Gấu Cái là người đầu tiên viết về xứ Lào, chốn nương thân đầu tiên sau khi may mắn bỏ chạy, và may mắn chạy thoát, quê hương xứ Mít, ngay từ khi còn ở trại tị nạn Thái Lan.
Thời gian ở Trại Cấm Sikiew, đói quá, bả viết, và gửi cho tay Hàn Lệ Nhân, khi đó đang làm một số báo đặc biệt về xứ Lào. Ông này ở Tây, và sau khi đăng bài, ông còn gửi vô Trại một số báo, trong kèm tờ money order 50 phật lăng.
Tuyệt!
Chẳng bù với ông bạn quí, đi từ Mẽo qua thăm Gấu, loa phóng thanh kêu rầm trời, ông nhà văn lùn lé có bạn thân từ bên Mẽo qua, xin ban đại diện cho được gặp!
Ông đi cùng với một em gái nữ phóng viên, sau khi hỏi han thằng bạn cũ, cũng ghi âm, cũng nói thêm vài dòng, tao mang về cho tụi nó nghe, chúng nó thèm nghe giọng nói của mày, người về từ địa ngục gì gì đó, cuối cùng, ông giúi cho GNV 300 tiền bath [tiền Thái] tương đương đúng 10 đô Mẽo!

Vợ chồng Gấu sống sót Trại tị nạn, những ngày khốn khó nhất, hoàn toàn nhờ ông cha người Tây, hình trên. Đói quá, là viết thư ra, là ông tới trại tù, mấy lần đầu, khi còn ở Nhà Tù Quốc Tế Bangkok, sau, gửi money order, tệ lắm cũng 100 đô Mẽo, hai, ba ngàn tiền bath gì đó.

Cả nhà thờ Chúa.
Có ông em, sau khi phục vụ Chúa tại Trái Tim của Bóng Đen, là xứ Phi Châu, cũng qua Thái, cũng làm Cha, hiện phục vụ Chúa tại tỉnh Ubon. Mấy bà chị cô em của Cha đều là nữ tu.
Cha năm nay 89 tuổi, vẫn minh mẫn, tuy chân tuy run lẩy bẩy. Cha nói, Cha chỉ muốn ở Nhà Thờ, không muốn đi đâu hết, cho tới ngày Chúa gọi.

Không chỉ một truyện ngắn, Gấu Cái còn cả một lố truyện viết về Xứ Phật, hăm he in hoài! 

Cái ông bạn của Gấu, trong hình, lai lịch cũng ly kỳ lắm. Thổ công xứ Lào. Bữa nào rảnh, kể.

Looking For Laos
Tìm Xứ Lào

"BỖNG DƯNG MUỐN KHÓC" VỚI THÀNH NHÀ MẠC TUYÊN QUANG

Kafka’s Last Trial

During his lifetime, Franz Kafka burned an estimated 90 percent of his work. After his death at age 41, in 1924, a letter was discovered in his desk in Prague, addressed to his friend Max Brod. “Dearest Max,” it began. “My last request: Everything I leave behind me . . . in the way of diaries, manuscripts, letters (my own and others’), sketches and so on, to be burned unread.” Less than two months later, Brod, disregarding Kafka’s request, signed an agreement to prepare a posthumous edition of Kafka’s unpublished novels. “The Trial” came out in 1925, followed by “The Castle” (1926) and “Amerika” (1927). In 1939, carrying a suitcase stuffed with Kafka’s papers, Brod set out for Palestine on the last train to leave Prague, five minutes before the Nazis closed the Czech border. Thanks largely to Brod’s efforts, Kafka’s slim, enigmatic corpus was gradually recognized as one of the great monuments of 20th-century literature.

Đốt 90 % tác phẩm khi còn sống. Khi hấp hối, dặn bạn đốt tiếp!
Cuộc vượt thoát vào phút chót của Brod mà chẳng thú vị sao!
GNV bất giác lại nghĩ đến chuyến tầu chót của đám nhà văn Mít, nhờ làm cho Mẽo!
Nhờ vậy mà một nền văn học đã được cứu tử!

@ Wasaga Beach

Lạc hà dữ cô vụ tề phi
Thu thuỷ cộng trường thiên nhất sắc

Ráng chiều rớt xuống cùng vào lúc cánh cò đơn chiếc bay lên
Mặt nước hồ và trời dài thăm thẳm cùng một mầu

Ocean Vuong

The Photo

After the infamous 1968 photograph of a Viet Cong officer executed by South Vietnam's national police chief. 

What hurts the most
is not how death
is made permanent
by the cameras flash
the irony of sunlight
on gunmetal
but the hand gripping the pistol
is a yellow hand,
and the face squinting
behind the barrel
a yellow face.

Like all photographs this one fails
to reveal the picture.
Like where the bullet
entered his skull
the phantom of a rose
leapt into light, or how
after smoke cleared
from behind the fool
with blood on his cheek
and the dead dog by his feet

a white man
was lighting a cigarette.

ASIA LITERARY REVIEW
SUMMER 2010

Nhưng tôn vinh cho Thơ cũng là tôn vinh qua các thi sĩ - kẻ làm thơ, suốt đời chỉ làm thơ, không biết và cũng không thể làm gì khác. Giữa chúng ta có một vài người, như Vũ Hoàng Chương, Bùi Giáng.
Làm thơ. Làm thơ hành động tối thậm phi lý, mở mọi ngõ ngách phi lý, đẩy đưa đời người vào cõi phi lý. Ngõ ngách phi lý ấy là chính chúng ta, cõi phi lý ấy chính là đời chúng ta. Như đêm nay không giống mọi đêm đã qua và sẽ chẳng bao giờ giống một đêm nào ở mai kia. Làm thơ như rong chơi, quên lãng, hay làm thơ như tận tụy với một mối duyên tình hay làm thơ như đốn ngộ hốt hoảng thì vẫn là cái “không thể làm” được ở đời người, ở kiếp sống. Tri kỷ khả nhi vi chi, biết không làm được mà lại cứ làm. Tại sao? Tại sao vậy?
Trầm trọng phải không? Tự nhiên cái sự thể nó như thế. Trầm trọng cũng là tự nhiên của thơ và của việc làm thơ.
Thi sĩ đêm nay của chúng ta Vũ Hoàng Chương - làm thơ suốt một đời. Một đời để ra làm thơ. Thơ Vũ Hoàng Chương đi từ “Đêm Hoa Đăng đèn xanh bóng trăng” từ “Phách ngọt đàn say đêm khói êm” từ “Áo vải mộng phong hầu” đến “Ngồi quán” đến Isabel Baes đến nhị thập bát tú và không gian “bốn bề vẫn chỉ một phương,” đến Ngày lớn. Chúng ta không thể nào hiểu Vũ Hoàng Chương còn đi đến đâu - hỏi thực cũng như chúng ta đây chúng ta trong giây phút này có biết chúng ta đi đến đâu - nhưng hiện thời chúng ta cũng đang biết - biết gì? - biết Vũ Hoàng Chương đang ăn nằm với Thơ như đang ăn nằm với cái chết. Chết cũng là một cách nói thôi. Như Trang nói chết là tỉnh giấc chiêm bao. Và có “tỉnh lớn” thì mới biết được “chiêm bao lớn.” Ta có một đời để sống, để chết hay có vô vàn đời? Ai biết? Mà nói chi những điều ấy. Nhưng người làm thơ cứ nói. Nói miết. Thay nhau nói. Tranh nhau nói. Để làm gì?
Thôi nói chi những chuyện ấy. Thơ là lời và hơn lời. Đã đến lúc chúng ta cần nghe thơ. Thơ đọc trong đêm nay dành cho Vũ Hoàng Chương.
TTT

GNV này cứ lần lữa mãi, chưa làm sao dịch nổi vài dòng của Simone Weil, qua đó, chúng ta mới hiểu ra được Cái Đẹp của Thơ, đúng theo nghĩa của Dos: Cái Đẹp sẽ cứu chuộc thế giới.
Chán thật!

Và có “tỉnh lớn” thì mới biết được “chiêm bao lớn.” Ta có một đời để sống, để chết hay có vô vàn đời? Ai biết?

Thơ là lời và hơn lời. Đã đến lúc chúng ta cần nghe thơ.

Three Poems by
Charles Simic

Migrating Birds

If only I had a dog, these crows congregating
In my yard would not hear the end of it.
If only the mailman would stop by my mailbox,
I'd stand in the road reading a letter
So all you who went by could envy me. 

If only I had a car that ran well,
I'd drive out to the beach one winter day
And sit watching the waves
Trying to hurt the big rocks
Then scatter like mice after each try.

If only I had a woman to cook for me
Some hot soup on cold nights
And maybe bake a chocolate cake
A slice of which we'd take to our bed
And share after we've done loving.

If only these eyes of mine would see better,
I could read about birds migrating,
The vast oceans and deserts they cross
And their need to return to this shithole
After visiting many warm and exotic countries. 

Eternities

A child lifted in his mother's arms to see a parade
And that old man throwing breadcrumbs
To the pigeons crowding around him in the park,
Could they be the same person?

The blind woman who may know the answer recalls
Seeing a ship as big as a city block
All lit up in the night sail past their kitchen window
On its way to the dark and stormy Atlantic. 

All Gone into the Dark

Where's the blind old street preacher led by a little boy
Who said the world will end next Thursday at noon?
Where's the woman who walked down Madison Avenue
In the summer crowd, stark naked and proud of herself?

Where's the poet Delmore Schwartz I once saw sitting
In Washington Square Park gesturing theatrically to himself?
Where's the young man in a wheelchair pushed by his mother
Who kept shouting about wanting to kill more Vietnamese?

Mr Undertaker, sitting in a window of a coffee shop
Chewing on a buttered roll, you probably have a hunch-
Or are you, like the rest of us, equally in the dark
As you busy yourself around the newly arrived dead?

LONDON REVIEW OF BOOKS 9 SEPTEMBER 2010

Note: Cả ba bài đều tuyệt! Rảnh, GNV sẽ dịch hầu quí vị, sau!
Ui chao, đọc cái câu về anh chàng thương binh ngồi ghế lăn, được mẹ đẩy, miệng hô làm thịt thêm VC mà chẳng ‘lạnh’ sao?

Một độc giả, cũng mới biết đến trang TV ít lâu nay, do tình cờ, và trở thành một thân hữu, lần đầu tiên đọc thơ Joseph Huỳnh Văn, sửng sốt la lên, ‘lạnh’, y chang TTT!

Ui chao, GNV này chưa từng thấy có ai nhận xét, bằng cái tính từ ‘lạnh’, cho cả hai cõi thơ, như thế!

Nhưng hai cõi lạnh, trên, khác nhau!

---

On Poetry
The Age of Citation
By DAVID ORR
Published: September 17, 2010

Đi ‘giang hồ’, về, lục lọi mớ sách ngổn ngang vì những lần dọn nhà, chỉ để kiểm chứng giai thoại giải thích tại sao không có Nobel Toán: Bà vợ của ông Nobel quả có lén lút quan hệ ‘ngoài luồng’, ‘lề trái’, với Mittag Leffler, một cây toán người Thuỵ Điển vào lúc đó, và giả như có Nobel Toán, ngoài ông này ra, còn ai xứng đáng hơn?
Giai thoại này còn cho thấy, toán gia thì toán gia, có ai thoát ra ngoài thường tình?
Chứng cớ hiển nhiên, nóng hổi: Nghe tin hành lang, ngoài ta ra thì còn ai nữa xứng đáng hơn, để lãnh Fields, thế là họ Ngô ta bèn vội vàng xin cái quốc tịch Tây.

Cái sự xin vô quốc tịch Tây này của NBC xem ra hơi giống GNV, khi hăm hở học tiếng Tây, từ những ngày còn học trường Nguyễn Trãi, Hà Nội, chỉ để làm sao viết được cái thư cám ơn Ông Tây, chồng Cô Dung của GNV: Không có ông, là không có GNV.
C'est à vous que je dois tout!

Có thể, chính là do hăm hở học tiếng Tây, mà GNV được hạnh phúc hạnh ngộ BHD, những ngày ở Sài Gòn, vì ông bô của em là một cây tiếng Tây, chủ nhân cả lố sách dậy tiếng Tây, trong có bộ Classes Francaises (?).
Ui  chao, Gấu đã từng được em cho phép làm vệ sĩ, những lần theo em đi đòi tiền bán sách học tiếng tây của ông bố, tại một số tiệm sách ở  Sài Gòn!

Những nhà toán học thù ghét nhau, tất nhiên, nhưng họ thù ghét nhất, là những nhà vật lý học, theo René Thom, người Pháp, giải thưởng Fields 1958, khi 35 tuổi.

Thom, tác giả câu GNV đã từng thuổng, những nhà toán học thì buồn vì không thể chia sẻ niềm vui khám phá với những kẻ vô thần về toán [les mathématiciens sont tristes de ne pouvoir faire partager la joie de leurs découvertes aux non-mathématiciens], còn là  tác giả của Thuyết tai ương, thảm họa [Théorie des catastrophes].
*

actu-match | Lundi 6 Septembre 2010
Cédric Villani Le virtuose des maths

Il vient de recevoir la médaille Fields, ­­­le « Prix Nobel » des mathématiciens.
Rencontre avec un extraterrestre.
"On m’appelait “vit la nuit” », se souvient Cédric [Villani]

Gặp gỡ người ngoài hành tinh có nick là 'vit la nuit'.

Hình như cái tay Thái Dúi gọi NBC là ‘viên ngọc của người nước Ngô’?
Đúng là những cái tên tiền định,
Của…  Gấu: Khẩu súng của cả nước!

Gấu được bạn PNC, trong Thất Hiền, ban cho cái nick là Trâu Nước: Làm hùng hục như trâu!
*
Steiner, trong A Death of Kings, cho rằng, trước cái tuổi dậy thì, thì ba món ăn chơi ngỡ ngàng hứng thú, thứ ưu việt, của giống người là âm nhạc, toán học và cờ tướng. Liền đó, ông vinh danh Lévi-Strauss và cơ cấu luận: Levi-Strauss nhìn thấy ở trong sự phát minh ra giai điệu “chiếc chìa khoá mở ra niềm bí ẩn tối thượng’ của con người – nó là cái manh mối mà nếu chúng ta mò theo thì có thể sờ vô được cái máy trời đặc dị, cái thiên tài chủng loại.
[Music and mathematics are among the preeminent wonders of the race. Levi-Strauss sees in the invention of melody "a key to the supreme mystery" of man - a clue, could we but follow it up, to the singular structure and genius of the species].

Trước tuổi dậy thì?
Nhan sắc đó chớ nên tàn nhẫn vội! Đinh Hùng

Vẫn trong bài viết, Steiner cho biết Mozart viết những dòng ‘thần nhạc’ - thứ âm nhạc đầy thẩm quyền, không thể nào nghi ngờ được, và quyến rũ, khả ái - trước khi lên tám [Mozart wrote music of undoubted competence and charm before he was eight]. Mới lên ba, như người ta kể lại, Gauss đã biểu diễn những cuộc chơi toán học rất ư là rắc rối, phức tạp, và khi chưa được 10 tuổi, cậu đã chứng tỏ mình là 1 nhà toán học lanh lẹ thần kỳ và cũng khá sâu xa [At the age of three, Karl Friedrick Gauss reportedly performed numerical computations of some intricacy; he proved himself a prodigiously rapid but also a fairly deep mathematician before he was ten]…

Đại Gia Gatsby
50 ngàn Kíp, tiền Lào. Mua tại Mường Luổng, Cố Đô Lào.

Xuất bản 'Đại gia Gatsby' ở Việt Nam

Nhìn mặt nổi, thì đúng như dịch giả, và đa số nhận định, The Great Gatsby (1925) là một tác phẩm phê phán xã hội Mẽo, giấc mơ Mẽo; ẩn tàng ở trong đó còn có cả chủ nghĩa bài Do Thái, nhưng đây chính là một câu chuyện tình thê lương, được viết bằng một giọng văn cay đắng ngọt ngào, doux-amer, chữ của Beigbeder, không thể nào bắt chước được, một giọng văn đạt tới đỉnh cao, sau khi tác giả của nó phải hì hục viết 160 cái truyện ngắn để mua áo dài cho bà vợ Zelda.

Lần cuối mà miền Nam tự do có buổi sinh hoạt để vinh danh Vũ Hoàng Chương là vào Tháng Ba năm 1975, tại phòng trà của Khánh Ly, do Mai Thảo và Thanh Tâm Tuyền tổ chức. Ðã 35 năm tròn rồi. Sau đó là cảnh chia ly tan tác. “Vàng tung cánh hạc”... như ánh chớp chợt lóe rồi vụt tắt.
Dư âm còn lại là tiếng nhạc lãng đãng trong chiều tà. Sau đấy là cõi tối đen của thơ và nhạc...
QD

Tác giả nhớ lộn, vì theo bài viết trên Diễn Đàn Thế Kỷ, post lại bài viết trên Văn, thì đó là ngày 16.1.1975.

Nhưng câu phán, "Sau đấy là cõi tối đen...", thì quả là thần sầu, bởi vì, một cách nào đó, từ đó vọng lên câu của Holderlin:
Tại sao thi sĩ trong thời khốn kiếp?
Và cùng với nó, là những lèm bèm của Heidegger về đêm đen, về hậu kỳ, mạt kỳ của thơ, và nhất là những lời lèm bèm của ông, về Rilke: Thi sĩ của đêm đen.

Bởi thế, mà Heidegger, trong "Tại sao thi sĩ, trong thời điêu đứng?", coi Rilke là thi sĩ của đêm đen, của mạt kỳ, của thời điêu đứng.
Chỉ có triết gia, thì mới lèm bèm về thơ, tới chỉ, và chỉ có Heidegger, với kinh nghiệm, đã từng phò Nazi, thì mới phán về thơ thời mạt kỳ, tới chỉ. Bài "Tại sao thi sĩ trong đời điêu đứng?", quả là bảnh nhất trong những bài phán về thơ, và nhất là, thơ tù.

Giả như không có những ngày tháng điêu đứng, cay nghiệt đó, liệu anh có yêu em nhiều như vậy không?
Cầm Dương Xanh