ST. PETERSBURG has one sea, one hundred and one islands, and endless rivers. There's no point in trying to count them: the sky is the source of the most important river - rain. Rain floods the city's canals; it saturates buildings, gardens, earth, and stones. All summer, it falls in a soft drizzle or in torrents. Occasionally, there are small interludes, during which the inhabitants of Petersburg raise their eyes and discover magical sunsets in maritime hues-green, gold, and violet-and gaze in astonishment at the beauty of their city: its palaces, arches, columns, spires, and cupolas. Everything is spectral, a watery gold trembling in the air and reflected in the waters. But these flashes of light are brief, and the most lasting impression, the image I have carried with me since childhood, is of a snow-filled black-and-white print.
The snow begins to fall in October. People watch for it impatiently, turning repeatedly to look outside. If only it would come! Everyone is tired of the cold rain that taps stupidly on windows and roofs. The houses are so drenched that they seem about to crumble into sand. But then, just as the gloomy sky sinks even lower, there comes the hope that the boring drum of water from the clouds will finally give way to a flurry of ... and there it goes: tiny dry grains, at first, then an exquisitely carved flake, two, three ornate stars, followed by fat fluffs of snow, then more, more, more--a great store of cotton tumbling down.
Pure bliss! Winter! The sky, lightened of its load, brightens and seems to lift. The grimy cornices, roofs, and windowsills are covered instantly: everything vertical is black, everything horizontal white. The city becomes a sketch of itself, a huge map or blueprint that is slightly worn at the corners and intersections-a stage set, the ideal landscape this city was supposed to be.
Children race outdoors and tramp across the thin white layer as if it were a blank sheet of paper, leaving behind clear black footprints. Look a little closer and those comments they've stomped out in the snow will be legible; another minute and the footnotes will arrange themselves into a text, an ode to winter, a hymn to freedom.
But the snow collectors have already started out. Frightening censors, they are led by a crazy machine that looks like a lobster with an escalator on its shoulder. A driver peers out with beady eyes while the machine's claws rake in the snow with circular movements. The snow, so new, fresh, free, and precious, is grabbed by the greedy claws and spat back out onto the escalator. From there, it travels up the lobster's shoulder and, pressed into tight clumps, drops into a dump truck that rides quietly along behind the crustacean. The machine, with its metal plow and whirling claws, scrapes along the ground, baring the asphalt-taking away our gift and leaving only blackness behind. The grownups call it a Vuchetich, after a rich Soviet sculptor, a government favorite, who has covered the country with hideous, skyscraper-high monstrosities. He's probably paid by the meter, which is why his statues are so tall; and he rakes in money as fast as the machine collects snow.
The Vuchetich moves on, but the snow keeps falling in its wake. The city slowly recovers from the theft, replenishes itself, emerges whole, stubborn, unconquered, an etching on white paper, as it was forty years ago, during my childhood-a sublime and indifferent engraving, unaffected by any commentary. - TATYANA TOLSTAYA
(Translated, from the Russian, by Jamey Gambrell.)
The New Yorker Dec & Jan 1999

Note: Đọc, Gấu bỗng nhớ đến Nhặt Lá Bàng mở ra Đôi Bạn của Nhất Linh, và bèn dịch là Nhặt Tuyết

Lượm tuyết

Thành phố St. Pertersburg có một biển, một trăm lẻ một hòn đảo, và những con sông dài vô tận. Vô phương đếm: Bầu trời là nguồn của con sông quan trọng nhất – mưa. Mưa ngập tràn những con kênh thành phố; nó làm sũng những tòa biu đinh, những con vườn, mặt đất, và những cục sỏi, những viên đá. Suốt mùa hè, mọi mùa hè, nó rơi rỉ rả, nhẹ như mơ, hoặc như thác. Lâu lâu, có những khúc nghỉ nho nhỏ, và những cư dân thành phố ngước mắt nhìn trời và khám phá những buổi mặt trời lặn thần kỳ trong cái mầu huyền hoặc cầu vồng biển – xanh, vàng, và tím – và ngỡ ngàng chiêm ngưỡng vẻ đẹp thành phố. Mọi thứ thì ma mị, và bầu trời thì run rẩy trong cái màu vàng ướt át, và phản chiếu lại trên mặt nước.

---

Tuesday, October 16, 2012 10:09

Câu hỏi của một độc giả tanvien.net

Thưa ông cái chữ “endless rivers” trong bài "Lượm tuyết" được ông dịch thành "những con sông dài vô tận" hình như có vấn đề ạ.
Bởi ở trước đó là "một biển...", "một trăm lẻ một hòn đảo..." thì theo logic tuyến tính các dòng sông liên quan đến số đếm hơn là chiều dài. Tức là "vô số các con sông" hơn là "những con sông dài vô tận".
Lại nữa, phần sau đó ông lại dịch là vô phương đếm (không thể đếm hết những con sông = vô số)
Vậy ông thấy dịch thành "vô số các con sông" có hợp lý hơn "những con sông dài vô tận không"? 

Tks
Không phải như vậy, theo tôi.
Ý của Tolstaya, những con sông ở đây, là những dòng nước mưa chảy xối xả trong thành phố St. Petersburg, như câu của Trịnh Công Sơn, "phố bỗng thành, [hay là], dòng sông uốn quanh" (tôi nhớ đại khái).
Vô tận, là theo nghĩa đó!
Tôi chưa dịch xong, và chắc là còn sửa lại.
Rất cám ơn bạn đã chú ý theo dõi.
Đa tạ
NQT

Theo tôi, câu văn giải thích cả đoạn văn, và "những con sông vô tận", là câu:
Vô phương đếm: Bầu trời là nguồn của con sông quan trọng nhất – mưa.
There's no point in trying to count them: the sky is the source of the most important river - rain.

Tác giả dùng mạo từ xác định, “the” river, và còn nhấn mạnh, con sông quan trọng nhất, và, tuy chưa tới St. Petersburg, nhưng đọc Kinh Cầu của Akhmatova, thì đó là sông Neva:

...nơi tôi kéo lê 300 giờ đồng hồ
sắp hàng trước song sắt.
Và từ trong hốc mắt bất động của tôi, có thể tuyết đông, như những giọt lệ,
từ từ nhỏ xuống,
một con chim bồ câu nhà tù gù gù đâu đó, gù gù,
gù gù
trong khi những con tầu từ từ xuôi dòng Neva. (1)

And as the snow melts from my statue each year;
From my bronze-lidded eye may it trickle like tears,

And a single dove's cooing be heard from the jail
As far off on the river the quiet ships sail

The Word That Causes Death's Defeat, Poems of Memory

Bài văn ngắn, đọc như là 1 bài thơ. Gấu dịch được 1 đoạn, rồi vướng vô cái vụ Nobel văn chương, rồi có cảm giác, mấy đấng Mít, không bực vì Nobel văn chương trao cho Mạc Ngôn, mà bực vì bài viết của Gấu, thổi nhà văn VC Tẫu, mi bắt tay với VC Mít, bây giờ lại bắt tay với VC Tẫu, mi là Hán gian!

Hà, hà!