Nước Pháp đã dâng tặng cho đương thời một món quà quí và hiếm, ở nơi Simone Weil. Sự xuất hiện của một nhà văn như thế ở thế kỷ 20, là chống lại mọi luật lệ về điều có thể xẩy ra, tuy nhiên, chuyện không thể xẩy ra, vẫn xẩy ra.
Hàng triệu người bị giết trong Đệ Nhất Thế Chiến, hàng triệu người bị giết hay bị tra tấn đến chết ở Nga trong, và sau cách mạng, và những nạn nhân không thể đếm được, do Nazi và Đệ Nhị Thế Chiến. Tất cả những chuyện đó đè nặng lên suy nghĩ của Âu Châu. Với tôi, có vẻ như Âu Châu cứ loay hoay với chỉ một vấn đề thật xưa thật cũ, nhưng mọi người đều cảm thấy xấu hổ, nhục nhã, khi phải nói ra.
Vấn đề đó là: Ai có thể biện minh cho sự đau khổ của những con người vô tội?
Milosz : Sự quan trọng của Simone Weil.

Dimitri Karamazov [nhân vật của Dostoevski] nói: "Chúng ta nên yêu cuộc đời, nhiều hơn là yêu ý nghĩa của cuộc đời".
Octavio Paz trích dẫn, trong một bài viết về Dos [trong Về Thi Sĩ và Những Người Khác, nhà xb Arcade NY 1990].

Rất ít người trong số chúng ta có thể nhìn vào tận mắt, một Solzhenitsyn, hay một Nadejda Mandelstam. Cái tội lỗi đó đã đóng khằn ở nơi chúng ta, và - thảm thương thay, đây chính là số kiếp, như bị trời đầy - nó đóng khằn ở ngay trong những gì mà chúng ta viết ra. Tôi nói điều này với sự buồn thảm, và với sự nhục nhã, tủi hổ.
Mexico, Tháng Ba, 1974.
Octavio Paz: Considering Solzhenitsyn: Dust After Mud  [Arcade, NY 1990].

Quần đảo Gulag không phải là một cuốn sách về triết học chính trị, nhưng mà là một tác phẩm về lịch sử; nói rõ hơn, đây là một chứng cứ - chứng cứ theo nghĩa cổ xưa nhất của nó: chỉ những kẻ tuẫn nạn mới đích thị là những chứng nhân - về một hệ thống kìm kẹp được thành lập vào năm 1918, bởi những người Bôn-sê-vích và hệ thống kìm kẹp này cứ thế "sống sót" cho tới tận ngày hôm nay, mặc dù có thời gian hơi có vẻ nhân bản, như thời kỳ Khrushchev, và không còn quá ghê tởm, như thời kỳ Stalin.
Octavio Paz:Trường hợp Solzhenitsyn: Bụi Sau Bùn.

---