Cali 8, 2011

Cali 3.08

Thăm hỏi

Wednesday, October 5, 2011 1:01
Trụ,
Vẫn khỏe, bình thường chứ?
Sáng qua tao đi bác sĩ. Check up định kỳ. Đem theo cuốn 'Nơi Người Chết Mỉm Cười' của mày. Đọc trong lúc chờ gặp bác sĩ.
Sách có nhiều thông tin hay. Chữ nghĩa của mày rành rọt, thông thoáng, ý tưởng liên kết tự nhiên, thoải mái. Văn phong chững chạc, tự tin. Tao nhớ có lần nghe mày nói, ai đó tao không còn nhớ tên, nói mày viết 'tản mạn văn chương' thì hiện không ai bằng. Và nay tao đọc mày, tao cũng có nhận xét đại khái như vậy. Liên tưởng đến, loáng thoáng một số bài thuộc loại này của mày trên Net tao tóm tắt nhận xét của tao qua mấy chữ "tới", "tếu" "tợn" và "tục".
Lủng

Tks
Tao OK. Mày cho tao bốn chữ T, mà thiếu một chữ T[iền]
NQT

&*


Đọc "Nơi Người Chết Mỉm Cười"
 Phạm Xuân Đài
 (trích báo Thế Kỷ 21, số tháng Chạp 1999).

Trong thập niên 60, bút hiệu Sơ Dạ Hương đã xuất hiện trên báo văn học ở Sài Gòn. Đó là Nguyễn Quốc Trụ, người từ thời ấy ngoài sáng tác, đã viết phê bình sách, và sau 1975 đã ở lại Việt Nam rất lâu, mãi đến gần giữa thập niên 1990 mới chịu ra đi.... NNCMC là cuốn thứ nhì ông xuất bản ở hải ngoại, sau Lần Cuối, Sài Gòn ông xuất bản năm ngoái.
Sách này gồm các tạp ghi văn học, những bài mà tác giả cho rằng "Gọi Tạp Ghi thực không đúng, nhưng cũng chẳng biết gọi là gì." Trong một mức độ nào đó, các tạp ghi này cũng có thể gọi là các bài nhận xét và phê bình văn học, với một cung cách tự do thoáng đãng không bám chặt vào một cái khung có sẵn của trường phái hay chủ thuyết. Tác giả là một kẻ khổ công đọc tài liệu văn học Việt Nam và thế giới, đặc biệt là văn học tây phương, bài viết của ông tràn ngập sự kiện, dẫn chứng (dĩ nhiên thuộc văn học). Các bài tạp ghi thường cảm hứng từ một vấn đề, một tác giả, một tác phẩm mà tác giả gặp thấy trên con đường lặn lội mênh mông vào thế giới yêu thích của ông, đem lại cho người đọc rất nhiều suy nghĩ cũng như tài liệu về các sự kiện ấy. Không phải người Việt Nam nào, ngay trong giới cầm bút, cũng có điều kiện, khả năng và lòng ham thích tìm hiểu, cập nhật tình hình văn học khắp nơi như Nguyễn Quốc Trụ đang làm, vì thế những tạp ghi của ông, mà xen lẫn là các mẩu dịch của những tác giả nước ngoài, giúp ích cho chúng ta rõ được một phần các khuynh hướng đang diễn tiến.
Ngoài những vấn đề văn học, một số bài viết về các kỷ niệm với bạn bè, các kỷ niệm của chính mình về thời đã qua. Tất cả đều nằm trong một không khí chung, là sinh hoạt văn học.

Đọc Nguyễn Quốc Trụ để hình dung ra con người của ông, hình như đối với người này, không có gì khác, ngoài văn học.

PXĐ

Tks again. Many tks all, below

NQT

*

Phạm Phú Minh [PXÐ] & Thành Tôn & Trần Yên Hòa
@
Factory Café, 8;44

Nhân dịp bạn Lủng còm về Nơi Người Chết Mỉm Cười Gấu bèn lôi ra đọc lại, và nhớ ra, đúng như mình đã từng nghĩ, bài viết tuyệt vời nhất ở trong đó, là bài từ giã mục Tạp Ghi, trên báo Văn Học, viết về Trúc Chi phần lớn, và những bài tạp ghi, tuỳ bút của ông, mà ngay từ khi mới xuất hiện, Gấu đã nhìn ra, nó là từ tuỳ bút Nguyễn Tuân bò ra.
Ngay từ hồi đó, Gấu đã nhận ra, TC mới đúng là đệ tử chân truyền, y bát của đại sư phụ Nguyễn Tuân.
Ðoạn viết trên đây, chỉ là viên gạch, đặt tạm đó, để cho đừng quên, và khi nào có thì giờ sẽ trở lại, để mở rộng thêm ra, nhân đọc 1 blogger trong nước, viết về tuỳ bút của Võ Phiến:

Liệu có thể coi, VP cũng từ cái bóng [tuỳ bút] NT, bước ra?

Một chuyến đi

*

@ Lý Kiến Trúc, Văn Hóa Magazine's Office. Hình vụ Trần Trường
 
*

Lần qua Cali, cuối tháng Hai, đầu tháng Ba, 2008 gặp Nguyễn Tôn Nhan, gặp nhiều bất ngờ thú vị.
Qua ngày hôm trước, hôm sau dự đại tiệc, ngồi bàn danh dự, VIP, có rượu, khỏi phải trả tiền.
Cú này là do 1 cô thuộc ban tổ chức, bà con của NDT lo liệu hết. Hô hào quyên góp làm 1 cái cổng chào, một thứ cầu treo hình như thế, ở Tiểu Sài Gòn.
Lần đầu tiên gặp VTD ở đây. Anh chắc cũng trong ban tổ chức, bèn kéo Gấu tới giới thiệu 1 vị quan khách bự, là 1 chánh án Mẽo gốc Mít, NTN.
Ông này Gấu quen. Bạn của bạn C. em nhà thơ TTT. Mừng quá, quên cả lịch sự, Gấu la lớn: Ô, mày đó hả, nhớ tao không? NQT, bạn PDC, em TTT, nhớ  không?

Mặt ông chánh án Mẽo da vàng mũi tẹt 1 đống, đếch thèm nói 1 tiếng.

Mấy bữa sau, dự 1 bữa tiệc nữa, cũng quyên góp, nhưng cho một cơ sở từ thiện Thiên Chúa Giáo ở Việt Nam.
Gặp ca sĩ Ngọc Hạ. Em trình diễn free cho bữa tiệc.
Cô em bà con của NDT kéo Em tới ngồi với Gấu.
Có NDT ngồi cùng bàn, nhưng thôi, bạn mình biến đi cho được việc!

*

Ngọc Hạ Website

*

NDT & PTH & Nguyễn Tôn Nhan
@ Paracel Seafood, Little Saigon, Cali
Hình cái cổng chào ở trên tường.

Cũng là lần đầu tiên gặp NDB, bạn nhậu

*


*

Gấu nghe, qua bà Hương, phu nhân NDT, kể, là DN đã từng đi giữa 2 hàng vệ sĩ tới gặp nhà thơ NCT, tác giả Hoa Ðịa Ngục, để đối chất về những lời tố cáo của DN, đây là 1 nhà thơ dởm, và đã dùng tiếng Tây để hỏi, vì NCT khoe rất rành tiếng Tây, và nhà thơ NCT đã ú ớ không làm sao trả lời, và điều này chứng tỏ, ông ta không phải là tác giả của những vần thơ Hoa Ðịa Ngục.

Theo GCC, một cú trình diễn như thế, chưa đủ thuyết phục, và…  vẫn theo GCC, NCT chắc đúng là tác giả của những vần thơ chửi VC, trong có chửi, tất nhiên Bác Hát.

Cái vụ đối chất tiếng Tẩy, sủa tiếng Tây trên, làm Gấu nhớ tới vụ của Gấu, lần gặp cha Brission: Nói như máy, liên tục cả tiếng đồng hồ, dù mấy chục năm sống trong ngục tù VC, chẳng hề có dịp dùng tới tiếng Tẩy!

*

Thường thường, tiếng nước ngoài, cho dù bạn giỏi cách mấy, nếu không thường xuyên sử dụng, thì đều loạng quạng, nhất là khi bất thình lình phải dùng tới nó, trong trò chuyện, đối đáp, vì cái lưỡi thịt của bạn biến thành lưỡi gỗ mất rồi.
Những người tự học như NCT, ít có cơ hội nói tiếng nước ngoài, chắc chắn là phải ú ớ thôi.
Chính vì thế mà sau này, mãi gần đây, hồi nhớ lại, khi sắp lên chuyến tầu suốt, thì Gấu mới hiểu ra được tại làm sao buổi trưa bữa thứ Bẩy, ở văn phòng của Cha Brission, Gấu lại nói tiếng Tây ào ào, nhờ vậy được Cha tin tưởng, chứa chấp trong nhà thờ, đến thứ Hai đưa tới Cao Uỷ, xin cho vợ chồng Gấu được tị nạn VC.
Bữa đó, không phải Gấu nói tiếng Tây, mà là nỗi đau của Gấu, của bao nhiêu con người như Gấu, bật ra thành tiếng Tây!
Tất cả cái sự học tiếng Tây để làm gì, đối với Gấu, thì có nghĩa là, để xổ ra nỗi đau của mình vào lúc đó, bằng cái thứ tiếng đó!
Đây là hiện tượng lên đồng, hồn ma nói thay người sống.

Những vần thơ tù của NCT cũng thế, theo Gấu. Cũng là 1 hiện tượng lên đồng, nhà thơ, như là 1 tên tù của VC, bật ra nỗi đau của người tù. Cái đau, cái khổ, cái nhục làm bật ra 1 thứ thơ mà những ai chưa từng đi tù khó mà coi là thơ. Bởi thế mà chính đám nhà văn nhà thơ VC, ăn lương VC, đều lắc đầu, nói không phải là thơ. Hết cơn lên đồng NCT trở lại là con người thực của ông. Gấu đã từng nhìn thấy nhà thơ, 1 lần ông đi qua nhà NDT, thời gian ông ở chung với PNN, cùng khu nhà "mobile home", mặt nghếch lên trời, chẳng thèm nhìn ai.

Có lần bị NDT mời khéo ra khỏi nhà, là vậy. 

GNV từng lèm bèm, sở dĩ đám tinh anh Bắc Kít, không có lấy 1 mống, đau vì một “Miền Nam Sâu Thẳm” biến thành “Cánh Ðồng Bất Tận”, chiều chiều đĩ lượn như muỗi rừng U Minh, ấy là vì một nửa bộ óc của chúng, dù bảnh cỡ Nobel Toán, bị liệt.

Cũng thế, là ở đám tinh anh hải ngoại, thí dụ, bộ lạc Cờ Lăng. Không những không đau, chúng còn mừng: nếu không có cuộc chiến tàn khốc, làm sao chúng… sống sót, trở thành chứng nhân của lịch sử, tố cáo Cái Ác của VC, làm sao có được cơ ngơi như hiện nay ở Mẽo: Chúng ông tới đây rồi là chúng ông không đi đâu nữa như đám này đã từng tuyên bố.

Cái sự thành công của băng đảng Cờ Lăng, và cái sự làm chủ cả nước Mít của băng đảng Mafia Ðỏ, có cái gì đó làm chúng ta hoảng sợ, và, ghê tởm.

Thứ nhất, nó chứng minh, cuộc chiến Mít nuốt sạch những ai thực sự đám dương đầu với nó, thực sự mong muốn, đó là cuộc chiến sau cùng của Mít, một khi đất nước qui về một mối, thì tha hồ mà xây cái nhà Mít.

Thứ nữa, nó chứng minh, đây là cuộc chiến của chỉ những đám Bắc Kít với nhau, nào là Bắc Kít / PXA, vô Nam từ hổi nảo hồi nào, do mảnh đất quê hương Hải Dương của cha ông của ông ta đói quá, không nuôi nổi 1 cộng đồng cứ ăn rồi lại đẻ mãi ra [điều này không phải Gấu, mà là cái tay viết về PXA, trên tờ The New Yorker phán], rồi Bắc Kít/ Tô Hoài, một kẻ đã từng tới thiên đàng Miền Nam, trở lại đất Bắc, và mỗi lần nhớ tới là thèm… , rồi tới đám Bắc Kít di cư, trong có tên “Người của chúng ta ở Paris”, có Gấu, ông số 1, và ông số 2. Và tất nhiên, đám Bắc Kít sinh Bắc tử Nam, đám Bắc Kít sống sót sau cùng theo xe tăng vô Dinh Ðộc Lập.

Cả 1 lũ Bắc Kít đánh nhau loạn xà ngầu, gây họa cho cả thế giới.

Khủng khiếp thật!

Ðó là hai mặt, phải và trái, của cuộc chiến Mít.
*

Trong phim Lã Sanh Môn, chỉ vì ăn cắp con dao mà người tiều phu đã nói sai đi một chút về sự thực cái chết của tay võ sĩ đạo. Cũng thế, là mọi nhân vật, từ tên cướp cho tới bà vợ, và luôn cả tay võ sĩ đạo, khi được triệu hồn. Nhưng, cũng người tiều phu, khi thấy không thể bỏ đứa con nít, thì lại đành nhận để nuôi, dù quá nghèo khổ.
Cái cú, nhờ nó, nhân loại sống sót, chính là cái cú ăn năn, “cũng đành” đó!

Trường hợp tập thơ Hoa Ðịa Ngục, có thể nói, là độc nhất, vượt ra khỏi, cả hai mặt, phải và trái, của nhận xét của Gấu Nhà Văn.



*

@ Factory's Bistro

Lần gặp ở nhà NDT, NVL đang đóng vai bodyguard cho DN. Gấu ghé tai em nói nhỏ, có vẻ tìm đúng người, em mỉm cười, gật đầu, em cũng có cái “feeling” như vậy.
Nhưng cuộc tình đúng là ở giữa 2 lần mở và đóng [and live the space of a door that opens and shuts] bởi vì chỉ được ít lâu, Gấu nghe nói bodyguard ôm đầu máu chạy về lại xứ lạnh, hà, hà!

*

Gấu bất giác nhớ đến lần Gấu Cái [Gấu Cái nhe] gặp DN lần đầu tiên, trong đám cưới, của con của 1 cô bạn cùng học với Gấu Cái từ những ngày tiểu học, trường Ðốc Binh Kiều, Cai Lậy.

Ðám cưới ở tiểu bang Atlanta. Có Tara của Cuốn Theo Chiều Gió. Cả đám bạn gái của Gấu Cái thì đều rành cuộc tình của GCC với cô phù dâu, vì họ đều cùng học Ðốc Binh Kiều. Ai cũng trách cô bạn lẫn ông chồng khốn nạn hết.

Chồng cô bạn của Gấu Cái, cựu sĩ quan VNCH,  khi qua Mẽo làm đại diện cho tờ SGN tại Atlanta, và khi làm đám cưới cho con, bà chủ báo từ Tiểu Sài Gòn cũng bớt chút giờ tới tham dự. Chỉ đến khi giới thiệu, thì hai bà văn sĩ mới biết nhau. Ðúng là cuộc gặp gỡ của “đỉnh của đỉnh”. Một, trưởng môn nhân Nga Mi, Diệt Tuyệt Sư Thái, nick này được Trùm Sáng Tạo, là nhà văn Mai Thảo ban cho, sau còn được GCC thêm ba chữ ‘Ðại Ma Ðầu”. Một, được bạn bè của GCC ban cho cái nick khủng chẳng kém, “Quỉ Kiến Sầu”.
Diệt Tuyệt Sư Thái trong lúc tâm sự, than, như vậy là chị còn may hơn em, lấy được ông chồng đàn ông, em suốt đời toàn gặp thứ chẳng có chút dũng khí, đởm lược, đành phải xuất hiện trong chốn giang hồ, lo cho mình, cho con. Tập truyện ngắn của chị, để em lo in ấn cho.

Trong 1 lần họp mặt ở nhà NDT, GCC hỏi, có giai thoại nào có thể coi như là “thương hiệu” của DN không, bà bèn kể, một bữa đi ăn cùng với đám nhóc, gặp một bạn văn trong chốn giang hồ, bà này hỏi, tuần này, chị đánh ai vậy; sau đó, đám nhóc hỏi mẹ, không lẽ tuần nào cũng phải lôi một người nào đó ra để “đánh” ư?

Nhờ hai bà quen biết nhau mà GCC hân hạnh được viết cho SGN, mục Tạp Ghi, giống như mục đã từng giữ trên tờ Văn Học của NMG. Thoạt đầu, có vẻ như Diệt Tuyệt Sư Thái mừng lắm, vì có lần bà mail cho biết, ông tiên chỉ có lời ban xuống, SGN hồi này được lắm, có tí văn hóa, văn học, trí thức, trí thiếc… Nhưng được vài tháng, DN đành cúp, sau khi than thở, mỗi lần đăng là mỗi lần đích thân chủ bút phải edit, cắt bỏ cái ngọn, chỉ giữ cái gốc, vậy mà vẫn bị chê là cao quá, cao quá.

Quả vậy. Còn "kao" hơn cả những bài tạp ghi thời kỳ viết cho tờ Văn Học, vì, chúng là những bài trên Tin Văn, không có đầu có đuôi, chẳng bài nào hoàn tất. Gấu đã biết trước, và chờ, và tự hỏi, khi nào thì Diệt Tuyệt Sư Thái chán quá, than, U Tha Cho Me!

Khi viết cho tờ Văn Học, Gấu vừa cần tiền, vừa cần độc giả. Ðến khi làm trang TV, đếch cần cả hai! Ai thích thì vô đọc, không thích, đi chỗ khác chơi, đúng như ông anh nhà thơ phán, độc giả không thích tập thơ Tôi Không Còn Cô Ðộc, thì cứ việc quẳng nó ra bên ngoài cửa sổ!

Hà, hà!

Một lần tình cờ làm sao, ngoài DN và vệ sĩ NVL, còn có Thảo Trường ở nhà NDT. Ông, nhân nghe tin GCC qua Cali, bèn ghé thăm.
DN bèn lôi TT ra trách vốn, vì ông anh này mà tôi vướng phải chàng Du Tử Cà [Không Lê, không Táo thì Cà, Cà Chớn vậy!].

Bà kể là, ông via của bà rất nể ông sĩ quan VNCH còn làm thêm nghề viết văn, là Trưởng Thào. Thành thử mỗi lần chàng muốn đưa em đi rước đèn là phải kéo theo TT cùng đi đến nhà em, thế là ông via đành gật đầu.

Nhân đó, bà thay mặt Gấu Cái kể, về cái lần gặp nhau ở đám cưới, có hỏi GC, tại làm sao mà chịu nổi GCC, giang hồ khủng đến nỗi tứ đổ tường thứ gì cũng vướng, có cô bạn thân làm phù dâu, cũng không tha, là làm sao. GC mới giải ra, bởi là vì thằng cha Gấu đã có 1 lần làm được 1 việc cho Gấu Cái, một việc mà 1 người đàn bà rất cần trong đời. Thành thử sau đó, thằng chả có làm cái gì thì cũng có thể tha thứ được hết!

 



NGUYỄN LƯƠNG VỴ

ĐÊM NGHE YANNI

LIVE AT THE ACROPOLIS 

Gửi Trần Ngọc

Nhạc trầm biếc vút tím Hy Lạp
Vút Thần-Tiên-Ma-Quỷ-Âm-Vang
Vút Thăm-Thẳm-Thời-Gian-Chớp-Tắt
Vút Đêm-Xanh-Ướp-Lá-Thu-Vàng
Có thể những mùa màng đang thở
Trong tay em sáng lóa hồn đàn
Vĩ cầm buốt ngực khuya chỉ có
Một mình ta nghe hết lệ ngân
Có thể những trầm luân đang chảy
Trong tay em tiếng nói bụi hồng
Dương cầm réo ngàn bông thức dậy
Một mình ta reo với hư không
Có thể những linh hồn đang hát
Trong tay em mưa nhạt nắng nhòa
Hồn trầm biếc vút tím Hy Lạp
Một mình ta nhìn bóng nhện sa…

8/2006

Lần đầu nghe Yanni của Gấu cũng là lần đầu biết 1 cái dĩa CD nó ra làm sao, và cái bản nhạc đầu tiên nghe là bản After the Sunrise trong dĩa nhạc, mùa đông năm đầu ở xứ lạnh, gặp lại cô bạn. 


*

Lãng & Quyên, cc 2003

Trong danh sách những món ngon Bắc Kít, Gấu quên hai món, bún chả, và chả giò.
Chị Giậu, bà chị họ của Gấu, vợ nhà văn nhà báo Nguyễn Hoạt, Hiếu Chân, gần như suốt những năm ở Miền Nam, nuôi gia đình, nhờ sạp bún chả, trước là ở Chợ Vườn Chuối, sau dời về Chợ Trương Minh Giảng, khi chuyển nhà tới Cổng Xe Lửa Số 6, đường này.
Còn cái món chả giò, thằng em trai của Gấu mê lắm, thành thử mỗi lần giỗ, bà cụ không bao giờ quên món này, sau thành lệ.


*

Anh Trụ đi chơi vui quá hí . K bây giờ ở nhà lo làm vườn, giữ cháu, tu gần thành chánh quả rồi .

K

Tks.

Gấu đi Cali, mà cứ nghĩ giống như lần cuối thằng em trai từ Sóc Trăng, theo máy bay quân sự về Sài Gòn, thăm hết bạn bè, rồi đi luôn.

Cứ mỗi lần đi Cali, thì Gấu lại nhớ đến 1 câu khen tặng của 1 vị độc giả, đại khái, kể nữa đi, những chuyện đói khát, nước mắm lá chuối, con ốc nhồi dưới ao bèo, cái nồi đất nấu cơm nứt ra vì đổ nhiều gạo quá … phục Bác sát đất về những giai thoại về cái đói, và tác động của nó lên trí tưởng, lương tâm con người.

Có thể nói, mỗi lần đi Cali, là 1 lần Gấu trở lại xứ Bắc Kít ngày xưa, nhưng không phải 1 xứ Bắc Kít nghèo khổ, mà là giầu có, nhất là về mặt những món ăn Bắc Kít đã từng có lần di cư vào năm 1954, và sau 1975, dời qua Cali, nào phở 54, bánh cuốn Thanh Trì, bánh cuốn tráng tay, chả cá Tây Hồ, giả cầy, cơm tấm Trần Quý Cáp… Ui chao, mỗi lần đi Cali là Gấu nghĩ đến chúng trước, rồi mới tới bạn bè!

Trên tờ Người Nữu Ước số đề ngày Mar. 21, 2011, có 1 bài viết “Liệu cái nghèo đói làm bạn bịnh, Does poverty make you sick?”, đúng là cái bài Gấu định viết, sau hai lần về lại xứ Bắc Kít, gặp lại hai đấng ruột thịt của Gấu là bà chị, và thằng em ruột: Cũng những kỷ niệm đói khổ đó, bà chị nhớ, thằng em nhớ, nhưng hậu quả khác hẳn nhau.

Bà chị ruột thì cứ quắt lại vì chúng, còn thằng em, nhờ miếng ăn thừa thãi và khí hậu hai mùa mưa nắng của Miền Nam, thì cứ tươi rói mãi ra!

Hà, hà!

Cái bài viết trên tờ The New Yorker thật là tuyệt cú mèo. TV post lại ở đây.
Và sẽ lèm bèm tiếp, lèm bèm hoài, về... Cái Ác Bắc Kít.

[Me-xừ Lê Hải, chồng Hồng Liên, gật gù biểu Gấu, anh phải trình bầy đề tài này một cách phổ thông, tránh trích dẫn nhiều quá, tránh “uyên bác”, thì “ép phê” mới mạnh được!]

Số báo này còn 1 bài của James Wood, điểm cuốn “Solo”, của Rana Dasgupta, một nhà văn Ấn Ðộ, được Salman Rushdie thổi, ‘nhà văn Ấn lạ kỳ, không ai chờ đợi mà đùng 1 cái xuất hiện, và zin nhất, the most unexpected and original Indian writer, của thế hệ của anh, of his generation.”
TV sẽ post cả hai bài, tuỳ hỷ độc giả chọn đọc.

Books
Passed By
Dreams and responsibilities in Rana Dasgupta’s “Solo.”
by James Wood
*

Với NKL, là kỷ niệm lần đầu được ăn cái món xoài tượng chấm nước mắm ớt, ở Sài Gòn, những ngày học Trung Học.

*

Gấu gặp lại Nguyễn Khắc Nhân, lần đầu, ở nhà NMG, lần qua Cali 1998. Có cả bà vợ.

Lần này đọc tập thơ của bà xã anh, thì mới biết, hai gia đình DP & NKN thân nhau. Anh nói, xin lỗi, không nhận ra bạn. Nhận ra rồi, thì lại nhớ những lần ngồi Quán Chùa, với HPA, NDT.
NKN chơi thân với HPA & NDT, vì có chung cái thú đánh cá ngựa, và thường hẹn gặp nhau trên trường đua Phú Thọ.

*

Herbert Lomas obituary
*

Writer of 'beautifully honest' poetry that inspired Ted Hughes

Ui chao, đang đọc tập thơ di cảo của bà xã NKN, thì lại vớ được bài ai điếu thần sầu này:

Herbert Lomas dedicated a poetry sequence to his wife, Mary, who died while out riding.
Herbert Lomas, who has died aged 87, could remember the day he knew he was a poet. Bertie was seven when his class was told to write a poem beginning, "I like the trees with leaves of green." He asked the little girl sitting next to him what she thought the next line should be. She said, "The stately form, just like a queen," and posed like a mixture of a tree and a queen. He was instantly inspired and his poem won the day. From that moment on, his devotion to women was as unswerving as it was to poetry.

Ui chao “thuở làm thơ yêu em” của mũi lõ bảnh như thế, chứ đâu lại như Mít...

*

Bàn làm việc của Trưởng Ðài VTD, TBT.

Gặp lần này, trong bữa tiệc sinh nhật Gấu, Chính họa sĩ kể kỷ niệm những đêm cả đám kéo đến Ðài Liên Lạc VTÐ thoại quốc tế, biu đinh số 5 Phan Ðình Phùng, kế ngay bên Ðài Phát Thanh Sài Gòn, quậy. Gấu không nhớ là trong đám có Chính Cao, mà chỉ nhớ những DP, TNT, Tiến Dế, tức những tên nổi cộm nhất trong bọn.
Cả đám quậy đến nỗi, buổi sáng sớm hôm sau, Gấu dọn dẹp mệt nghỉ, và một bữa ông Trưởng Ðài gọi Gấu tới, chỉ cho thấy, cái gạt tàn chỉ dùng để làm cảnh nơi bàn giấy, đầy tàn thuốc!
Nhưng cái mùi khai khai ở trên sàn thì không phải phải mùi tàn thuốc mà là mùi nước đái, một tên nào đó say quá bĩnh ngay ra dưới bàn làm việc của ông!
Rủi mà may. Sau đó, tay Trưởng Ðài cho thêm một 1 sinh viên có bằng Tú Tài, được ông cho làm đêm, ăn lương khế ước, cùng trực với Gấu, và thế là chừng 10 giờ đêm, hết việc, Gấu giao Ðài cho chú nhóc ngồi học, canh mấy cái máy, và hạ sơn, làm 1 đường đi vô Chợ Lớn thăm cô bạn, nhà ở 1 con hẻm trên đường Nguyễn Trãi.

Tuyệt.

Một lần, những ngày trước khi cô bạn lên xe hoa, thấy Gấu sa sút quá, cả bọn kéo đi nhậu, rồi mượn hơi rượu, kéo đến con hẻm nhà cô bạn, quậy.
Chúng xúm nhau lật ngược 1 cái xe hơi ở 1 căn nhà kế bên nhà cô bạn, rồi ra về.
Mấy hôm sau, Gấu ngượng ngùng ghé, cô bạn mặt một đống, than, anh phá tui quá... Hỏi, còn "thươn..." Gấu không.
Gật đầu.

Tuyệt
Và buồn.


Ðiều mà tôi mong được trình ra trong những truyện kể của tôi, là, nếu bạn ao uớc chi đó thì phải trải qua ác mộng dài. Muốn kiếm ánh sáng, thì phải bị bủa vây bởi bóng tối sâu thẳm. Muốn hòa bình, thì phải qua cuộc bạo tàn bạo ác vuột khỏi chúng ta. Nếu có những người cảm nhận những gì tôi viết, thì có thể họ cảm nhận ra ở tận sâu thẳm trong trái tim của tôi, có niềm tin rằng, người ta luôn thấy ra được một dấu hiệu nhỏ của ánh sáng, ngay cả trong đêm cực kỳ đen tối.
Murakami 

Ðiều Murakami phát biểu, trên đây, Gấu, qua kinh nghiệm cá nhân, có 1 cách phát biểu khác, "cứ mỗi nỗi đau của bạn, là được đền bù bằng 1 nốt nhạc".
Nhưng chỉ đến khi đọc câu của Simone Weil, thì mới hoàn toàn vỡ ra:

Cái "Distance is the soul of beauty", “Khoảng cách là linh hồn của cái đẹp”, chính là cái khoảng cách giữa 1 bản nhạc sến bạn nghe trước 1975, và cũng nó, khi bạn nghe ở trong tù VC!

*

Nghệ sĩ Tây dưới thời bị trị.

Số này còn 1 bài về khẩu AK-47, dịch từ tờ Ðiểm Sách Luân Ðôn, rất thú vị. Tuy nhiên, bài viết không nói tới sự khủng khiếp của tiếng súng AK-47. Người dân Sài Gòn những ngày Mậu Thân đã từng được hưởng kinh nghiệm này, và GNV từng lèm bèm về nó, và tin rằng, thứ âm thanh quay vòng tròn, surrounded, là được mặc khải từ tiếng AK. Và cùng với nó là vấn nạn thật căng:
Bạn phải trải qua cái “khủng” rồi mới hiểu được sự chuyển hóa, từ “khủng” qua “tuyệt” được.
Vì lý do này mà đám bỏ chạy bợ đít VC mới không làm sao phân biệt được, giữa “pháo kích” và “oanh kích”.  Chúng tra từ điển, rồi phán, như nhau!
Một tên Tây mũi tẹt dịch “tình yêu như trái phá” ra tiếng Tẩy là “cú sét đánh”, ra tiếng Anh là “yêu từ cái nhìn đầu tiên”!
Và trên tất cả, chúng chẳng biết cái hay của, chỉ một bản nhạc sến, hay chỉ một lời nhạc, thí dụ như câu này, trong bài hát Kẻ ở miền xa: 

Ngoài kia súng nổ đốt lửa đêm đen tầm đạn thay tiếng em!

GNV có một viết thật là tuyệt [nhưng vẫn chưa viết ra được !], về kinh nghiệm khủng khiếp này, lần đầu tiên nghe bản nhạc After the Sunrise, của Yanni.

Như thể, bạn nghe bản nhạc, và cùng lúc sống lại tất cả cuộc chiến, cứ mỗi nỗi đau của bạn, là được đền bù bằng 1 nốt nhạc!
Một bài viết thần sầu [chưa viết nhe], liên quan tới cô bạn, và tới cái mail của một em, một nữ thi sĩ ở trong nước:
Anh có khỏe không. Có gì vui không? Anh vẫn thích nghe Kenny G. và Yanni? 

Liên quan tới vấn đề này, còn là câu phán hiển hách của Gấu Cà Chớn, văn chương Miền Nam cuối cùng chỉ đọng lại trong mấy bản nhạc sến!

Ðể hiểu câu này, bạn phải đã có lần đi tù VC, và hành lý mang theo chỉ là mấy bản nhạc sến trong ký ức, và mỗi bản nhạc, nó giống như 1 cái lỗ đen, nén cả một cuộc đời của bạn, và có dịp, là nó nổ bùng ra, như 1 cú nổ của mặt trời!

Simone Weil, to whose writings I am profoundly indebted, says: "Distance is the soul of beauty." Yet sometimes keeping distance is nearly impossible. I am A Child of Europe, as the title of one of the my poems admits, but that is a bitter, sarcastic admission. I am also the author of an autobiographical book which in the French translation bears the title Une autre Europe. Undoubtedly, there exist two Europes and it happens that we, inhabitants of the second one, were destined to descend into "the heart of darkness of the Twentieth Century." I wouldn't know how to speak about poetry in general. I must speak of poetry in its encounter with peculiar circumstances of time and place. Today, from a perspective, we are able to distinguish outlines of the events which by their death-bearing range surpassed all natural disasters known to us, but poetry, mine and my contemporaries', whether of inherited or avant-garde style, was not prepared to cope with those catastrophes. Like blind men we groped our way and were exposed to all the temptations the mind deluded itself with in our time.
Czeslaw Milosz: Nobel lecture [Diễn từ Nobel văn chương] 

Cái gọi là "Distance is the soul of beauty", “Khoảng cách là linh hồn của cái đẹp”, chính là cái khoảng cách giữa 1 bản nhạc sến bạn nghe trước 1975, và cũng nó, khi bạn nghe ở trong tù VC!

Khi TTT đọc truyện đầu tay của Gấu, Những con dã tràng, gửi thẳng xuống tòa soạn Sáng Tạo, ông về nói với bà cụ, thằng Trụ nó sẽ đi xa hơn DNM. Ông không hề nói Gấu viết hay hơn DNM.
Điều gì làm ông phán như thế?
Hẳn là ông tin vào cái sự biết tí ti ngoại ngữ, cái sự học xong Trung Học…

Nói rõ hơn, với ông, không có thứ nhà văn tự phát hoài hoài, cái mầm văn học ở trong bạn phải được nuôi dưỡng bằng kinh nghiệm sống, bằng sức đọc, sức xâm nhập vào thời của bạn. 

Truyện ngắn không được đăng, vì Sáng Tạo chết liền sau đó. Sau Gấu thấy tên của Gấu, khi đó ký Sơ Dạ Hương, ở trong mục hộp thư của tờ Văn Nghệ của Lý Hoàng Phong, và "băng" của ông.
Không đăng. Tất nhiên.

Tuy nhiên, Gấu chẳng hề để ý đến nữa. vì còn lo học. Chỉ mãi đến khi ăn mìn VC, nằm nhà thương Grall, đọc 1 bài thơ của CTC đăng trên báo Nghệ Thuật, thì Gấu mới có lại cái hứng viết. Và đó là cái truyện ngắn Những ngày ở Sài Gòn. 

Khi viết Những con dã tràng, truyện ngắn hay nhất của Gấu, đúng theo nghĩa truyện ngắn, tuy được TTT khen, nhưng bản thân, Gấu biết, đây không phải là dòng văn chương của mình! Cái thứ nhân vật hục hặc với đời sống, không phải týp của Gấu. Chỉ đến khi nhận ra điều này, thì Gấu mới hiểu “sẽ đi xa hơn DNM”, có nghĩa là gì.

Chỉ đến khi viết được Những ngày ở Sài Gòn, thì Gấu mới tin được, mình sẽ trở thành nhà văn!

Khi đó, Gấu đã kiếm ra Thầy của mình. 

Khi gặp BHD, Gấu nhận ra liền, tuổi thơ của thằng cu Bắc Kỳ, nhà quê, thấp thoáng ở trong dáng đi, nụ cuời ánh lên mầu da đen nhẻm cùng với chiếc răng khểnh của Em, là vậy. 

Ngoài ra, còn là nỗi ước mong, BHD cầm giữ suốt cuộc đời còn lại của Gấu!
Hà, hà!
Nhưng, bằng cách nào mà BHD lại ‘thấu thị’ ra tất cả, và, bèn bỏ Gấu, và vừa đi vừa ngoái lại, lắc đầu:

Mi đâu có thương yêu gì ta! Mi thương một đứa con nít 11 tuổi, là ta đời thuở nào, và Hà Nội của mi ở trong con bé con đó!

Khủng khiếp nhất, là, kể từ khi Gấu lấy một em "miệt vườn" làm vợ, cái xứ Bắc Kít trả thù mới tàn bạo làm sao: Ta nguyền rủa đời mi, hễ cứ gặp bất kỳ một em Bắc Kít, là khốn khổ khốn nạn, là bấn xúc xích, là đều nhìn thấy một BHD của mi ở trong em đó!

Cuộc tình chót đời, vào lúc sắp xuống lỗ, đơn phương, của Gấu, là... tưởng tượng ra 1 em Bắc Kít, lấy chồng ngoại, và khi được hỏi, tại sao không lấy Mít, và, tại sao không lấy 1 tên Bắc Kít, Em trả lời, tụi khốn đó đâu có biết trọng đàn bà, nhất là đàn bà đã có 1 đời chồng mất đi vì cuộc chiến!

Thế là Gấu bèn tưởng tượng tiếp, ta sẽ là tên Mít đó, tên Bắc Kít đó, và ta nói, ta yêu Em, và chắc chắn em sẽ tin. 

Nói tiếng Vịt, tất nhiên:
Anh "thươn" EM!
[Em gốc “rau muốn”, thành “giá sống”, từ 1954]

Ui chao, Em tin thiệt!
Gấu nhận được cái mail sau cùng của Em, chắc là trong mơ, mới tuyệt vời làm sao:

Tui bận lắm, đâu có thì giờ rảnh mà trả lời mail của anh.
Nào chồng, nào con, nào công việc chùa chiền, nào.. ‘viết’ nữa.
Nhưng cũng ráng viết vài dòng…

Ui chao GNV lại nhớ đến nhân vật của Camus, lo hết cuộc đời trần tục này, rồi nếu có tí dư, thì dành cho… trăng sao, và cho Gấu!

Tks. Take Care. Plse Take Care.
NQT

Source

Trong bài viết “Ðọc cọp Bếp Lửa trên vỉa hè Sài Gòn”, Gấu có nhắc tới Yanni, và những lời ông phát biểu về ông bố của mình.
Vào năm Yanni được 9 tuổi, mê âm thanh quá, mê nhạc quá, quá thèm cây đàn piano, ông bố hiểu thấu lòng dạ con, đã cầm căn nhà đang ở, lấy tiền mua cây đàn.

Yanni nói, nếu mua chậm, là hỏng, vì những cái mầm âm thanh ở trong tôi sẽ chết đi, và sẽ chẳng có dịp chào đời.

Ðó cũng là kinh nghiệm đọc Bếp Lủa của Gấu: Ðọc chậm là... hỏng!

Nhưng kỷ niệm “Gấu biết tới Yanni”, mới đẹp làm sao, và mới đúng cái ý của Murakami: Bạn phải đi hết cuộc chiến đó, thì bạn mới nhìn ra cái tia sáng nhỏ nhoi của hy vọng trong đêm đen sâu thẳm được.