ở Ban Mê Thuột.
NGUYỄN MAI vừa
từ trần tại Ban Mê Thuột, Việt Nam vì chứng ung thư.
Hưởng dương
62 tuổi.
Tác phẩm đã
xuất bản: Thời Mù Sương (1972)
Nguyễn Trọng
Khôi
Tin Văn
& NQT cầu chúc linh hồn bạn Mai sớm siêu thoát.
Bản dịch cuốn
La Peau, nguyên tác tiếng Ý, của
Malaparte. Thời gian làm cho ông Nhàn, với Nguyễn Mai, Nguyễn Trọng
Khôi và một
tay nổi tiếng, chuyên viết về thiếu nhi, Từ Kế Tường, cùng lo tờ tuần
báo Mây Hồng.
TKT lúc đó là con cưng của ông Nhàn. Không có TKT là không có tờ Mây
Hồng. Gấu
thực sự lo chuyện dịch thuật, Khôi lo vẽ. Tờ báo là của TKT. Có lần Gấu
đánh
lén một đường... tình, ca cẩm về nỗi mất em Bông Hồng Đen, đặt tên là
Quán, tức
cái nơi chốn thiên đường đã từng ngồi mí em trên đường chở em tới Gia
Long.
Báo ra, ông
Nhàn đọc, la, báo thiếu nhi mà sao anh viết truyện này?
Bài sau đăng
lại trên Tập San Văn Chương, vẫn lấy tên là Quán. Choàng thêm cho nó
một vòng
hoa, câu của Alain:
Le domicile
est suspendu au cou de l'homme
Comme une
punition
Alain
Thanh Tâm
Tuyền biết chuyện, hỏi, cậu có biết Vũ Hoàng Chương về già mà còn có
tập thơ đặt
tên là Ngồi Quán?
*
Quán, nơi tụ
tập của những đứa con hoang đàng, dù có đi xa chân trời góc bể nào cũng
nhớ
hoài, giống như sự trừng phạt. Quán, Mái Nhà Xưa. Sài-gòn, Sài-gòn...
Lần
Cuối Sài Gòn
*
Gấu biết đến
ông Nhàn, là do Nguyễn Mai giới thiệu. Gấu biết Nguyễn Mai, là qua nhà
thơ
Thanh Tâm Tuyền, khi ông ngưng phụ trách trang VHNT của tờ Tiền Tuyến,
giao cho
Gấu, kèm một số bài viết của hai người chưa có tên tuổi, nói, sửa, rồi
nếu được,
đăng cho họ, một trong hai người đó, là Nguyễn Mai.
Chút tình đó
khiến anh nghĩ tới Gấu, kêu làm cho ông Nhàn, chủ tờ báo thiếu nhi Mây
Hồng và
nhà xb Vàng Son.
Còn ông kia,
sau là tác giả bản danh sách 12 tên nhà văn phản động, đồi trụy, trong
có đủ bộ
đám Sáng Tạo, và Gấu, đứng hàng thứ 7.
Cái tít Thượng
Đế đã chết, là của ông Nhàn. Ông biểu Gấu, Làn Da thì
làm sao mà ăn khách!
Mấy cuốn
trên, nhờ một ông lái sách cho vượt biển cùng với ông, và hiện ông sống
dài dài
nhờ nó, và nhiều cuốn khác nữa. Gấu thực sự phải cám ơn ông ta, vì nghe
nói,
cùng quê với bà xã [dân Mỹ Tho], và nếu không có ổng, là không còn một
bản nào
cuốn đầu tay, Những Ngày Ở Sài Gòn.
*
Sự kiện, một
ông như ông Nhàn, vốn làm chủ sự phòng kiểm duyệt, sau bỏ sở, ra làm
nhà xb dưới
bảng hiệu của nhà xb Sống Mới, chọn một cuốn như cuốn La Peau, của
Malaparte,
và ghê gớm hơn nữa, đổi ra là Thượng Đế Đã Chết Trong Thành Phố, liệu
ông đã ngửi
ra, đã tiên tri ra được, cái chết của Thượng Đế, ở trong một thành phố
mang tên
là Miền Nam, là Sài Gòn, và cái chết của chính ông, có thể kể như là
nạn nhân đầu
tiên của chính sách Kinh Tế Mới của VC?
Tiên tri hơn
nữa, chính là tác giả cuốn sách, me xừ Malaparte.
Nguyễn Mai
còn nhớ đến Gấu, những ngày sau 1975, khi anh làm thợ sửa mo rát cho
nhà xb Văn
Học 'ở phía Nam' - thì cứ gọi đại bằng cái tên 'chiến lợi phẩm', mượn
chữ của
Brodsky - dưới quyền me-xừ nhà thơ, nhà đầu nậu sách Phạm Mạnh Hiên.
Khi biết
tin nhà xb này tính dịch cuốn Mặt Trời Vẫn Mọc, anh liền bắn tin cho
Gấu, hãy
mang bản dịch hồi làm với ông Nhàn đến 'đăng ký'!
Nhưng kiếm ở
đâu ra bản dịch Mặt Trời Vẫn Mọc của Gấu bây giờ đây?
Khoan nhắc tới
cuộc phần thư 30 Tháng Tư, từ những ngày trước đó, Gấu đã chẳng còn giữ
được một
bản nào, không chỉ nó, mà còn nhiều nó khác nữa. Sau 1975, ngay bản
quí, có chữ
ký của tác giả, cuốn Một Chủ Nhật Khác, mà còn bị bà Thảo Trần đưa vô
lò lửa,
ôi dào, củi không có thì đành nó, vừa đưa vô, vừa cố đọc vội vài chữ,
trước khi
lửa lém sạch.
Tủ sách của
Gấu đa số là bị phần thư theo kiểu này, số còn lại đưa ông nhà thơ Trần
Tuấn Kiệt
đem ra vỉa hè Lê Lợi, bán được cuốn nào ông mua bia cuốn đó.
Người đưa
cho Gấu cuốn Mặt Trời Vưỡn Mọc, là bà xã nhà thơ Joseph Huỳnh Văn. Đến
lúc đó,
ông bạn nhà thơ mới có dịp thưởng thức tài dịch văn của Gấu. Cuốn này,
là từ
thư viện Gia Long [?], bà xã anh, hay bà con của anh, có người làm tại
đây, và
mượn giùm cho Gấu.
Về cái vụ
này, Gấu có kể sơ trong bài viết.
Không ngờ bài
viết mang tính tiên tri, báo trước sự xuất hiện của những nhà văn hiện
còn ở
trong nước, cộng tác với báo hải ngoại, tuy có chút khác biệt: Mấy ông
này viết
cho báo 'Ngụy', không phải báo Cách Mạng "Nguỵ Trang", hay Cách Mạng
'Chui', ở hải ngoại.
Thời gian
làm với ông Nhàn, tại nhà in số 32 Nguyễn Bỉnh Khiêm, nhà Gấu số 29,
buổi sáng,
những khi túi không tiền, và thường là không tiền, Gấu ghé nhà in,
thường cũng
đã có mặt, hai ông khác, Nguyễn Mai, Nguyễn Trọng Khôi, túi không tiền,
cũng
như Gấu, và, cả ba đều đợi, ông Nhàn tới, và, câu đầu tiên của ông là,
tụi mình
đi ăn sáng.
Quán ăn,
đình Tân An gần đó, của một nữ nghệ sĩ cải luơng nổi tiếng: Út Bạch Lan.
Ông Nhàn lúc
đó có một cô bồ nhí, và đám chúng tôi, thuờng gọi, cả hai, là, Roméo và
Juliette. Không biết bà vợ của ông có biết chuyện, tuy nhiên, trước
ngày 30
Tháng Tư, khi Juliette đề nghị hãy đi với nàng, thì Roméo quyết định ở
lại với
vợ con.
Ở lại, ông
Nhàn là một trong những người đầu tiên hưởng ứng chiến dịch Kinh Tế Mới
của VC.
Buổi sáng
hôm đó, chàng Roméo vác cái cuốc đi làm rẫy, trời còn mù sương, có thể
do nghễnh
ngãng, có thể do nhớ Juliette, chàng không nghe tiếng gọi "đứng lại"
của một ông du kích, thế là ông này đòm một phát.
Sau này, đọc
Một Chủ Nhật Khác, tới cái đoạn trung uý Kiệt đang nằm trong nhà thương
chữa bệnh
nhớ cô học nhò nhí Oanh, bò ra ngoài rừng thông Đà Lạt, bị tên sĩ quan
khùng lầm
là VC, bắn chết, là Gấu nhớ đến... Gấu, những ngày hạnh phúc bên em
Bông Hồng
Đen, nơi Hồ Than Thở, nơi Suối Cam Ly, và nhớ đến ông Nhàn, và, nghe
như mình
cũng đang ngã xuống, ở nơi sàn nhà hàng nổi Mỹ Cảnh, vì mìn VC.
Khỉ như vậy
đấy, cái trí nhớ, và cái sự liên tưởng.
Ra hải ngoại,
sau những ngày tù, vào những ngày cuối đời nơi đất người, đôi khi nhớ
lại những
ngày làm cho ông Nhàn tại nhà in của Cha Luận, số 32 Nguyễn Bỉnh Khiêm,
nhớ đến
cái chết của ông, Gấu vẫn băn khoăn tự hỏi, ai mách ông cuốn The Skin,
La Peau,
và ông ngửi thấy gì từ cuốn sách này, và nửa cái tít "Thượng Đế Đã
Chết",
của Nietzsche, dễ hiểu thôi, nhưng còn cái đuôi, nửa còn lại đó,"Trong
Thành Phố", ở đâu ra vậy?
Nhà xb Vàng
Son chỉ là một chi nhánh của nhà xb Sống Mới. Ông chủ của nó có rất
nhiều nhà
xb như của ông Nhàn, thí dụ như một nhà xb của tay viết cuốn Đôi Mắt
Người Xưa
[Nguyễn Ngọc Linh ?]. Khi Gấu dịch xong, ông Nhàn mang trình xếp Sống
Mới, ông
Khoái, hay Khoát, ông này đưa cho tay Linh kiểm tra, Gấu nhớ là, tay
này rất
khoái bản dịch, nhưng than, bỏ nhiều quá, chỉ còn 1/3 cuốn sách, nhưng
đây là
quyết định của ông Nhàn.
Cuốn Thượng
Đế Đã Chết Khủng Khiếp Thật.
Nó nói về Mẽo
giải phóng Ý, và nó tiên tri ra hai cuộc giải phóng khác, tại Việt Nam.
Gấu lập
lại, hai cuộc giải phóng.
1. Quân đội
Mẽo tới Miền Nam, nhằm giải phóng miền đất này, thoát cuộc xâm lăng của
VC Miền
Bắc.
2. VC Miền Bắc
giải phóng Miền Nam. Và xoá sổ nó.
Người của một
triệu đề tài tí tí. Như bạch tuộc ngàn tay quơ đề tài, xong, vứt đi,
như giấy
Kiss Me.
Một Proust của
Lò sát sinh Âu Châu. Biết đâu đấy, có thể do ông.
*
Thua ai,
thua anh bộ đội Cụ Hồ, thì còn vinh dự nào bằng!
Tuy
nhiên, mọi thứ, hễ anh sờ vô, là trở thành
hư ruỗng.
Anh vừa mới
cười với một cô gái trong trắng, xong, là cô ta biến thành điếm!
*
Một khi mọi
lý tưởng chỉ là cứt đái, thì lá cờ độc nhất, cho một con người, là làn
da của
chính anh ta.
Sau này, mỗi
lần đọc Một Chủ Nhật Khác, tới đoạn trung uý Kiệt đang nằm trong nhà
thương chữa
bệnh nhớ cô học trò nhí Oanh, bò ra ngoài, bò đến rừng thông Đà Lạt, bị
tên sĩ
quan khùng lầm là VC, bắn chết, là Gấu nhớ đến... Gấu, những ngày hạnh
phúc bên
em Bông Hồng Đen, nơi Hồ Than Thở, nơi Suối Cam Ly, và nhớ đến ông
Nhàn, và,
nghe như mình đang ngã xuống, nơi sàn nhà hàng nổi Mỹ Cảnh, vì mìn VC.
Khỉ như vậy
đấy, cái trí nhớ, và cái sự liên tưởng.
When Germans
become afraid, when that mysterious German fear begins to creep into
their
bones, they always arouse a special horror and pity. Their appearance
is
miserable, their cruelty sad, their courage silent and hopeless.
Khi người Đức bắt đầu sợ, khi nỗi sợ bí hiểm Đức đó ăn tới xương, thế
là từ họ
toát ra nỗi kinh hoàng và sự thương hại đặc biệt. Vẻ ngoài của họ trở
nên thê
thảm, sự độc ác, buồn lạ chi đâu, và sự can đảm, nín câm và vô vọng.
Malaparte
Gấu này tự
hỏi, giá mà anh bộ đội Cụ Hồ, kẻ thù nào cũng đánh thắng, biết sợ, như
thế, thì đã không biến thành bọ!
Thảm
thay!
Một trang
sách Gấu dịch Malaparte.
Tự do đắt
giá, còn đắt hơn cả nô lệ: Đúng là câu văn mặc khải cho cái số phận bi
đát của
một miền đất:
Thà nô lệ
yankee mũi lõ, còn hơn tự do yankee mũi tẹt!
Ôi chao, trận
dịch hạch do giải phóng đem vô khiến mọi người đổ xô chạy ra biển!
*
Anh T.
TC mới nghe
tin ông HAT vừa qua đời tại San Jose. Bạn ta lần lượt rụng như sung.
Tôi đọc tin
trên net rồi. Còn một ông nữa. TC khoẻ không?
Ông ĐMN. Chết
cùng một tuần với ông Y. nhưng không ai biết. Khi phát giác thì xác đã
vữa. Tội
quá.
Khoẻ nhưng bận
bù đầu. Nghiệp em nặng quá, cố trả kiếp này.
*
Gấu không được
quen biết thi sĩ Hoàng Anh Tuấn ở ngoài đời, nhưng có viết chung báo
net, với
cô con gái của ông, là Hoàng Thu Thuyền, tờ VHNT của Phạm Chi Lan.
Còn Đào Mộng
Nam, có gặp lần tới Cali thứ nhất, tại quán cà phê Factory, nhân đó,
tặng ông
cuốn Lần Cuối Sài Gòn như là cách tự giới thiệu, và làm quen, ông sau
nhắc tới
nó, trên Tạp Chí Thơ.
Tin Văn xin
được gửi tới gia đình, bạn bè của hai ông, những lời chia buồn, và cầu
chúc
linh hồn hai bạn văn sớm siêu thoát. NQT
*
Nhưng liệu
có người nào, đã một lần nghe Mưa Sài Gòn Mưa Hà Nội, mà lại nói chưa
từng biết
đến HAT. Bài hát này, theo Gấu, là bài buồn nhất, thê lương nhất, về Hà
Nội.
(1)
Bài hát tếu
nhất, về nó, là bài nhắc tới 'cơm nguội vàng', của TCS.
Với những
câu hỏi ngớ ngẩn của ông: Thành phố, con đường sẽ trả lời cho tôi!
Nhưng ít ra
cũng phải có bài này, về Hà Nội, sau Em còn nhớ hay em đã quên, về Sài
Gòn.
Bài hay nhất,
so với tất cả những bài hát về Sài Gòn.
Gấu đã có lần
phải giơ cả hai tay lên trời, chịu thua ông, vì đây là người nhớ Sài
Gòn nhiều
nhất, dù chẳng bao giờ [dám] rời khỏi thành phố, chỉ để hy vọng, mình
sẽ được
vĩnh viễn nằm xuống ở đây. (2)
Tuyệt, tuyệt!
NQT