Hôm nay đọc trên mạng Phong Điệp có đăng lại bài "Ngạc Nhiên và Thất Vọng" của Phạm Khải, phát biểu về bài viết của nhà phê bình Vương Trí Nhàn ("Tô Hoài nhìn từ một khoảng cách gần"). Thế là đọc ngay bài của chú Nhàn. Thấy đúng là kinh hãi. Không hiểu nổi.  

Sống với nhau ở Hà Nội suốt bao nhiêu năm, sao chú VTNhàn muốn nói gì về bác Tô Hoài không lựa lúc bác đang khỏe để mà có thể cãi lại, lựa đúng lúc người ta mệt mỏi nhất mà phang thế này.

Việc đi thu thập người này nói một câu, người kia bình một câu không ra gì về bác Tô Hoài và đúng lúc bác yếu bệnh thế này, theo mình là thiếu đạo đức. Đọc đoạn đầu của bài còn tưởng là Phạm Khải hơi quá lời, nhưng càng đọc càng thấy Phạm Khải chê thế là còn hiền.  

Nhân đây mới thấy dạo này hay có chuyện người lớn tuổi tự nhiên phản tỉnh, và không phản tỉnh bản thân, toàn phản tỉnh chuyện của người, của một thời mà mình cũng có tham gia và lem nhem y như người ta. Nhưng khi phản tỉnh thì chẳng thấy mình đâu, cứ như chỉ có người là xấu, mình là thánh để có thể phán xét và giễu cợt.  

Nhưng nói chung mình ghét tất cả các thể loại hồi ký, chân dung...

Tại mình không tin vào trí nhớ. Thế mà đọc cứ thấy tả hôm ấy, năm ấy, trời thế ấy, anh ấy mặc áo này, khăn này, nói nguyên xi câu này... cứ như việc mới xảy ra sáng nay. Đến nạn nhân khéo còn ớ ra không hiểu có đúng mình nói thế không.  

Tóm lại, có giỏi chê người thì chê lúc mới xảy ra việc ấy, và đừng đợi chuyện đã qua, người ta đã yếu, trí nhớ đã tàn, mà đem ra làm một món lẩu cho thiên hạ dùng.
*
Note: Nhận xét như trên là không đúng, đối với cả Tô Hoài lẫn Vương Trí Nhàn.
VTN theo tôi không hề có ý nghĩ nói xấu, sau khi nói tốt về Tô Hoài. Trong Tô Hoài, có cả hai, xấu và tốt, thánh thiện và quỉ ma.
Không thánh thiện, không viết nổi Dế Mèn, không tạo ra được anh Cu Lặc thần kỳ, cũng một thứ thiên sứ lạc vô trái đất, thế gian này.
Không có sự tham dự của Quỉ, ở đây là Cái Ác Bắc Kít, ở dưới dạng tầm phào [chữ của Arendt], lăng nhăng [chữ của Nguyên Ngọc], làm sao viết nổi Ba Người Khác ?
Nhìn như thế, vụ Cải Cái Ruộng Đất chỉ là một cú Tổng Diễn Tập, chờ cú làm cỏ Miền Nam!

VTN cũng có đủ vinh nhục một đời viết rồi, không hề có ý định, tới lúc sắp xuống lỗ để làm món lẩu!
Lạ, là đến bây giờ "Em" mới lên tiếng, trong khi Gấu, ở hải ngoại mà ngửi ra mùi Cái Ác Tô Hoài liền tù tì!
*
Chúng ta rất cần những bài viết vượt lên cả xấu và tốt như bài của VTN, nếu muốn đối diện với Cái Ác Bắc Kít!
NQT

Tinh thần bài viết của VTN, một cách mà đó, là nằm trong dòng viết của Vị Thánh Của Lò Thiêu, Jean Améry:

 
"La catastrophe nazie est désormais la référence absolue et radicale de toute existence juive."
Tai ương Nazi từ nay là điểm qui chiếu tuyệt đối, triệt để, tất cả hiện hữu Do Thái.
Tai ương 30 Tháng Tư 1975, và cùng với nó, Lò Cải Tạo...  từ nay là điểm qui chiếu, tuyệt đối, triệt để, mọi hiện hữu Mít.
* 

Tô Hoài
by
Vương Trí Nhàn

Note1: Bài có rất nhiều "chi tiết là Thượng Đế", trong, cả văn chương lẫn đời thường!
Note 2: Bài viết của VTN, thấy có đề ‘chỉnh lý’, ở cuối bài, vậy mà đọc, thấy quá nhiều sạn chính tả.
Tiếc bài viết, Gấu sửa lại toàn bài.
Hy vọng không còn sạn!
Đây là một bài viết hiếm quí, cái kiểu nằm trong chăn mới biết chăn có rận.
Tuy nhiên, còn biết thêm, mỗi cá nhân con người sống với rận ra làm sao.
Gấu sẽ nhẩn nha đọc, và nhẩn nha lèm bèm, đọc tới đâu lèm bèm tới đó.
Có rất nhiều nhận xét mở ra rất nhiều hướng suy nghĩ, phản biện, về Tô Hoài, và thời của ông, và về Bắc Kít.
Tks người viết bài. NQT

Có thể nói rằng nếu chất người của một số người Việt Nam ta là ma thì Tô Hoài là một thứ ma thượng thặng, ma đến tận đường gân thớ thịt. Là ma, nên sống thế nào cũng được. Nên không biết sợ là gì. Nên cảm thấy mình có mắt ở mọi nơi. Nên lẩn khuất, sợ hãi, mà lại hăm hở hưởng thụ.
VTN
Câu phán thú, thực.
Gấu gọi là Cái Ác Bắc Kít, đấy!

Ngạc nhiên và thất vọng 
Bắt đầu thấm đòn!
*

Kỷ niệm, kỷ niệm

Có hai nhà văn Bắc Kít chúng ta cần đọc đi đọc lại, là Tô Hoài và Nguyễn Khải. Đọc NK thì phải nhớ câu phán của ông: Giá mà không có Đảng thì tôi đã trở thành một vị linh mục. Nhớ luôn những tác phẩm ông tấn công vào cái nôi tôn giáo ở Miền Bắc, là vùng Bùi Chu, Phát Diệm.
Tô Hoài, đừng bao giờ quên ông còn là tác giả của Dế Mèn. Giả như không có Đảng, liệu Cái Ác của ông vẫn còn nằm ẩn tàng ở trong cái vỏ ngây thơ của một tác giả chuyên viết chuyện cho nhi đồng?
Tuy nhiên, trong Quê Người, người đọc đã ngửi ra được Ba Người Khác, khi đọc cuốn sau, rồi đọc lại cuốn trước!
Nam Cao so với Tô Hoài, thua xa về khoản Ác siêu việt, vượt luôn cả hiện thực!
*
Còn một tay nữa, nhưng mới nháng lên như ánh lửa ma trơi thì đã vụt tắt rồi, là… Quê choa NQL!
Những entries đầu của anh, Cái Ác Trung Kít mà chẳng... "Thần" sầu, ư?
Đấy là chưa kể tới Cái Dâm, mà "Xìn Phóng" xém mất mạng vì phán "ẩu" về nó!
*
Thêm một bài viết thứ nhì của PTVA, về VTN, trên web phong diep. Đọc bài này, càng thấy PTVA không hiểu gì hết về tình trạng văn chương ‘tự thú’ của mấy đấng nhà văn Miền Bắc.
VTN cũng có hai mặt, y như mấy ông kia, thí dụ Tô Hải, Nguyễn Khải…
Nhưng với một con người như Tô Hoài, đừng mong ông viết thứ đó, và đúng như VA nói, [cung nô bộc của TH xấu quá!], ông nhờ một tên đàn em ở gần ông là VTN, nói giùm ông!
Nên nhớ VTN đã từng xém bị làm thịt vì cứ lo bới móc cái xấu của dân Mít, đâu đợi đến bài viết về Tô Hoài chúng ta mới nhận ra?
VTN? Cũng đừng mong ông công khai tự thú như Tô Hải, thí dụ!
Ông viết thật cay đắng về TH, là cũng để ngầm tự thú, và để xả xú bắp, sau bao nhiêu năm bị sư phụ ém tài!
Ui chao văn chương nó làm nhục con người làm sao, nhất là không có nó, thì làm sao có miếng ăn!
Chúng ta cũng đừng mong những dòng tự thú của VA!
Bài viết của VA về VTN cho thấy, còn lâu Mít mới có một ông thánh của Lò Cải Tạo!

Phan Thị Vàng Anh
CUNG NÔ BỘC XẤU

---

'Xin lỗi em chỉ là con đĩ' chỉ nổi tiếng ở VN

Đúng!
Và, có thể, chỉ nổi tiếng ở xứ Bắc Kít!
Một cái tít như thế, nhục mạ người phụ nữ, chưa nói đến nội dung ra sao.
Cùng lắm, người ta để cái tít, xin lỗi, em là gái bán hoa, thí dụ.
Gấu đã nói rồi, cái xứ đó có cái gì không bình thường: chúng rất coi thường đàn bà, phụ nữ!

Lại “khoanh vùng”!
Chán thiệt!
*
Cái kiểu giật tít như vậy làm Gấu nhớ tới Achebe.
Khi được hỏi về phản ứng gay gắt trong một tiểu luận về cuốn Trái Tim Của Bóng Đen của Conrad, và ý nghĩ của ông về hình ảnh Phi Châu ngày nay trong đầu Tây phương, Achebe trả lời:
Cái hình ảnh Phi Châu bây giờ có vẻ thay đổi chút đỉnh trong đầu người Tây phương. Khi tôi nghĩ về thế giá, về sự quan trọng, và về sự uyên bác của tất cả những đấng chóp bu như vậy, khi họ chẳng hề nhìn thấy gì, về tính phân biệt chủng tộc ở trong Trái tim của bóng đen, thì tôi đành đi đến một kết luận là, chúng ta hẳn là đã sống trong những thế giới khác biệt. Vả chăng, nếu bạn không thích câu chuyện của một người nào đó, thì hà cớ làm sao không viết ra, cái của riêng mình? Có thể có một số người nghĩ là điều tôi muốn là, “Đừng đọc Conrad”. No! Tôi đã từng dậy Conrad, I teach Conrad. Tôi đang dậy Trái tim của bóng đen [I teach Heart of Darkness], trong đó, điều mà tôi đang nói là, hãy nhìn cái kiểu người đàn ông này đối xử với những người Phi châu. Bạn có nhận ra cái gọi là nhân loại ở trong đó? [Look at the way this man handles Africans. Do you recognize humanity there?].
Người ta sẽ nói với bạn là ông ta chống lại chủ nghĩa thực dân thuộc địa. Nói, tôi chống lại chủ nghĩa thực dân thuộc địa, là chưa đủ, là chẳng đi tới đâu. Hay là, tôi chống đối cái chuyện những con người này - những con người nghèo khổ này - bị đối xử như vậy. Nhất là khi ông ta cứ vô tư mà gọi là họ “những con chó ngồi trên những cái chân sau của chúng”. Cái kiểu viết như thế đó. Hình ảnh thú vật tràn lan, đại trà trong cuốn truyện. Ông ta chẳng thấy gì là sai trái với chuyện miêu tả như thế. Và nếu như thế, thì chúng ta đành phải nghĩ là, chúng ta sống trong những thế giới khác biệt. Khi mà hai thế giới đó gặp gỡ nhau, thì chúng ta mới khốn khổ khốn nạn.
*
Và nếu như thế, thì chúng ta đành phải nghĩ là, chúng ta sống trong những thế giới khác biệt. Khi mà hai thế giới đó gặp gỡ nhau, thì chúng ta mới khốn khổ khốn nạn.
Until these two worlds come together we will have a lot of troubles.
Khi hai thế giới đó đụng nhau, là cái ngày 30 Tháng Tư năm đó đó!
Nói rõ hơn, có thể Bắc Kít đọc cái tít, như trên, thấy bình thường, còn chúng ta, thấy đau quá, nhục quá!
Đó cũng là lý do, Tin Văn bỏ mục Dọn, không viết thô tục nữa, đúng như yêu cầu của bạn đọc.
Happy New News!
NQT

Cái hình ảnh Phi Châu bây giờ có vẻ thay đổi chút đỉnh trong đầu người Tây phương. Khi tôi nghĩ về thế giá, về sự quan trọng, và về sự uyên bác của tất cả những đấng chóp bu như vậy, khi họ chẳng hề nhìn thấy gì, về tính phân biệt chủng tộc ở trong Trái tim của bóng đen, thì tôi đành đi đến một kết luận là, chúng ta hẳn là đã sống trong những thế giới khác biệt.
Achebe

Câu trên, có thể áp dụng cho đám Yankee mũi tẹt, nhất là những đấng, nhờ ơn “giải phóng’, mà thoát ra khỏi cái Đất Bắc cằn cỗi, mất hết nhân tính, khi chúng không hề nhận ra cái sự ăn cướp Miền Nam, bọc trong cái vỏ thống nhất đất nước. Nếu thực sự thống nhất đất nước, đất nước không đến nỗi ngày càng chìm sâu vào cơn băng hoại, không lối thoát, và ngày càng có nguy cơ biến thành một quận huyện của anh Tẫu, cũng là một hậu quả tất yếu, khi anh Tẫu đã bỏ ra biết bao công lao, tiền bạc, võ khí, quân trang, quân dụng, thực phẩm… để cho Miền Bắc thôn tính Miền Nam.
Thay vì phân biệt chủng tộc, trong trường hợp Conrad, thì ở đây là, huynh đệ cốt nhục tương tàn.
Chắc chắn, lịch sử sau này, sẽ đưa ra một kết luận như vậy, về cuộc chiến vừa qua.
Nhìn gần, nhìn xa:
Đọc những tác phẩm của Miền Bắc, ngay cả những bài viết tưởng như là do ghen ghét, nói xấu, làm nhục...  như VTN viết về TH, thí dụ, là phải đọc từ cái tầm nhìn như vậy.

Gide đã từng chê trong tiểu thuyết của Malraux không có trẻ con và tiếng cười. Mô phỏng ông, chúng ta có thể nói suốt cuộc chiến thần thánh chống Mỹ cứu nước Miền Bắc, Miền Giải Phóng không có tiếng khóc. Đau thương thì rất nhiều, nhưng cấm khóc, và phải biến đau thương thành hành động.

Đó là sự thực.

Tuy nhiên, chỉ đến mãi vào lúc chót đời, Gấu mới hiểu ra một điều là, Miền Bắc cần chiến thắng cuộc chiến, không phải chỉ vì chân lý nước Việt Nam là một, mà còn vì, đây là ‘lý do hiện hữu’ của giống Bắc Kít: giấc mơ vượt ra khỏi luỹ tre làng, giấc mơ đổi đời, có một đời mới, khác hẳn cuộc đời khốn khổ khốn nạn, nhục nhã, hèn hạ, ti tiện…. Chỉ đến khi chiến thắng cuộc chiến, thì Bắc Kít mới hiểu ra rằng, chiến thắng cuộc chiến thì làm được, nhưng chiến thắng Cái Ác Bắc Kít, vô phương. Tất cả những tác phẩm hậu chiến tranh của Bắc Kít, đều được viết ra nhằm tố cáo Cái Ác Bắc Kít: Ba người khác, Đi tìm cái tôi..., Tôi là thằng hèn, Hồi ký Nguyễn Đăng Mạnh.... và bây giờ, là lật tẩy cái ác ở những con người bấy lâu nay được coi như cực hiền, cực ngoan, cực tốt, như Tô Hoài, với bài viết của VTN về ông, thí dụ.

Vũ Trọng Phụng đã từng làm cái công việc này, trước chiến tranh, và bị đánh tơi bời, và, đến bây giờ Miền Bắc lại lôi ông từ dưới mồ lên để mà thờ, là vậy!
Trong những bài viết của nữ phê bình gia nổi tiếng hải ngoại, Thuỵ Khuê, bài về Vũ Trọng Phụng, theo Gấu, được! (1)
(1)
Hiện thực mà Vũ Trọng Phụng mô tả đi xa hơn bất cứ nhà văn nào từ trước đến giờ. Ông không cho ta một ảo tưởng nào nữa về con người, nghĩa là ông đã đi sâu vào lòng giếng không đáy của sự bất nhân, đã đi tới non cùng thủy tận của lòng người.
Thụy Khuê
Giông Tố là thảm kịch về sự thấp hèn bất tín của con người trên mọi lãnh vực: không ai có thể tin được ai, không ai có thể nhờ cậy được ai. Từ trong ra ngoài, từ anh em đến cha mẹ, từ vợ đến chồng, cha đến con, tất cả đều sống trong lừa dối, bất mục, một vòng loạn luân khép kín : tội ác và lừa bịp gieo rắc khắp nơi, không thể biết hậu quả chỗ nào mà tránh.
TK
Vũ Trọng Phụng là nhà văn đã vẽ nên Con người toàn diện (L' homme total) theo nghĩa của Sartre, nghĩa là ông nhìn thấy toàn diện mọi khía cạnh của con người, của mọi hạng người, như trường hợp Nguyễn Du
TK
*
"Con người toàn diện" là thuật ngữ Henri Lefèbvre sử dụng  trong tác phẩm Duy vật biện chứng pháp của ông, để nói về cái Lý thuyết và cái Thực hành rong ruổi bên nhau, xoắn vào nhau, rồi triệt tiêu lẫn nhau, làm thành con người hoàn toàn, hay con người đạt thân, hết còn vong thân nữa.
Dính dáng gì tới Vũ Trọng Phụng và Sartre? NQT
*
Truyện của Maupassant đã ảnh hưởng đến Camus khi viết La chute (Sa đọa), và chắc chắn đã củng cố thêm cho cái nhìn Vũ Trọng Phụng về cái ác của con người. Những nhân vật trong những truyện ngắn như  Một cái chết, Bà lão loà, Chống nạng lên đường, Vũ đã mô tả sự bất nhân trong nhân tính như một hiện thực không xoá bỏ được. Và muốn tìm hiểu sự lầm than, chết chóc thì phải lật cái bộ mặt bất nhân ấy lên, phô ra ánh sáng.
TK
*
Nhảm!
Bà này phán “đại ẩu” về rất nhiều trường hợp! Cứ phán khơi khơi, mà chẳng cần dẫn chứng. Sartre nói tới 'Con người toàn diện' ở đâu, trong tác phẩm nào, trường hợp nào?
Camus viết Sa Đọa là do ảnh hưởng Maupassant!
*

The Obama administration has taken steps to end torture and released documents showing official complicity in carrying it out, but it appears to have no interest in any kind of truth commission that would fully investigate what crimes our past leaders and high officials have committed. This is where Danner's book becomes so valuable. It ought to be read by those who still see our wars as moral crusades. They may learn from its pages why so many ungrateful beneficiaries of our largesse are willing to blow themselves up in order to do us harm, and why wars based on delusions only lead to more delusions and more wars.

Chính quyền Obama đã tiến hành những biện pháp nhằm chấm dứt tra tấn, và cho công bố những tài liệu cho thấy sự tòng phạm của nhân viên nhà nước, nhưng như vậy chưa đủ, và ba cái vụ truy tìm sự thực cũng chẳng đi tới đâu, và, tới lúc đó, thì cuốn sách của Danner trở nên quí giá. Nó phải được đọc bởi những con người vẫn còn nghĩ là những cuộc chiến của chúng ta gây nên đều là những cuộc chiến thập tự giá. Họ đọc, và sẽ học được từ những trang sách đó, tại làm sao bao nhiêu con người được thụ hưởng từ những cuộc chiến như vậy, lại sẵn sàng ôm bom làm nổ tung họ ra, khiến bao nhiêu con em của chúng ta chết theo, và tại sao những cuộc chiến được dựa trên những ảo tưởng, bịp bợm... chỉ gây thêm ra những ảo tưởng, bịp bợm và những cuộc chiến mới khác.
Witness to Horror
By Charles Simic

Đoạn trên Bắc Kít nên đọc!
Và nên đọc những tác phẩm hậu cuộc chiến tại Miền Bắc theo cách nhìn đó.
Còn cuộc chiến nào thánh chiến hơn cuộc chiến chống Mỹ cứu nước?
Đọc Nhật Ký Đặng Thuỳ Trâm, thí dụ, lý do cô tình nguyện đi Nam chiến đấu, là do quá tởm Cái Ác Bắc Kít, và mong tái ngộ người yêu nếu Gấu không nhớ lầm.

Cái chế độ do người cộng sản xây dựng lên ở Việt Nam là một chế độ vô tiền khoáng hậu. Trong chế độ đó chỉ có những archétypes stéréotypés và tất cả những mẫu hình khuôn đúc đó đều là nạn nhân.
Trần Văn Tích viết về Đặng Tiến trên Da Mầu

Một khi nhận định như thế này, là kể như trốn bỏ trách nhiệm làm người, tôi muốn nói, trách nhiệm của từng cá nhân con người, trước Cái Ác.
Đây là cách nhìn cổ lỗ sĩ về chủ nghĩa toàn trị nói chung, và chủ nghĩa CS nói riêng.
Có những trường hợp, một số cá nhân nổi tiếng, phản bác cách nhìn trên. Rõ nhất là của Solzhenitsyn, Cao Hành Kiện, với thế giới, và ở Việt Nam là những Lê Công Định, Nguyễn Tiến Trung, thí dụ.
Họ nói “Không” với cái gọi là "archétypes stéréotypés."

Cũng cần nói thêm, là mỗi chế độ CS mỗi khác! Không giống nhau! NQT
*
Những thí dụ mà TVT nêu ra, về bà Cát Hanh Long, thí dụ, là cũng thuộc về một thời đại xa xưa của chủ nghĩa CS, với cái đầu ở Moscow, và một khi ở Miền Nam Việt Nam của chế độ Mỹ Ngụy có anh Nguyễn Văn Trỗi bị bắt, thì có một anh sĩ quan Mẽo ở đâu đó được thả, để trao đổi!
Cùng với sự sụp đổ của chủ nghĩa CS, và sự mở tung kho hồ sơ cũ, càng ngày càng có thêm tài liệu cho thấy, ngay cả vào những thời điểm thê thảm nhất của cái gọi là archétypes stéréotypés, hay Homo Sovieticus, con người như là một cá nhân vẫn còn sống!
Vả chăng, càng ngày, cá nhân tôi, NQT, càng nhận ra, cái sự tha hóa của đất nước Việt Nam không mắc mớ gì nhiều đến chủ nghĩa CS. Và hiện nay, có vẻ như cách nhìn như vậy đang trên đà phát triển, cùng với sự xuất hiện của những bản văn, những tài liệu, những hồi ký, nhất là từ Miền Bắc, cho thấy, từng cá nhân, khi nhìn lại, đều cố tìm ra phần lỗi cá nhân của họ, đưa đến tai họa lớn lao kia.
*

Và trên TLS số mới nhất Jan 22, 2010, có bài điểm hai cuốn mới ra lò

Cùng số báo, còn một bài viết về Sebald:
Sebald, the good German?

Absent Jews and invisible executioners: W.G. Sebald and the Holocaust
Do Thái vắng mặt và Đao phủ vô hình: Sebald và Lò Thiêu
Một cách đọc, khác, về Sebald

Người đàn ông lành hiền

Tô Hoài qua Madame Tô Hoài.
Đúng, phải thánh thiện lắm mới viết được Dế Mèn
Nhưng phải có sự tham dự của Quỉ mới viết được Ba Người Khác 

PTVA vs VTN vs TH

Bữa trước Gấu nhìn thấy, trên tờ TLS, trong một bài viết về Lewis Carroll, cha đẻ của Alice, một bức hình, chụp cái cảnh tác giả ngồi lim dim, mặt đực ra, hạnh phúc đến tột độ, khi bé gái Alice, đứng trên cùng chiếc ghế, xỏa mớ tóc, cái váy, và thân hình nhỏ xíu của cô lên 'ông già mắc dịch'!
Có vẻ như cái thánh thiện nhất, phải có tí tục lụy, thì mới thánh thiện nhất được!
Bạn có nhớ, người xưa đúc gươm thiêng, phải nhỏ tí máu vô. Phải thứ “trăng huyết”, của một em, lần đầu thấy tháng cơ!
Ngược lại, trong cái Đại Ác, phải có tí ti Phật, tí ti Chúa... thí dụ.
Kiều Phong, cây bút đã từng vặt râu Bác Hồ, trừ Tà… là tác giả của Giọt Mực và những truyện ngắn thần sầu dành cho nhi đồng.
Duyên Anh, tác giả Con sáo của em tôi thần sầu, còn là Thương Sinh, chửi ác có hạng, đến bị chúng đánh thành bại liệt.
Gấu, tên sa đích văn nghệ, cũng đâu khác!
Cái phần ngu ngơ dại khờ của Gấu, là những trang viết về BHD, và BHD là một cô bé 11 tuổi!

Chính vì thế mà viết cho nhi đồng rất khó. Ba cái thứ đồ dởm, của những con người bình thường, không có gì trục trặc, khó mà hay được là vậy. Vừa nhắm mắt vừa mở cửa thì chỉ có té xuống sình, xuống mương thôi!
Viết về tuổi mới lớn, đừng nói viết cho nhi đồng, như Camus kia, mà cũng phải ôm thân cây mà đi, nữa là!
Salinger, viết xong Bắt Trẻ Đồng Xanh, bèn trốn chui trốn nhũi, là vậy!
Gấu, may là BHD biết trước, bỏ đi, chứ không thì cũng chết đứ đừ từ hồi nào rồi!
*
Ui chao, lại tụng đi tụng lại những sấm ngôn mà thánh nữ ban cho Gấu trước khi bỏ đi.

"Thứ tình yêu chỉ gồm có chiêm ngưỡng và kính trọng, thứ amour platonique mà anh nói đó cũng làm Hương sợ."
"Mi đâu có thương ta. Mi thương con bé con mười một tuổi, là ta, từ đời thuở nào.
Và Hà Nội của mi, ở trong con bé đó!"
"Làm sao có thể quên được một người đã nói yêu mình, lần đầu tiên trong đời. Cái lần anh đón H. trên đường tới trường Gia Long, ngay lối vào vườn Tao Đàn, buổi sáng sớm sau bao năm trời xa cách, H. đã tự nhiên ngồi lên xe. Vậy là anh đã hiểu."
"Thứ tình yêu đầy những passion mà anh có đó, em không có; thứ tình yêu gồm một phần ba là confiance, một phần ba là respect, một phần ba là "je ne sais quoi", có lẽ, hình như em đã yêu anh như vậy..."
Khi chàng bảo nàng: "Tình yêu đối với em, là một khởi điểm để vươn tới, một điểm tựa để xâm nhập đời sống, để khám phá, làm quen với những gì xa lạ, những người khác. Chúng ta yêu nhau vì chúng ta còn có thể yêu những người khác, những cái đẹp ở bên ngoài mối tình," nàng đã hóm hỉnh trả lời: "Như vậy có nghĩa, H. yêu anh là để có thêm kinh nghiệm tình trường, có phải không?"
Lúc đó, nàng nói: "Bây giờ H. hết lãng mạn rồi."
*

"Ở cái ngã sáu đường đời ấy vẫn leo lắt ngọn đèn con của lão cà phê 81, ánh đèn chai và bếp lửa thùng cháo bác Chữ. Mấy bác xích lô tã chốc lại lạch xạch lượn lờ qua. Trông mặt người đạp xe cũng đoán được tung tích, mỗi người đều hằn nét bộ mặt thời gian và tờ lịch hàng ngày của thành phố. Có lão râu xồm khuya về uống rượu húp cháo rồi nằm vắt người trên đệm xe, sàn xe ngủ bên gốc cây. Đấy là các ông chánh, ông lý tề vừa chạy tây càn, vừa sợ Việt Minh trả thù đã bỏ các vùng trắng ven nội vào đây. Đám cơ sở hốt (10) chết bỏ vào thành, trẻ hơn, đỡ lầm lỳ, có thể lại công tác bí mật, không ác ôn như mấy lão xích lô râu rậm kia...
-Lão xế lô, lão lục tào xá này nhất định cũng tề ngụy cũ. Cả lão cà phê bít tất, lão cháo gà cứ dấm dớ thế nhưng trông tay thoăn thoắt nhặt tiền, xếp tiền thế kia đủ biết.
Nguyễn Tuân hỏi tôi:
-Có nhớ Két không?..."

Tôi trích một đoạn, trong Cát Bụi Chân Ai, chỉ để chứng minh: nhà văn - ở đây là Tô Hoài - quan sát giống hệt một điệp viên, và Nguyễn Tuân đã giải tỏa cả một đoạn văn đầy những chi tiết chết người như vậy, bằng một hồi tưởng về người đã chết.

Nghe nói Tô Hoài viết Cát Bụi Chân Ai, là để "tạ lỗi" với vong hồn bạn, nhưng nhờ vậy, chúng ta thấy một Nguyễn Tuân "không chính thức", và bằng cách nào ông sống sót...
Trong hai nhà văn tiền bối kể trên, Tô Hoài mới là người thân cận với tuổi thơ của tôi, của "chúng tôi". Làm sao quên được cảnh tượng chú dế mèn võ sĩ được thiền sư xén tóc "cải hóa". (Hãy mường tượng ra, nghi lễ xuống tóc cho một tín đồ nào đó!). Làm sao quên hương ngọc lan của một buổi hẹn hò. Ôi nỗi đắng cay phải từ giã "quê người" đi tìm một "quê mình", đâu đó giữa đồn điền cao su bạt ngàn của một nước Nam-kỳ xa lắc, nơi chỉ có hai mùa mưa nắng, không còn những cơn gió buốt lạnh căm, không phải từ thiên nhiên ác nghiệt, mà từ lòng người thổi ra, không cần giờ giấc, không đợi mùa màng, ngày tháng... Làm sao mà hiểu nổi, một nhà văn với một thiên lương như vậy, với những quan sát tinh vi về loài vật, về một con người như Cu Lặc, lại có thể cay nghiệt như thế về một cõi tề, nguỵ?
Một chuyến đi

Phải cao tăng mới sáng tạo ra được một vì thiền sư xén tóc!
Phải ngây thơ như một đứa con nít mới tưởng tượng ra được “anh khờ” Cu Lặc!
Vũ Ngọc Phan đã nhận ra điều này, khi giải thích tại làm sao lại có một anh Cu Lặc trong số những chuyện loài vật của Tô Hoài.
Nhìn như thế, Thằng Khờ của Tô Hoài bảnh hơn Thằng Khờ của Dostoevsky!
Nhưng phải là một PXA, thì mới nhìn cách đếm tiền mà biết ngay đây là một tên địa chủ!

Sau bức màn tre

Charlotte Bailey, trên TLS số 12 Tháng Hai, 2010. đọc Hòn đá kiên nhẫn, Goncourt 2008, của Atiq Rahimi.

Người đàn bà không tên, ở trung tâm cuốn tiểu thuyết Hòn đá kiên nhẫn, The Patience Stone, không đem đến cho độc giả một câu chuyện lấy thẳng ra từ cuộc sống tại Afghanistan dưới sự cai trị của Taliban. Nó có vẻ như là một bức màn và đằng sau nó, là kinh nghiệm riêng tư của một người đàn bà, trong một xã hội Hồi giáo, và đây là lần đầu tiên, người đàn bà này kể ra cuộc đời của mình, bằng giọng nói đích thực của mình.

Cái chế độ CS ở Việt Nam, cho dù ác độc thỉ cũng chỉ giống như chế độ Taliban. Đằng sau nó, mới khủng khiếp. Với xứ Afghanistan, là một xã hội Hồi giáo, còn với xứ Mít, chính là cái xã hội mà Tô Hoài gọi là Quê Người.
Nhìn như thế, mới thấy cuộc chiến vừa qua cần thiết đến cỡ nào, đối với một đất nước. Cơ hội đầu tiên và sau cùng để biến quê người thành quê mình.
Đại Mộng thành Ác Mộng. 

"Thực ra đây là những ghi chép trong sổ tay hai chục năm qua của tôi. Trước khi công bố, chính tôi đã đưa Tô Hoài đọc. Ông đã đọc rất kỹ, suốt trong một năm. Ông có nói với tôi là nên bỏ đi hai chỗ, về gia đình của ông, còn lại, ông bảo là đăng được."
VTN viết về vụ ông đào mồ đảo mả Cái Ác Bắc Kít!
BBC

Đúng rồi. Phải thế chứ!
*
"Ở cái ngã sáu đường đời ấy vẫn leo lắt ngọn đèn con của lão cà phê 81, ánh đèn chai và bếp lửa thùng cháo bác Chữ. Mấy bác xích lô tã chốc lại lạch xạch lượn lờ qua. Trông mặt người đạp xe cũng đoán được tung tích, mỗi người đều hằn nét bộ mặt thời gian và tờ lịch hàng ngày của thành phố. Có lão râu xồm khuya về uống rượu húp cháo rồi nằm vắt người trên đệm xe, sàn xe ngủ bên gốc cây. Đấy là các ông chánh, ông lý tề vừa chạy tây càn, vừa sợ Việt Minh trả thù đã bỏ các vùng trắng ven nội vào đây. Đám cơ sở hốt (10) chết bỏ vào thành, trẻ hơn, đỡ lầm lỳ, có thể lại công tác bí mật, không ác ôn như mấy lão xích lô râu rậm kia...
-Lão xế lô, lão lục tào xá này nhất định cũng tề ngụy cũ. Cả lão cà phê bít tất, lão cháo gà cứ dấm dớ thế nhưng trông tay thoăn thoắt nhặt tiền, xếp tiền thế kia đủ biết.
Nguyễn Tuân hỏi tôi:
-Có nhớ Két không?..."

Tôi trích một đoạn, trong Cát Bụi Chân Ai, chỉ để chứng minh: nhà văn - ở đây là Tô Hoài - quan sát giống hệt một điệp viên, và Nguyễn Tuân đã giải tỏa cả một đoạn văn đầy những chi tiết chết người như vậy, bằng một hồi tưởng về người đã chết.

Nghe nói Tô Hoài viết Cát Bụi Chân Ai, là để "tạ lỗi" với vong hồn bạn, nhưng nhờ vậy, chúng ta thấy một Nguyễn Tuân "không chính thức", và bằng cách nào ông sống sót...
Trong hai nhà văn tiền bối kể trên, Tô Hoài mới là người thân cận với tuổi thơ của tôi, của "chúng tôi". Làm sao quên được cảnh tượng chú dế mèn võ sĩ được thiền sư xén tóc "cải hóa". (Hãy mường tượng ra, nghi lễ xuống tóc cho một tín đồ nào đó!). Làm sao quên hương ngọc lan của một buổi hẹn hò. Ôi nỗi đắng cay phải từ giã "quê người" đi tìm một "quê mình", đâu đó giữa đồn điền cao su bạt ngàn của một nước Nam-kỳ xa lắc, nơi chỉ có hai mùa mưa nắng, không còn những cơn gió buốt lạnh căm, không phải từ thiên nhiên ác nghiệt, mà từ lòng người thổi ra, không cần giờ giấc, không đợi mùa màng, ngày tháng... Làm sao mà hiểu nổi, một nhà văn với một thiên lương như vậy, với những quan sát tinh vi về loài vật, về một con người như Cu Lặc, lại có thể cay nghiệt như thế về một cõi tề, nguỵ?
Một chuyến đi  

Phải cao tăng mới sáng tạo ra được một vì thiền sư xén tóc!
Phải ngây thơ như một đứa con nít mới tưởng tượng ra được “anh khờ” Cu Lặc!
Vũ Ngọc Phan đã nhận ra điều này, khi giải thích tại làm sao lại có một anh Cu Lặc trong số những chuyện loài vật của Tô Hoài.
Nhìn như thế, Thằng Khờ của Tô Hoài bảnh hơn Thằng Khờ của Dostoevsky!
Nhưng phải là một PXA, thì mới nhìn cách đếm tiền mà biết ngay đây là một tên địa chủ!

Sau bức màn tre
Charlotte Bailey, trên TLS số 12 Tháng Hai, 2010. đọc Hòn đá kiên nhẫn, Goncourt 2008, của Atiq Rahimi.
Người đàn bà không tên, ở trung tâm cuốn tiểu thuyết Hòn đá kiên nhẫn, The Patience Stone, không đem đến cho độc giả một câu chuyện lấy thẳng ra từ cuộc sống tại Afghanistan dưới sự cai trị của Taliban. Nó có vẻ như là một bức màn và đằng sau nó, là kinh nghiệm riêng tư của một người đàn bà, trong một xã hội Hồi giáo, và đây là lần đầu tiên, người đàn bà này kể ra cuộc đời của mình, bằng giọng nói đích thực của mình.

Cái chế độ CS ở Việt Nam, cho dù ác độc thì cũng chỉ giống như chế độ Taliban. Đằng sau nó, mới khủng khiếp. Với xứ Afghanistan, là một xã hội Hồi giáo, còn với xứ Mít, chính là cái xã hội mà Tô Hoài gọi là Quê Người.
Nhìn như thế, mới thấy cuộc chiến vừa qua cần thiết đến cỡ nào, đối với một đất nước. Cơ hội đầu tiên và sau cùng để biến quê người thành quê mình.
Đại Mộng thành Ác Mộng.
*
Gấu đọc mấy anh Bắc Kít bỏ chạy được ra hải ngoại, ngoạc mồm chửi VC, chửi thật độc, về cái độc cái ác cái khốn nạn của chủ nghĩa CS, nhưng chúng không hề nhận ra cái phần tha hóa của chính chúng, không hề nhận ra cái giấc đại mộng của một miền đất, mà chúng từ đó mà ra, như Gấu đã từng chiêm nghiệm cả đời về nó:

Tuy nhiên, chỉ đến mãi vào lúc chót đời, Gấu mới hiểu ra một điều là, Miền Bắc cần chiến thắng cuộc chiến, không phải chỉ vì chân lý nước Việt Nam là một, mà còn vì, đây là ‘lý do hiện hữu’ của giống Bắc Kít: giấc mơ vượt ra khỏi luỹ tre làng, giấc mơ đổi đời, có một đời mới, khác hẳn cuộc đời khốn khổ khốn nạn, nhục nhã, hèn hạ, ti tiện….
Chỉ đến khi chiến thắng cuộc chiến, thì Bắc Kít mới hiểu ra rằng, chiến thắng cuộc chiến thì làm được, nhưng chiến thắng Cái Ác Bắc Kít, vô phương. Tất cả những tác phẩm hậu chiến tranh của Bắc Kít, đều được viết ra nhằm tố cáo Cái Ác Bắc Kít: Ba người khác, Đi tìm cái tôi..., Tôi là thằng hèn, Hồi ký Nguyễn Đăng Mạnh.... và bây giờ, là lật tẩy cái ác ở những con người bấy lâu nay được coi như cực hiền, cực ngoan, cực tốt, như Tô Hoài, với bài viết của VTN về ông, thí dụ.
*
Theo Gấu, VTN có bài viết này, khá nhất, nếu nói về "phê bình như là sáng tạo":
Nguyễn Du như một thi sĩ

Trang VTN trên TV

Cộng đồng hải ngoại như một lực lượng đối lập
NHQ Blog VOA.

Làm sao có thể coi hải ngoại như là một thế "đối lập" với chính quyền VC ở trong nước được?
CS chỉ có một thế, là thế độc tài mà thôi
Thành thử, VC đâu có cho phép?
Và cũng đâu có cho về?
Hơn nữa, làm sao tóm hết hải ngoại, bắt họ đứng vào lề ‘đối lập’?

Ra khỏi đất nước, chỉ có thể coi như là ở cái thế ly khai, và như thế, có thể cùng đứng chung với những cá nhân, như Lê Công Định, Nguyễn Tiến Trung….

Gấu này, khi đọc VTN, có viết:
Nếu Việt Nam sẽ có một Nobel văn học, thì một ông nhà văn Mít như thế đó phải là cái lương tâm mà đám Mít có thể tin cậy [The writer - that conscience in which his fellow man can believe." Normal Manea].
Đã có một thời, NHT là cái lương tâm đó.

Như Kundera, Milosz, and Kis, Manea tượng trưng cho tinh thần Trung Âu, không chỉ vì ông sinh ra tại đây như họ, mà còn vì tầm nhìn của ông về mặt tâm linh và văn hóa, hay nói như Danilo Kis, mà ông đã từng viện dẫn:
"Ý thức rằng mình thuộc về Trung Âu, là ý thức rằng sau chót, tự thân của nó, ý thức này là một ý thức về sự ly khai."

Solzhenitsyn cũng đã từng phán như vậy, khi dậy bảo Hội Nhà Văn của những nhà văn nhà thơ nhà nước CS: Nhà văn phải làm sao sử sự như một nhà nước trong một nhà nước.
Liệu một nhà văn, một tinh thần, một ý thức như thế, sẽ có, ở trong nước?