 |
 The unseen literary world Chinua Achebe's long wait
for recognition highlights the
invisibility of non-western writers
Maya Jaggi Thursday June 14, 2007 The Guardian Cái sự chờ đợi quá lâu để được nhìn ra, của cha già văn chương Phi Châu này, cho thấy, đám nhà văn Tây Phương hình như hơi bị mù dở, hoặc cận thị. Hoặc là do tài "tàng hình" của những nhà văn không phải Tây Phương. There was a writer, Nelson Mandela recalled of his 27 years in jail, "in whose company the prison walls fell down". Chinua Achebe of Man Booker Inter trao cho ông, tuy muộn, nhưng đúng là một chọn lựa thực xứng đáng. Nelson Mandela, vinh danh ông nhà văn chiến sĩ của tự do, trong lần kỷ niệm sinh nhật lần thứ 70 của Chinua Achebe, nhớ lại 27 năm tù của mình, và, lèm bèm, chỉ cần một ông nhà văn như ông này, là tường nhà tù thi nhau đổ xuống... Biggest literary prize goes to little-known Norwegian Michelle Pauli Thursday June 14, 2007 Guardian Unlimited A writer little known beyond The melancholy tale, translated by Anne Born, follows a 67-year-old man who is forced to remember the traumatic events of his childhood. His life was changed forever in the summer of 1948, when he was only 15. Through his memories the novel brings that distant summer to life and explores how the recovered past disturbs the present ... Nhà văn không được thế giới biết đến đợp giải thưởng lớn, đánh bại hai ông khổng lồ Coetzee và Rushdie, với cuốn tiểu thuyết giầu có, "một câu chuyện nhức nhối, cảm động về một cái nhìn thay đổi về thế giới... và hoài nhớ một cách sống đơn giản hơn". (1) (1) Tình cờ đọc E Văn, thấy dịch là “chua xót và cảm động về một cách nhìn khác đối với thế giới, về nỗi hoài cổ một lối sống bình dị hơn trong cuộc đời”. [Từ poignant - gốc Tây, nhức nhối, xót xa, thống thiết... poignard, cái 'poa-nhoa', con dao găm, để đâm người của đám du đãng - không làm sao ra cái nghĩa chua xót, changing, thay đổi, không có nghĩa khác nhau, different, theo Gấu] Nỗi buồn chiến tranh vs
Thân phận tình yêu
Cái tên truyện, tên một bài viết, là hết sức rắc rối, đa đoan. Bếp Lửa là Tâm, là Hà Nội, là 1954, là trở về mái nhà xưa, là Thanh, là một tiếng hát. Từ tiếng hát của Thanh, lần trở lại tiếng hát Trương Chi, trở đi với tiếng trầm hùng định mệnh của Hòa Tấu Khúc Số 5 trong Một Chủ Nhật Khác, tiễn đưa cuộc đời anh chàng Kiệt. Nhưng tại sao 'thân phận tình yêu' biến thành 'nỗi buồn chiến tranh'? Tên nào bảnh hơn tên nào? * Bài điểm sách đầu tiên khi ra được hải ngoại, của Gấu, là bài viết về cuốn Nỗi Buồn Chiến Tranh, của Bảo Ninh. Ngay khi đó, Gấu đã nhận ra, Thân Phận Tình Yêu mới đúng với nó. Nhưng tác giả của nó, quá mê cái danh hão, một cuốn sử thi viết về chiến tranh, [kể câu chuyện về nhân vật phản diện và những kinh hoàng của cuộc chiến được sống bởi những người bộ đội nổi tiếng. Match du monde], nên đành đoạn bỏ Thân Phận Tình Yêu. Mới đây thôi, trả lời phỏng vấn, ông Bảo Ninh phán, Thân phận tình yêu nghe sến quá. Đúng, nó sến quá, sến như Madame Bovary của Flaubert. * Llosa viết cả một cuốn sách về mối tình đầu của ông, [về mấy lần đầu trong đời đọc Madame Bovary], "The Perpetual Orgy". Ông mở ra cuốn tiểu luận của mình, bằng một câu của Flaubert: The one way of tolerating existence is to lose oneslf in literature as in a perpetual orgy. [Cái cách tha thứ cho chuyện chót lỡ sinh ra đời, là tự đánh mất mình vào trong văn chương, như là mất mình ở trên cái giường] [Thư Flaubert gửi cho Cô Leroyer de Chantepie, ngày 4 Tháng Chín 1858.] Câu trên y chang của Phương, trong Thân Phận Tình Yêu: "Chẳng còn đêm nào như đêm nay đâu. Anh muốn hiến đời anh cho một sự nghiệp gì đó, còn em quyết định sẽ phung phí đời mình, sẽ huỷ diệt nó trong cuộc chiến này". * Tại sao BN lại... ngu, lại... tham vàng bỏ ngãi như thế, chúng ta tự hỏi? Kỳ tới, Gấu sẽ post câu trả lời cho cái ngu Bảo Ninh, của Llosa. Gấu đọc War Sadness Trong văn chương Việt Nam, chưa có nhân vật nữ nào nói nổi một câu như câu trên. Nói không nổi, mà sống, càng không nổi. Càng nghĩ càng tức cho cái ngu của ông-bạn-nhà-văn-VC của "Gấu-nhà văn không-VC"! * Cái tít tiếng Tây, tác phẩm của Christiane de Rochefort, Le Repos du Guerrier, được Hoàng Hải Thuỷ phóng tác là Yêu Mệt, làm sao lấy được chữ guerrier thêm chữ yêu mệt vô, thì ra được cái tít tác phẩm của Bảo Ninh, theo Gấu. Nói tõ hơn, thân phận tình yêu thiếu mất cái ý chiến tranh, mất mát đổ vỡ, nỗi buồn chiến tranh mất cái ý yêu mệt, thành thử chưa có một cái tên nào bảnh cho tác phẩm bảnh này. Tay điểm cuốn phim của đạo diễn phù thuỷ Roger Vadim khen, the film’s ending has a touch of genius about it. Cụm từ touch of genius, [tạm dịch, một tí thiên tài], có thể áp dụng cho Bảo Ninh. Nhà sàn chú Thi ở Hưng Yên Cái sự không thể hoàn tất sử thi Điện Biên của NĐT, có thể còn là do lý do sau đây. Pensez-vous que l'avenir du roman, ainsi que votre propre avenir de romancier, s'écartera déplus en plus du romanesque, de la fonction imaginative ? Naipaul: Oui. Continuer à écrire des romans « de création » serait possible à condition de croire à l'existence d'une société ordonnée, au sens où après les troubles vient le calme, et où toutes les crises retombent dans ce grand calme sous-jacent. Mais cela n'existe plus pour la majorité des gens, et ce type d'oeuvre d'imagination leur est de moins en moins utile. Ils vivent dans un monde instable, aux changements rapides, ils ont besoin qu'on les aide à le saisir, à le comprendre et à le contrôler. Et c'est ainsi que l'écrivain peut être à leur service. Tiếp tục viết tiểu thuyết 'sáng tạo' chỉ có thể, với điều kiện tin rằng có một trật tự xã hội, theo nghĩa, sau những bát nháo như thế, sẽ có trầm lắng, vốn là nền cho khủng hoảng. Cùng tắc thông là vậy. Nhưng đa số cái lũ người đang gây khủng hoảng bát nháo kia không còn cần đến sự tưởng tượng, đếch cần sử thi Điện Biên, mà chỉ cần đô la Mẽo. Thành thử nhà văn không còn có tích sự gì trong một xã hội như thế. [Trích Naipaul trả lời tờ Transition, số 40, tháng 12/1971] Về chu kỳ hành kinh, vấn đề kinh nguyệt của phái nữ, đực rựa không được phép lèm bèm, nhưng đây quả là một vấn nạn, không chỉ dành riêng cho một nửa nhân loại. Trong bộ Thần Thoại của Lévi-Strauss, [hình như trong cuốn Les manières de table, Những cách đặt bàn ăn], ông đã mất công sắp xếp, lắp đặt, cả một lô những huyền thoại, thành một con đường - của một chiếc thuyền độc mộc, theo những dòng sông dẫn tới mặt trăng - chỉ để chứng minh, chúng nói về con đường hành kinh của người phụ nữ. Cô thiếu nữ, trong Những Dòng Sông, như con cá hồi lần hồi tìm về con kinh, con rạch ngày nào, khi còn một đứa con nít, cô vẫn thường bơi lội, và chợt nhớ ra, lần đang tắm, như một đứa con nít, thấy dòng nước hồng hồng ấm ấm từ trong mình tỏa ra con kinh, biết rằng mình hết còn là con nít, và lần này trở về, không còn là con nít, là thiếu nữ, là phụ nữ, mà là một hạt bụi, cái chu kỳ hành kinh như thế, là cả một đời người. Có những đấng đàn ông - phần nhiều là có thiên hướng gay - rất lấy làm buồn phiền ông Trời, tại làm sao mà 'delete' một trong những thú đau thương nhất nhất tuyệt tuyệt như thế, đối với cái PC của họ. Và cái ông nào đó, khi đặt tên đứa con tinh thần chỉ có một nửa, bằng cái tên Trăng Huyết, một cách nào đó, là đòi 'save' cái thú đau thường kỳ tuyệt này, ít ra là cho riêng ông ta. Nhưng, đây là một lời nguyền, một sự trù ẻo, hay một ân sủng? * Có những giây phút, những thời điểm "lịch sử" giầu có vô cùng. Khi phải nhìn lại lịch sử văn học miền nam - lịch sử của đám chúng tôi! - văn học những năm 1960 quả là giầu có vô cùng. Chỉ với một vài truyện ngắn của nó. Nếu đi hết biển * Trăng Huyết còn nhiều tên gọi. Với Tuý Hồng, nó có tên là Vết thương dậy thì. [Lẽ dĩ nhiên vết thương dậy thì có thể còn một phụ nghĩa, khác] Giới khoa học gọi bằng cái tên Vết Thương Khôn, The Wise Wound: tên tác phẩm của Penelope Shuttle & Peter Redgrove, bàn về kinh nguyệt và về mỗi/mọi đàn bà [everywoman] Trăng huyết? Does the Moon Menstruate? Liệu vầng trăng kia cũng có... tháng? Quả có thế. Trong tiếng Anh cổ, chu kỳ kinh nguyệt, the menstrual cycle, menstrual từ tiếng La tinh mens, mensis, có nghĩa là month, month/ moon. (1) .... But why? What event in human lives corresponds in any way to the moon's events? Is there any connection between human fertility and the moon? It seems a strange coincidence, if coincidence it is, that lost of the medical books say that the average length of a woman's menstrual cycle is twenty-eight days. This might be no more than a coincidence, since, as Paula Weideger has pointed out, the figure is only an average one composed of the cycle-length of thousands of women added together and divided by the number of women. She says that it is quite possible in the statistical samples that no woman had a twenty-eight-day cycle, since it is quite normal to have fifteen-day cycles or forty-one-day cycles. What she says is true – nevertheless is also true that the vast majority of cycles cluster round this figure of twenty-eight. Around four weeks is a very usual length of cycle. The coincidence is that the length of the moon's cycle from new moon to new moon also averages out at about four weeks, or 29*53 days (mean synodic month). Even the name of the cycle, the menstrual cycle, according to the OED, comes from the Latin mens, mensis, leaning 'month', and the same authority also reminds us that nonth' means 'moon'. Partridge's dictionary goes further. If you look up 'month' there, you will be referred to 'measure'. He tells us that the changes of the icon afforded the earliest measure of time longer than a day. Under “Menstruation' we are referred also to 'measure'. The paragraphs tell s that 'menstruation' does come from 'month' which comes from noon'. Moreover, he tells us that the following words for ideas come from the measurement that the moon makes in the sky: measurement, censurable, mensuration, commensurate, dimension, immensity, metre, metric, diameter, parameter, preimeter, meal, and many others. A suspicion grows that perhaps many of our ideas come from the moon-measure. All the words for 'reason’ certainly come from 'ratus', meaning to count, calculate, reckon; and all the words for mind, reminder, mental, comment, monitor, admonish, mania, maenad, automatic and even money appear to be associated with this Latin word mens, or Greek menos, which both mean 'mind' or 'spirit'; or the Latin for 'moon' or 'monthly'. The Greek word for moon is mene. The Wise Wound Người thứ ba Dẫn nhập Người Mỹ Trầm Lặng Dọn Chuyện tiếu lâm Bush bắt tay
nhân dân bị mất đồng hồ, Gấu nghe từ hồi còn ở tù VC, có khác tí, và là
câu chuyện một du khách đi tour, hỏi một du khách ngồi kế bên, đã
đến thành phố Hồ Chí Minh rực rỡ tên Người chưa, tay này đưa tay
ra bên ngoài cửa xe, lấy vô, thấy mất cái đồng hồ, gật gù nói, tới rồi!
Ác Mộng Khó mà nói, Bắc Bộ Phủ không hề biết, xã hội Miền Nam, cuộc sống của dân Miền Nam cao hơn Miền Bắc. Nhưng thống nhất đã, cho dù có phải hy sinh Miền Nam, hy sinh cái xã hội tốt đẹp đó. Hậu quả, chẳng những Miền Nam bị tiêu vong, mà Miền Bắc cũng được "ăn theo". Câu nói huyênh hoang ngày nào của một viên tướng Mẽo, đưa Miền Bắc về thời đại đồ đá, hoá ra lại do chính VC thực hiện, cho cả nước, và là phản ứng ngược của chiến thắng Miền Nam. Chính cái ác của một miền đất đã đơm hoa kết trái. Bây giờ thì chúng ta mới hiểu được dã tâm của Mẽo, trước khi bỏ chạy, đã để nguyên vẹn một Miền Nam, với tất cả những "phồn vinh giả tạo", những "hàng họ có gân" của nó: Con ngựa thành Troie này sẽ làm được điều mà nửa triệu GI không làm được. Ôi chao, mới đây thôi, đọc báo VC, Gấu còn thấy mấy ông tự khoe về cái sự nhân đạo, không gây biển máu, không biến Sài Gòn thành bình địa, như một Berlin ngày nào lọt vào tay Hồng Quân! Và nhớ đến vị anh hùng của Hồng Quân trong cuốn Nhà Hội của Martin Amis. Anh này bốc phét, chỉ hãm hiếp phụ nữ Đức không thôi, mà giải phóng được nước Đức thoát ra khỏi chủ nghĩa Nazi! Ba thằng lăng nhăng Nhưng điều đáng tiếc hơn là Tô Hoài, một người đã từng tham gia cải cách ruộng đất qua nhiều đợt, đã từng làm đến đội phó phụ trách tòa án, không lẽ chỉ viết được có thế thôi ư. Cũng không trách được ông, vì khi bước vào cuộc đấu tranh này ông còn trẻ và chưa được học hành nhiều, nên những nhận xét của ông lúc đó chắc hẳn còn rất sơ lược và công thức. Nhưng bao nhiêu năm đã trôi qua, nay hồi tưởng lại, chẳng lẽ ông không có những nhận định gì sâu sắc hơn? Và khi ông chọn ra ba con người điển hình để nói về một cuộc cách mạng to lớn như vậy, thì lại chọn ba con người cá biệt, không đại diện được cho cái chung. Đành rằng nhà văn có quyền xây dựng nhân vật của riêng mình, nói những chuyện nhỏ để đề cập đến việc lớn, nhưng ít ra những nhân vật đó cũng phải phản ánh được phần nào xã hội mà nhà văn đã sống. Nguồn Ba thằng lăng nhăng mà chưa đủ ư? Nhất sinh nhị, nhị sinh tam, tam sinh cả một lũ mà vẫn chưa đủ? Vả chăng, chỉ nội hãm và hiếp nông dân, mà hoàn thành công tác Đảng giao, CCRĐ, giải phóng cái ách ngàn đời giai cấp địa chủ đè lên tầng lớp nông dân Bắc Bộ, thành tích như thế mà "cũng không trách ông được"? Có lẽ phải sửa một từ trong câu văn của tác giả bài viết: Nhưng điều đáng tiếc hơn là Tô Hoài, một người đã từng tham gia cải cách ruộng đất qua nhiều đợt, đã từng làm đến đội phó phụ trách tòa án, không lẽ chỉ hiếp được có thế thôi ư. Vài kỷ niệm về Mai Thảo Về cái vụ viết mục Tin Văn, hay Tạp Ghi, cho Vấn Đề, bây giờ nhớ lại, chắc là do đề xuất của TTT, chứ Mai Thảo hồi đó, không ưa Gấu. Nói rõ hơn, ông không đọc được văn của Gấu, thứ văn chương bè rau muống, và nhất là, ông không đọc những tác giả Gấu đọc, thí dụ Faulkner, về văn, hay Barthes về phê bình. Cung cách viết Tạp Ghi cho Vấn Đề cũng vẫn cung cách viết Tin Văn bây giờ, nguồn hứng khởi, báo ngoại, thường là tờ Tin Nhanh của Tây, từ tiệm Xuân Thu, kế ngay bên Quán Chùa. Cái cảnh Gấu từ tiệm sách bước ra, cắp nách một cuốn de poche, hoặc vừa đi vừa đọc tờ Tin Nhanh rồi lấy cái trán đẩy cái cửa kính Quán Chùa, chắc cũng chướng lắm, triết gia PCT còn nực nữa là, chứng cớ có lần ông phạng Gấu và đồng bọn, trong có cả người đi trên mây, rất khoái cái trò vừa đi vừa nhún nhẩy, người hơi nghiêng qua một bên một tí, tay vung vẩy tờ báo Tây. Thống kê Tin Văn
Top 25 Countries
Sau Mẽo tới Nga, rồi tới Việt Nam.South Korea/China/European Union/Singapore/ Poland/Spain Taiwan/Great Thú vị thật!
|
