*
Nhật Ký










NGUYỄN LƯƠNG VỴ
HOÀI ÂM HOÀI
Harmonica

Đọc thơ NLV

Ngàn năm sau của một thuở Saigon
ĐLK

Đọc thơ Cao Thoại Châu

Tiễn bạn
Nhà ngươi đi bỏ lại ngọn đèn đường
kẻ nào đó vô tình không tắt.
CTC

Tôi viết dưới ánh sáng của một ngọn nến: Sài-gòn.
Trong mỗi chúng ta đều có một Sài-gòn đang âm ỉ cháy.
Tôi đốt lên ngọn nến của tôi để cho Sài-gòn của bạn sáng ngời.
Lần Cuối Sài Gòn

của những ngày mưa mọc lên từ đất
 có ai buồn bỏ Huế ra đi
 nghe dòng sông thở giữa đêm hè
 nghe đá nổi rùa kêu trong từng khúc ruột.
CTC


Bài phỏng vấn này, đăng trên Tin Văn cũng đã lâu lắm, khi mới đăng, Gấu có đọc sơ qua, nhưng không chú tâm, một phần hồ nghi tài thơ và tài phỏng vấn của hai ông Hồ Anh Thái và thi sĩ thần đồng Trần Đăng Khoa. Vào lúc chót đời, về với thơ, đọc lại, đọc kỹ hơn, quả đúng như hồ nghi. Ông thi sĩ thần đồng không đọc nổi thơ Xuân Thu Nhã Tập, và suy rộng ra, không thể đọc được thứ thơ trí tuệ.

Phan Huyền Thư giới thiệu Thanh Tâm Tuyền, Khô Nga (1), Nguyễn Bính với lời tâm sự: "Đây là 3 tác giả có phong cách hoàn toàn khác nhau, nhưng họ đều ảnh hưởng đến tôi, đều dắt dẫn tôi đến với văn chương".
Nguồn eVăn
Xin trao thi sĩ vòng hoa tặng
Chúng ta đã thắng trước cuộc đời
Nếu mỗi thế hệ là một quốc gia non trẻ , và, nếu thế hệ đàn anh của chúng tôi tượng trưng cho nước Việt non trẻ - vừa mới giành được độc lập - là bước ngay vào cuộc chiến, và, họ đã chứng tỏ được điều trên: đã không vô ích khi làm thơ; và đã thắng trước cuộc đời, cho nên đây là một thách đố đối với những nhà thơ trẻ như chúng tôi: đừng làm cho thơ trở thành vô ích. Và nếu thơ của lớp đàn anh chúng tôi đã làm xong phần đóng góp cho sự nghiệp chung của dân tộc, thơ của thế hệ trẻ chúng tôi có lẽ sẽ làm nốt phần còn lại: thơ sẽ nói lên nghệ thuật của sự tưởng niệm, và mỗi bài thơ, được viết đúng lúc như thế đó, sẽ trở thành một khúc kinh cầu. Đó là tham vọng của thơ trẻ.
Thơ của tôi không dành cho bạn
(1) Ngô Kha ?

NGUYỄN ĐÌNH THUẦN:
THẾ GIỚI CỦA NHỮNG HANG ĐỘNG THẠCH NHŨ

Chừng nào mà Đảng còn giữ độc quyền lãnh đạo, chừng nào còn có chuyên chính vô sản, thì việc đó phải là như thế thôi, không thể nào khác được. Tự do sáng tác phải lệ thuộc rất nhiều vào dân chủ hóa. Bao giờ có dân chủ hóa nhiều thì bấy giờ mới có tự do sáng tác nhiều. Hai cái đó nó gắn liền với nhau.
Nguyễn Hữu Đang. Nguồn

*
Hannah Arendt's Legacy
What Would Hannah Say?
Comprehension does not mean ... deducing the unprecedented from precedents, or explaining phenomena by such analogies and generalities that the impact of reality and the shock of experience are no longer felt.... Comprehension ... means the unpremeditated, attentive facing up to, and resisting of, reality—whatever it may be.
 [Cảm thông không có nghĩa... suy "cái chưa có trước" từ "cái có trước", từ tiền lệ... Cảm thông... có nghĩa, cứ thế mà đưa mặt ra hứng, đưa lưng ra chịu đòn, cưỡng lại thực tại, cho dù bất cứ cái chi chi.]
For her, the years of total war and the murder of millions of Jews told us not just what Nazis were capable of but what human beings were capable of. It was not enough, she wrote, to say "God be thanked, I am not like that" in the face of what we had learned of the potentialities in the German national character. "Rather, in fear and trembling," she said, "have [we] finally realized of what man is capable."
Với bà, những năm chiến tranh và sát nhân hàng triệu người Do Thái nói với chúng ta, không phải về những gì mà Nazi dám và có thể làm, mà con người dám và có thể làm.
, as she said during the Vietnam War, "'the greatest power on earth' lacked the inner strength to live with defeat.'
... như bà nói, trong thời kỳ chiến tranh Việt Nam, '"một cường quốc vĩ đại nhất trên thế giới" đã không có nội lực để mà sống với sự thất bại.'

Sự tầm phào của cái ác
.....nếu thế kỷ 20 là đỉnh cao của Cái Ác, nó còn là đỉnh cao của Tình Yêu, với những biểu tượng cụ thể như cuộc tình Kafka-Milena (Milena sau chết trong trại tập trung), Sartre-de Beauvoir, và Heidegger-Arendt.
Đây không chỉ là cuộc gặp gỡ giữa một đôi trai gái, mà còn là cuộc gặp gỡ của tư tưởng đối nghịch, của bóng đen và ánh sáng...
Một cách nào đó, chúng ta hiểu được số phận của chúng ta, và có thể, số phận của thế kỷ, qua những cuộc tình đó.
Nên nhớ Heidegger là người Đức, và là một triết gia đã từng ủng hộ Quốc Xã; còn Arendt, một cô gái ngay từ nhỏ đã cảm nhận được thân phận ăn nhờ ở đậu của người Do Thái, trong một xã hội Đức. Cuộc gặp gỡ ngắn ngủi giữa hai người tại Đại Học Marburg chấm dứt, sau khi Arendt nghe theo lời khuyên của ông thầy, dời tới Đại Học Heidelberg thụ giáo Karl Jaspers.

*
Khi Adorno nói, sau Auschwitz mà còn làm thơ thì thật là dã man, ông muốn nói, theo như tôi hiểu, hai điều:
Một là: Không thể làm thơ sau Auschwitz.
Hai là: Nếu sau Auschwitz vẫn có thơ, thì phải có Auschwitz trong cái gọi là thơ đó.
*
Sau những tội ác của chủ nghĩa toàn trị ở thế kỷ 20 và nhất là những tội ác của Nazi, chúng ta đều là những cái xác sống. Chúng ta đều chết, mà không biết, mình đã chết.

Văn Học Pháp, Le Magazine Littéraire, số Tháng Hai, 2007, có "cuộc phỏng vấn lớn", grand entretien, nữ văn sĩ Elfriede Jelinek, Nobel văn chương, lương tâm tự vấn của nước Áo, nhân cuốn sách mới ra lò của bà đang gây chấn động, về cả hai phía, hoan hô và đảo đảo: Enfants des morts, Những đứa trẻ của những người chết  [Nguyên bản tiếng Đức: Die Kinder der Toten, Olivier Le Lay dịch ra tiếng Tây, Seuil, 25 Âu Kim].

**
NRYB đọc Istanbul: Hồi ức và Thành Phố. Cám ơn Hồi Ức.

Mai, Mai, để anh kể cho em nghe về một thành phố mà anh vừa biết yêu nó thì phải rời bỏ, một quãng đời của anh, bây giờ nhớ lại thấy đâu đó trong quá khứ những trái sấu vàng vương vãi, tiếng lá vàng xào xạc, tiếng còi mười giờ chạy dọc theo con phố Tràng Tiền.
Mùa Thu, màu thu Hà Nội, những lá cây vàng úa, hàng cây hai bên đường hình như cao thêm, thành phố trang nghiêm và buồn rầu như đang trầm ngâm suy nghĩ, buổi sáng trong suốt không vẩn một hạt bụi, tiết trời lành lạnh người ta quên đi, rồi đột nhiên nhớ lại, và chút giá lạnh đã len vào tâm hồn; buổi chiều sẽ bất chợt trở về, những con đường sẽ im lìm và trầm lặng hơn như giấu giếm một tiếng thở dài; chúng như bị bỏ quên, trừ một hai cặp tình nhân đi lại, hoặc một hai đứa nhỏ tha thẩn… Để anh kể cho em nghe về một thành phố mùa thu có những hạt mưa nhỏ như những hạt bụi bay trong gió, mùa hè vàng nắng đã qua đi từ lâu cùng những buổi tắm sông, nằm trên cát nóng bỏng, nhìn thẳng vào mặt trời.
Hà Nội, thành phố có hương thơm và mặt trời ve vuốt, thành phố mà Cẩn nói, được dựng lên cho những nhớ nhung và mơ tưởng của một thời trẻ dại, "con đường Trường Thi, hai hàng me bên đường vào khoảng tháng sáu, tháng bẩy như thế này, lá me bắt đầu rụng để lộ những nhánh cây nhỏ, những đứa trẻ háu ăn đã vô ý tưởng là những quả me, và ngó lên bằng cặp mắt thèm thuồng. Mùa hè vàng nắng không còn, nhưng những ngày cuối mùa nóng, người dân Hà Nội có thói quen trước khi ngủ mở tất cả những cánh cửa sổ để đón gió mát, đột nhiên trong đêm khuya, có những cơn gió lạ từ đâu chợt tới, thổi thốc những chiếc lá khô bay phấp phới, và người lớn vội vàng trở dậy đóng bớt cửa sổ, "đó là những dấu hiệu đầu tiên báo hiệu mùa thu trở về."
Những ngày ở Sài Gòn (1965)

*
Giấc mơ của làng Dinh
 Pierre Haski trong 5 năm là phóng viên tại Bắc Kinh của tờ Giải Phóng, Libération, hiện nay, ông lên chức phụ tá giám đốc biên tập, và còn là đồng tác giả Nhật Ký của Ma Yan, sự xb cuốn này đã đem lớp học đến cho hàng ngàn học sinh Trung Quốc [coi www.enfantsduningxia.org]. Ông còn cho xb cuốn Máu Trung Quốc, Le Sang de la Chine, một cuộc điều tra về hàng ngàn nông dân Henan, bị nhiễm HIV do nghèo phải bán máu [coi blog của tác giả www.arenes.fr/cinquansenchine]. Ông là khách mời trong tháng của tờ Văn Học Pháp, số tháng Hai 2007, nhân cuốn tiểu thuyết Giấc Mơ làng Dinh được dịch từ tiếng TQ qua tiếng Tây. Cuốn này là tiểu thuyết hóa cuộc điều tra của chính ông, về cơn sốt không tên [tức bị nhiễm HIV mà không biết].

*
Đọc cuốn tiểu thuyết của Yan Lianke tạo ấn tuợng thần kỳ ở nơi tôi. Cứ như thể tác giả đã chiếm đoạt vị trí phóng viên trong cuộc điều tra Máu Trung Quốc, và tiếp tục nó, ở cái chỗ mà tôi phải ngưng lại, như thể tiểu thuyết gia đã làm cái điều mà ký giả bị cấm làm.
Nói như thế có nghĩa, người viết tiểu thuyết đã đem da thịt, máu huyết, và linh hồn đến cho những sự kiện trần trụi, thô, và có thể nói, tàn bạo; đã tạo ra những nhân vật, trong cái chết và trong cái sống.
Làm như vậy, ngược ngạo làm sao, tiểu thuyết gia làm một công ích vô luờng cho chân lý, khi đem đến cho nó một sức mạnh hừng hực, và chấp nối thêm cho nó, một tâm hồn lạ kỳ.
Độc giả hãy cẩn trọng, điều này: tất cả những gì được kể ra trong cuốn tiểu thuyết đều xác thực....

Nhị thập bát tú có 9 nghệ sĩ khiêu vũ, múa [dance], còn lại là nhà văn [Italo Svevo, Stefan Zweig, Simone de Beauvoir, Primo Levi, Susan Sontag, Saul Bellow...]. Hai vị thánh là Mary Magdalene và Joan of Arc.
Trong lời mở, tác giả viết, trong khi đọc lại chúng, để làm tuyển tập, bà nhận ra chúng có cùng một đề tài: sự vất vả, khó khăn [difficulty, hardship].
Bằng hai từ đó, bà muốn nói, không phải tuổi thơ bất hạnh, nỗi đau đầu đời, vượt qua, và chuyển vô văn chương nghệ thuật, nhưng đúng hơn, nỗi đau rong ruổi cùng với làm nghệ thuật, xen đan với nhau, và bằng cách nào nghệ sĩ đối phó, deal, với nó.