Viết
lớn
là
ngồi
xổm lên công chúng. [Bởi chưng] cơn hấp hối của nó là từ trong xương
trong tuỷ mà ra.
[Much great writing has no need of the public dimension. Its agony
comes from within].
Công chúng là cái đếch gì đối với một thế giá như Elizabeth Bishop. Nhà
tù của bà - Tự do của bà - đề tài của bà, là ở một nơi nào khác.
Lullaby.
Let nations rage,
Let nations fall.
The shadow of the crib makes an enormous cage
upon the wall.
[Bản tiếng Pháp:
Berceuse.
Laisse rager les nations,
Laisse-les s'effondrer.
L'ombre du berceau forme une énorme cage
sur le mur.]
Ru em
Hãy
để cho những nước phát rồ phát dại,
Hãy
để cho những nước té chỏng khu.
Bóng
của cái nôi vẽ một cái chuồng lớn
ở trên bức tường.
Salman
Rushdie
Ghi chú về
Viết và Nước
[Notes on
Writing and the Nation]
[Gửi
Người Ở Thanh Xuân. Gấu]
Tôi
không muốn làm cho bạn có cảm tưởng là người Chile chúng tôi xấu xí,
chúng tôi cũng có những đức tính... Nào, chúng tôi là một dân tộc với
tâm hồn thi ca. Đây không phải lỗi ở chúng tôi, mà do phong cảnh. Chẳng
ai đẻ ra ở một xứ sở đẹp đẽ đến như thế mà lại có thể chống lại cái bản
năng, nỗi thèm thuồng làm nhà thơ? Tại Chile, bạn lật một hòn đá lên,
và thay vì thấy một con thằn lằn, thì lại là một bài thơ, hoặc một mẩu
ca dao, lục bát.
Isabel Allende: Xứ sở mà tôi bịa đặt
ra
Nigeria: Bắt giữ nhà văn
đoạt giải Nobel
Một
cuộc biểu tình phản đối chính phủ với sự tham gia
của hàng nghìn người đã diễn ra tại thủ đô Lagos của Nigeria ngày 15.5,
buộc cảnh sát phải nặng tay trấn áp. Nhà văn đoạt giải Nobel của
Nigeria, ông Wole Soyinka đã bị tạm giữ trong cuộc trấn áp này.
[Trích Lao Động]
"Anh
ta có thể kể cho bạn những
điều." Conrad viết
thư cho một người bạn, về Casement. "Những điều mà bạn cố quên đi."
Ông là Đồ
Phổ Nghĩa, tôi đoán vậy.
Trong The Rings of Saturn,
W.G. Sebald kể lại, ông thấy mình tại một
thành phố ven biển Anh, đang ngủ gà ngủ gật trong một chương trình của
đài BBC về Roger Casement, một người Ái Nhĩ Lan, bị người
Anh xử tử vào tháng Tám 1916 vì tội phản quốc. Tỉnh giấc, bàng hoàng
bởi hồi ức của chính mình, và bởi những gì còn sót lại của bài nói trên
BBC, ông lò mò tìm hiểu về Casement, và trí tưởng tượng càng sửng sốt
thêm, khi biết được tình bạn giữa Casement và Conrad.
Hai người gặp nhau vào năm 1989 hoặc 1890, khi Casement, lúc đó chưa
tới ba chục tuổi, làm việc cho Sở Hỏa Xa Congo. Trong vài tuần lễ
họ chia nhau một căn phòng. Vào lúc này, Conrad đang loay hoay với cuốn
Heart of Darkness
ở trong đầu, còn Casement thì đang đi theo sự xúi bẩy
của định mệnh của mình: trở thành một người hùng, một kẻ tuẫn đạo, và
một kẻ phản quốc...
[Bi kịch Casement]
Tìm Em như
thể tìm chim
Lan Hương, tên
ở nhà là Hồng, hay Hồng Đen, do nước da hơi ngăm ngăm.
Bông Hồng Đen cũng có một tiền thân, tên là Hồng, hay Hồng Con, để phân
biệt với Hồng Lớn, con gái ông giáo Dực, thầy dậy học trong làng mà Gấu
tôi đã nhắc tới, trong bài viết nhân chuyến trở lại nơi một thời vang
bóng.
Cô Hồng Con của Gấu tôi, là con một tên địa chủ. Trong đợt đấu tố, liền
sau khi Gấu tôi bỏ chạy đất bắc, cô con gái bị nhốt ở trong
chính căn nhà của cha mẹ. Bị sốt thương hàn, quá khát nước, cô gái cố
bò ra tới cái ao ở bên ngoài cổng, và gục chết ngay ở bờ ao.
Đấy là Gấu tôi nghe bà chị kể lại, trong lần trở về làng cũ.
Bà chị nói:
-Dạo ấy, mấy đứa nó ghép em với cô Hồng Con, em còn nhớ không?
Nhớ, sao không nhớ.
Chính vì nhớ, nên Gấu mới trở về. Lạ một điều, tại sao chị cũng nhớ
chuyện con nít đó? Và chị có cảm thấy ân hận, và chán ghét cái làng của
mình không?
Bông Hồng Đen, như Gấu tôi được biết, bị bịnh ung thư, và chỉ còn mấy
tháng nữa là từ biệt cõi đời. Cô có hứa, qua một người bạn, sẽ gọi điện
thoại cho Gấu, nhưng chờ hoài, chờ hoài...
1965.
Những
ngày cuộc chiến tuy chưa dữ dội nhưng đã hứa hẹn
những điều khủng khiếp. Người Mỹ đổ quân xuống bãi biển Đà Nẵng, liền
sau đó là
lần chết hụt của tôi tại nhà hàng Mỹ Cảnh. Tất cả những sự kiện đó, mỉa
mai
thay, chỉ làm cho bóng ma chiến tranh thêm độc, đẹp, thêm quyến rũ và
trở thành
những nét duyên dáng không thể thiếu.
Của
Bông Hồng Đen.
Của
Sài-gòn.
NQT: Lần Cuối Sài Gòn.
Influence
Ảnh Hưởng
[Bài đọc tại Đại Học Turin]
Salman Rushdie
Từ sự
kiện, có cái chuyện ảnh hưởng xuyên qua rào cản văn hóa, ngôn ngữ,
chúng ta có thể suy ra một điều, về bản chất của văn chương: rằng (hãy
cho phép tôi tạm quên đi cái ẩn dụ nước nôi trơn tuột ở trên], những
cuốn sách có thể sinh ra từ những bào tử, được gió mang đi khắp
nơi,
hay
là từ những gốc rễ đặc biệt, mang tính địa phương, vốn bám chặt
lấy từng tác giả. [Gấu tôi tự hỏi làm sao cái chất miền nam của
Faulkner lại có ở trong những truyện ngắn của Nguyễn Ngọc Tư chẳng hạn,
và Rushdie bèn trả lời], có những họ hàng quốc tế của những từ ngữ,
cũng như những bộ lạc rất thân quen gần gụi, về đất cát, và về máu mủ.
Đôi khi - thí dụ như trường hợp ảnh hưởng của James Joyce lên chính tác
phẩm của Samuel Beckett [hai người đều là dân Ái Nhĩ Lan],
rồi tiếp liền đó, là ảnh hưởng của Beckett lên tác phẩm của Harold
Pinter với cùng một mức độ như của Joyce trên Beckett - chúng ta có cảm
tưởng về một triều đại vua chúa tiếp nối nhau,
hay một ngọn đuốc chuyền từ thế hệ này qua thế hệ khác, thật rõ ràng,
và cũng thật mãnh liệt. Trong những trường hợp khác, những nối kết quen
quen như thế tuy không hiển nhiên bằng, nhưng chưa chắc đã kém phần
mãnh liệt.
Lần đầu tiên đọc tiểu thuyết Jane Austen, từ một xứ sở, thời đại
thật
là xa vời so với nền học vấn, sự dạy dỗ và nơi chốn trưởng thành của
tôi, là thành phố lớn Bombay giữa thế kỷ 20, điều làm tôi sửng sốt, là
tại làm sao, bằng cách nào, những nhân vật nữ của bà lại Ấn Độ, lại
đương thời đến như thế; cứ như tôi có thể "sờ" thấy họ. Những người đàn
bà thông minh, sôi nổi, lưỡi nhọn hoắt, lúc nào cũng như muốn xổ lồng,
muốn bay bổng, nhưng bị "cấm cung" ("huis clos", tiếng Pháp trong
nguyên bản) bởi thói đời chật hẹp, vùng vẫy chi đâu thì cũng chỉ trong
bốn bức tường của những cuộc khiêu vũ gia đình, nhằm săn cho được một
ông chồng; những nhân vật như thế, người ta có thể gặp ở bất cứ đâu
đâu, trong xã hội trưởng giả Ấn Độ. Ảnh hưởng của Jane Austen trên cuốn Sáng Ngày, Clear Light of the Day,
của Anita Desai và trên Một Cậu Trai
Dễ Bảo, A Suitable Boy,
của Vikram Seth, thật hiển nhiên.
