 |
 Hình Tướng Loan Asalom, Asalom! Ba Người Khác Câu này, của Camus, áp dụng cho ông nhà văn Tô Hoài, Vụ Án VC I, Vụ Án VC II, thì thật là xinh, thật là xứng, và thật là thần sầu, cứ như thể, Camus, khi viết ra câu này, trong khi đọc Dostoevsky, nhìn thấy “cả ba vụ án” hiển hiện ra trước mắt (1). Những con đường đưa cá nhân tới tội ác / đưa xã hội đến cách mạng, là như nhau Camus. Thèse sur Dos: Les mêmes chemins qui mènent l’individu au crime mènent la société à la révolution. (1). Vụ Án thứ ba, là của Tô Hoài, nói riêng, và nhà văn VC, nói chung. NQT Bảnh nhất, trong những đứa con của Tô Hoài, theo Gấu, là Quê Người. Nó nhập vào dòng chung, dòng lớn: lưu đầy ngay tại chính quê hương; dòng ‘Tuyệt Bi”: vào đời là vào với tra tấn và tử vong. Nhưng, bảnh hơn nữa, ở trong đó còn là chất Bắc Kỳ tàn ác, phát sinh từ cái "ao làng". Người đọc khó mà quên được cảnh một trai “làng người” yêu ao “làng mình”, và bị đòn hội chợ, đến phải bán xới, trở thành “vô xứ”. Sau một tác phẩm như thế, chẳng cần viết nữa, cũng vẫn được! Tại làm sao mà một nhà văn, với một tâm thức sáng chói như thế về phận người mà lại sa vào chốn đoạn trường, là hận thù? Bởi vì, hận thù, với một nhà văn, chính là sự thất bại của trí tưởng tượng. Cái sự thất bại của trí tưởng tượng này, với Tô Hoài, chính là do ông gặp được “Cách Mạng”. Thay vì viết dưới ánh sáng của trí tuệ, của trí tưởng tượng, ông bèn viết dưới ánh sáng của Đảng, của hận thù giai cấp. Đoạn văn mở ra Ba Người Khác nằm trong dòng Cát Bụi Chân Ai, thí dụ như câu này: -Lão xế lô, lão lục tào xá này nhất định cũng tề ngụy cũ. Cả lão cà phê bít tất, lão cháo gà cứ dấm dớ thế nhưng trông tay thoăn thoắt nhặt tiền, xếp tiền thế kia đủ biết! Một tác phẩm chết tiệt như thế làm sao làm được chuyện sám hối? Lạ, là mấy ông đọc nó, cứ nhất định đổ diệt cho nó cái vinh dự như thế! Tôi nghĩ, đối với xã hội ta, sự xuất hiện những cuốn sách như cuốn này là một cách giải toả cho một trong những chấn thương của xã hội ta. Lại Nguyên Ân Có ông thì đổ dìệt cho trò đùa của số phận, tuồng ảo hóa đã bầy ra đấy. [PXN]. Me-xừ LNA thì gọi cách viết của Tô Hoài là thuộc chủ nghĩa đồ vật! Một dòng văn khốn nạn, biến con người thành đồ vật, mà có thể giải tỏa chấn thương của xã hội ta? Làm Thơ Ở Sài Gòn Sài gòn, lần đầu Đồn anh đóng bên rừng mai Nếu mai không nở anh đâu biết xuân về hay chưa. Tôi không thể ngờ câu hát là dấu báo của tai ương, không chỉ của đứa em trai, mà còn của biết bao con người. Tôi không biết, trên trái đất, ngoài quê hương, có nơi nào, Mai nở mỗi khi Xuân về, và, tuy Mai vẫn nở trên quê hương, nhưng Xuân vẫn tàn trên những nấm mồ mà chúng ta đành bỏ lại. Đó là lần cuối nhìn lại Sài Gòn. * Have you ever seen the rain? Gấu quen Huỳnh Phan Anh, Dương Văn Ba, “Ba bù long, Babulong,” và đám bạn Miền Nam, qua ông anh của Bông Hồng Đen, khi ông học Văn Khoa cùng với HPA. Khi đó, Gấu, tuy ghi danh, nhưng ít khi tới đại học, vì còn bận làm công chức Bưu Điện. Để kỷ niệm buổi sơ ngộ, chúng tôi rủ nhau lên xóm. Khi cả bọn lần lượt đi vô những căn phòng ở phía bên trong, bà chủ hỏi Gấu, cậu có ‘đi’ không? Gấu ngớ người, lắc đầu, chẳng hiểu ‘đi’ nghĩa là gì. * Sau thì quá quen. Nhà Gấu lúc đó ở một con hẻm thuộc đường Nguyễn Huỳnh Đức, phiá sau Hội Đồng Xã Phú Nhuận. Buổi chiều đi làm về, đạp xe đạp, từ số 11 Phan Đình Phùng, qua khu Tân Định, qua cây cầu Phú Nhuận, qua đường NHĐ, không quẹo vô, cứ thế đạp thẳng lên ngã tư, tới xóm, gần nhà thương Cộng Hòa. Có khi, đi, xong, là về, có khi ngủ luôn tại xóm. Sáng hôm sau, tạt về nhà, đánh răng, rửa mặt, thay quần áo, rồi vội vã đi làm. Những buổi chiều, tan sở, tới xóm, mấy đứa trẻ vừa thấy bóng, là tranh nhau ra dắt xe. “Ba dzề, Ba dzề!” * Anh cu Gấu Bắc Kỳ di cư chẳng hề nhìn thấy cảnh tượng con người ta yêu nhau như thế nào, cho đến khi được một em bướm dậy cho. Cái lần đầu tiên, nhìn ông bếp già, làm cho ông Tây Trẻ, “đi” một em bên ngoài hành lang, nơi căn nhà villa ở đường Nguyễn Du, trời tối đen, Gấu chẳng nhìn thấy gì, mà còn bị bà cô tát mấy cái nổ đom đóm mắt. Gấu đã kể chuyện này, trong Hà Nội Của Gấu. * Mới đây, đọc blog của một em bướm người Anh, mở ra bằng cái câu, tôi mở hai cánh đùi ra, và rồi khép nó lại, nghề của tôi giản dị chỉ có thế, Gấu bồi hồi nhớ lại lần đầu được em bướm mắng bảo, sao ngu thế, phải làm như thế này này, và cùng lúc nhớ lại, hai nghi lễ thiêng liêng, một của dân da đỏ Mỹ Châu, và một của Khổng Học. Nghi lễ thứ nhất, khi một đứa con trai da đỏ tới tuổi, bộ lạc đem nó đến giao cho một em bướm, dậy cách làm người lớn. Với Khổng Học, là nghi lễ đội mũ. Gấu này thiển nghĩ, hai nghi lễ đó đều quan trọng như nhau, và bổ túc cho nhau. * Đoạn mở ra Ba Người Khác, [đọc talawas] nói về bệnh tim la của thằng địa, cộng kỷ niệm những ngày ở Hà Nội, khiến Gấu viết ra được những dòng liên tưởng này: Cái thằng địa, anh bần cố, và có thể, cả nhà văn Tô Hoài, đều chẳng hề được chỉ cho biết, hai nghi lễ thiêng liêng trên. Riêng về nhà văn Tô Hoài, chính cái câu đóng lại đoạn trên, khiến Gấu nhận ra sự thực. "Thế nào mà anh ấy bị lây cái máu dê của thằng địa đến tận giờ. Cơm hội nghị có thịt bò thịt lợn, lại chắm chép, đâm rửng mỡ, lúc nào cũng cuồng lên, đâm hủ hoá lung tung. Ngồi trước mặt cô nào cũng hau háu mắt nhìn cái đũng quần. Anh ấy phải kiểm điểm mấy trận tơi bời đau đớn. Rồi bị thải hồi trả về cơ quan huyện. Cả mấy chị cũng phải đuổi về xã. Tôi không quan tâm đến họ, mà chỉ nghĩ: thì ra cái máu chó của thằng chó kia truyền sang mày, gớm cái giống chó má chết tiệt" Như thể, Tô Hoài đã tiên tri ra được cái sự biến thành bọ, sau khi rửng mỡ, vì hàng họ Miền Nam, nhưng ông đổ tội cho tên địa làm lây bệnh ! Đúng là cái giống chó má khốn kiếp, chết tiệt.. Oanh kích vs Pháo kích Gấu, nhà văn Gấu BK54
|