Vị Thủ Lĩnh Trong
Bóng Tối
Cái tinh tuý của [Essence of] Belinsky.
Vissarion Belinsky, có biệt hiệu là "Furious Vissarion" [Vissarion giận
dữ],
là nhà phê bình nổi tiếng và có tầm ảnh hưởng quan trọng tới văn học
Nga thế kỷ 19. Thật không đúng, khi coi ông là đỉnh cao của cái gọi
là chính trị phải đạo [the political correctness] trong văn học, khi từ
này chưa từng xuất hiện, nhưng ông đúng là con người lý tưởng, và hết
lòng
tin rằng nghệ
thuật, tiểu thuyết, tất cả cuộc sống tinh thần, trí thức của một xã
hội, là để phục vụ cho nghĩa cả, nếu không phải là cách mạng, thì
chắc chắn là của tiến bộ, và của sự soi sáng.
Trớ trêu thay, những gì mà ông viết ra, và nhất là những phát giác
của ông về một số nghệ sĩ mà ông hết lòng say mê, kính phục, nếu bây
giờ chúng ta còn đọc họ, là do tác phẩm của họ hay, chứ không phải là
do chúng chuyên chở ý thức hệ của tác giả, họ là những thiên tài văn
học chứ không phải là những con thuyền tải cái gọi là chính trị phải
đạo.
Ông lọc ra
thiên tài Dos, ngay từ tác phẩm đầu tay, cuốn Những Người Nghèo
Khổ. Hay Gogol của Chiếc Áo Khoác. Những nghệ sĩ, người thì với
những tình cảm lẫn lộn, người khác, bằng vô thức, họ đều nhận ra,
Belinsky có một ảnh hưởng thật đáng kể lên văn học và tư tưởng Nga.
John Bayley, khi điểm cuốn tiểu sử của nhà phê bình giận dữ V.
Belinsky, cuộc chiến đấu của ông cho văn học, cho tình yêu và cho những
tư tưởng, [tác giả Richard Freeborn, nhà xb School of Slavonic and East
European Studies, London, 2003), đã cho rằng, Belinsky, theo một nghĩa
nào đó, là Vị Thủ Lĩnh Trong Bóng Tối [Éminence Grise], mà tinh thần
của vị thủ lĩnh này, có thể cảm nhận được ở bất cứ nơi nơi trong cõi
văn Nga thế kỷ 19. Và Richard Freeborn quả đã làm được một đìều
tuyệt vời, khi chứng tỏ được, cả hai vai trò then chốt của Belinsky
trong công cuộc phát triển văn hoá Nga, và chất người của riêng ông:
như là một cá nhân và như là một tư tưởng gia. Freeborn viết: Gần gụi
nhất, với trái tim của Belisnky, là lòng tin của ông vào tự do, và sự
chống đối quyết liệt trước nô lệ, ở duới tất cả mọi hình thức, không
chỉ nông nô, nhưng cái thái độ cam chịu, không có một chút đầu óc,
chẳng thèm suy nghĩ, của Nga, trước tính bạo tàn, bạo chúa của lề thói,
của hủ bại, và của thiên kiến.
(còn tiếp)