*
















Chúc Mừng Năm Mới

*


Phu nhân ở Somerset

Câu chuyện sau đây, thật thi vị, thật tuyệt vời, và lẽ tất nhiên, vì thật thi vị, thật tuyệt vời cho nên, thật.. sến, và vào những ngày đầu năm, thật quá đắc địa để mà kể ra, bởi vì nó đẹp như là những lời chúc mừng ngày đầu năm, vậy.
Mario Vargas Llosa dùng câu chuyện này để mở ra tập Ngôn ngữ của đam mê, The language of passion, chắc cũng là vì thế.
*
Câu chuyện thì cũng đoan trang và kín đáo như chính phu nhân ắt phải như thế, và không thực, như là những cuốn tiểu thuyết diễm tình mà phu nhân viết ra, và ngấu nghiến chúng, cho đến tận cùng những ngày tháng của bà. Nó xẩy ra như là đã xẩy ra, và bây giờ, nó làm thành một phần của thực tại, như là một bằng chứng cảm động về quyền năng của giả tưởng.
Rằng, "lời nào em không nói em ơi, lời nào không gian dối": Cái sự dối trá lừa lọc kia, bằng một trong những đường hướng không làm sao luờng trước được, bằng một trong những cách thức không ai chờ đợi, biến thành sự thực.

Khởi đầu của câu chuyện thật là kinh ngạc, chẳng làm sao tin, và có tí nghẹt thở như phim trinh thám. Hội tác giả Ăng Lê [Great Britain’s Society of Authors], được một người thi hành di chúc của phụ nữ vừa mới mất cho biết, bà khách hàng của mình để lại tất cả của cải cho Hội, 400 ngàn Anh kim, chừng 700 ngàn Mỹ Kim, để Hội thành lập một giải thưởng văn học cho những tiểu thuyết gia dưới 35 tuổi. Tác phẩm thắng giải phải là một tiểu thuyết 'diễm tình, hay truyền thống, và không có tính thử nghiệm’ [of a romantic or traditional, but not experimental, nature]. Tin tức trở thành nóng bỏng trên mặt báo, bởi vì giải thưởng như thế, nếu tính bằng tiền, thì còn hơn rất nhiều giải Booker McConnel, hay Whitbread, là hai giải thưởng hách nhất của Anh.
Ai là vị Mạnh Thường Quân đó? Một tiểu thuyết gia, lẽ tất nhiên. Nhưng tay chủ tịch Hội tác giả, mặt mày đỏ gay vì xấu hổ, thừa nhận với báo chí, ông chưa hề nghe tên Cô Margaret Elizabeth Trask. Và mặc dù những cố gắng hết mực, họ chẳng tìm ra, dù chỉ một cuốn tiểu thuyết của bà, trong khắp các tiệm sách ở London.
Tuy nhiên, Miss Trask đã cho xb hơn 50 cuốn tiểu thuyết diễm tình, kể từ thập niên 1930, dưới cái nick là tên của nàng rút gọn lại Betty Trask. cho nó có vẻ bình dân so với tên cúng cơm thuộc giai cấp trưởng giả. Tên những tác phẩm cho biết nội dung của chúng: I Tell My Heart, Tôi nói với trái tim của tôi, Irresistible, Không cưỡng lại được, And Confidential, Lại Chuyện Lòng, Rustle of Spring, Con suối rì rào, Bitter Sweetbriar, Nụ tầm xuân nở ra đắng ngắt!... Cuốn chót xb năm 1957, và chẳng còn một bản nào ở nhà xb cũng như ở nơi lo về bản quyền tác phẩm.
Đám phóng viên sau cùng cũng moi móc được một vài cuốn, tại những tiệm cho thuê sách, tại những hang cùng ngõ hẻm của London, và cũng tạo dựng được một tiểu sử của nhà hảo tâm bí ẩn.
Khác hẳn một nữ đồng nghiệp cùng thời người Tây Ban Nha, là Corin Tellado, Miss Trask không thay đổi cách viết, theo với nhịp sống của thời đại, luôn cả những chuẩn mẫu đạo đức ở trong tác phẩm, và đến một lúc, bà nhận ra cái hố sâu giữa nó, và cuộc sống hàng ngày, đã trở nên quá rộng, bèn ngưng viết, và sống dai hơn tác phẩm của mình được ¼ thế kỷ.
Điều quái dị nhất về Margaret Elizabeth Trask, người dành trọn đời mình, để đọc và viết về tình yêu, là, trong suốt cuộc đời 88 năm, bà không hề có được, dù chỉ một, kinh nghiệm tình yêu! Chứng cớ: Bà mất, độc thân, còn trinh, cả về thể xác lẫn linh hồn. Những người biết về bà, thì đều nói về bà, như là một cổ vật, từ một thời đại khác, lạc lõng giữa lòng thế kỷ của những híp pi, những rác rến, punks.
Gia đình của bà từ Frome, Somerset. Giầu có, có cơ sở sản xuất lụa. Miss Trask có một nền học vấn cực kỳ nghiêm ngặt, chu đáo, ở ngay tại nhà. Một thiếu nữ nhút nhát, dễ xấu hổ, xinh đẹp, quyến rũ, với lối sống trưởng giả, của những khu vực cực kỳ riêng biệt của thành phố London, BathBelgravia. Của cải khô cạn cùng với cái chết của ông bố, nhưng những thói quen trưởng giả của cô gái gần như chẳng có gì thay đổi vì biến cố này. Cô chẳng hề ham muốn, hay mê mẩn một cuộc sống xã hội, rất ít khi đi ra ngoài, nại cớ bị dị ứng với đàn ông, và không hề cho phép, những lời nịnh bợ, tán tỉnh. Tình yêu đời của cô, là dành cho bà mẹ, người mà cô để hết thời giờ của mình để săn sóc, sau khi ông bố mất. Lo lắng, săn sóc mẹ, và viết những cuốn tiểu thuyết diễm tình, hai cuốn một năm, cả cuộc đời của cô chỉ có vậy.
Cách đây ba muơi lăm năm, hai mẹ con trở về Somerset, thuê một căn nhà nhỏ, ở cuối một con phố chết [dead-end street], tại thành phố quê hương của họ, Frome. Bà mẹ mất vào đầu thập niên 1960, và cuộc sống của Miss Trask trở thành một niềm bí ẩn của khu xóm. Cô gần như không ra ngoài, đối xử với lối xóm lịch sự nhưng lạnh lùng, xa cách, không chút vồn vã, và không hề tiếp khách, hoặc làm khách viếng thăm bất cứ một ai.
Người độc nhất có thể nói vài chuyện thân mật với cô, là ông giám đốc thư viện Frome, cũng là nơi mà cô Trask thuộc về nó: Cô là độc giả không mệt mỏi, một kẻ tham lam vô độ, của những câu chuyện tình, tuy nhiên, cô cũng còn thích đọc những cuốn tiểu sử của những con người không giống như những người bình thường, đàn ông cũng như đàn bà. Người thủ thư mỗi tuần làm một chuyến ghé nhà bà, để mang sách tới, và mang những cuốn bà đã mượn tuần trước, về.
Cùng với ngày tháng qua đi, sức khoẻ của cô Trask cũng đi theo nó dần dần. Hàng xóm suy ra điều này, khi thấy sự xuất hiện của một nữ y tá, thuộc National Health Nurse, mỗi tuần ghé nhà một lần để săn sóc cô. Trong di chúc, Miss Trask tặng cô y tá 200 pounds. Cách đây 5 năm, sức khỏe của cô tồi tệ đến nỗi không thể sống một mình tại nhà, và được đưa vô nhà duỡng lão, nursing home. Ở đó, chung quanh là những người nghèo khổ, cô vẫn tiếp tục sống một cuộc sống khổ hạnh, kín đáo, gần như một cuộc đời vô hình, mà cô vẫn sống.
Những người lối xóm ở Frome của cô không tin nổi mắt họ, khi đọc báo, và biết rằng, cô đã để lại một gia tài như thế cho Hội Tác Giả, và cô là một nhà văn. Điều họ không làm sao hiểu nổi, là, tại sao cô không dùng số tiền 400 ngàn, một gia tài lớn lao, để sống một cách thoải mái? Họ trả lời báo chí, đài TV, tại sao lại có một con người sống một cuộc đời buồn bã như thế: Hình như cô chưa từng mời ai được một ly nước trà!

Đám lối xóm này mới khùng, mới đáng thương, đáng buồn, như tất cả những người thương hại cuộc sống tẻ nhạt của Miss Trask. Sự thực, Miss Trask đã sống một cuộc đời tuyệt vời, một cuộc đời đáng sống, đáng thèm được sống, đầy những kinh ngạc, bỡ ngỡ, những phiêu lưu mạo hiểm, những bôn ba, thăng trầm, và cùng với chúng, là những tình cảm vị tha, cao thượng, những đam mê, hy sinh, hỉ xả, những cuộc đời của những vị thánh, của những vị hiệp sĩ.
Miss Trask đâu có thì giờ để làm công tác xã hội, với những người lối xóm. Hay để ngồi lê đôi mách về giá cả cuộc sống thường nhật, bữa này thịt cá hơi bị mắc, hay không làm sao kiếm được một bó rau muống, hay ca cẩm về đám trẻ bây giờ mất dậy quá, "anh anh tôi tôi" với cả bậc tiên chỉ!
Bởi vì mỗi phút của cuộc đời của cô thì đều được tập trung cao độ về những đam mê bất khả: búng tay một cái là dúm tro than kia biến mất, và Bông Hồng Đen lại xuất hiện, trước cặp mắt mừng rỡ đến phát khùng phát điên lên được của anh cu Gấu!

Làm sao đám người “mưa đêm tỉnh lẻ” lại có thể đem đến cho Miss Trask, những ngôi nhà đỉnh gió hú, những cánh rừng ma, những rừng thông Đà Lạt, và chiếc tắc xi già, nặng nhọc leo lên đến đầu con dốc, là hết hơi , bèn từ từ lùi xuống: Phải tưởng tượng thằng cu Gấu hạnh phúc [Tưởng tượng gì nữa, khi có BHD ngồi kế bên!]
Lẽ dĩ nhiên, Miss Trask tránh làm bạn với lối xóm. Tại làm sao lại mất thì giờ, với những con người trí tưởng tượng mỏng dính, như cuộc đời mỏng dính của họ?
Sự thực là, cô có quá nhiều bạn. Họ khiến cô chẳng bao giờ buồn chán, trong căn nhà nhỏ, khiêm tốn ở đường Oakfield Road. Họ chẳng bao giờ nói một điều ngu si đần độn, không đúng nơi, đúng lúc. Chúng ta hãy thử tưởng tượng ra những điều ngọt ngào êm ái của họ, khi thì thầm bên tai Miss Trask!
Có thể nói, Miss Trask đảo ngược hẳn cái lề thói cuộc đời mà chúng ta vẫn thường sống: Đẩy đời thực vào một xó xỉnh, chiếm càng ít không gian bao nhiêu, tốt bấy nhiêu, nhường chỗ cho giả tưởng.
Liệu cô hạnh phúc hơn những kẻ chọn đời sống thay vì giả tưởng? Tôi nghĩ, cô hạnh phúc hơn. Nếu không, tại sao cô để tất cả của cải làm cái giải thưởng, khuyến khích mấy cô cậu choai choai viết tiểu thuyết tình? Đó chẳng phải là bằng chứng cho thấy, cô hài lòng rời bỏ thế giới này, qua thế giới tới, yên chí một điều, thế hệ đàn em sẽ tiếp tục đổi thực tại cuộc sống lấy những dối trá của văn chương.
Mặc dù nhiều người nghĩ, thật quá quắt, nhưng tờ di chúc của Miss Trask quả đúng là một phán đoán nghiêm khắc đối với cái thế giới tởm lợm mà cô sinh ra, và cô đã, bằng mọi cách tránh né, để đừng phải sống nó!

Note: Gấu dịch cái bài này, thay cho lời chúc mừng năm mới để tặng những nữ độc giả của TV, trong có một cô, giống Miss Trask y chang!
Hà, hà!
NQT


Một trang web đặc biệt tưởng niệm “bạn Gấu”:
nhiếp ảnh viên Henri Huet, UPI, sau qua AP

*
Henri Huet's

Tưởng Niệm

Tên của cuộc chiến


Adam Zagajewski

Giáng Sinh, ngồi nhà đọc chơi vài bài thơ!


*

New King!
Tân Kỳ Vương
Master of the Game
At 19, Magnus Carlsen is the youngest player ever to attain the No. 1 ranking in chess.
Not Bobby Fischer.
“It’s easy to get obsessed with chess,”
 Carlsen says. “I don’t have that same obsession”


Profile
A Bold Opening
Computer trained yet deeply intuitive, Magnus Carlsen, the youngest No. I player in chess history, is reinvigorating the game of kings
BY EBEN HARRELL/LONDON 

VLADIMIR KRAMNIK, FORMER WORLD chess champion and current No.4, is playing in the first round of the London Chess Classic, the most competitive chess tournament to be played in the U.K. capital in 25 years. Tall, handsome and expressionless, he looks exactly as a man who has mastered a game of nearly infinite variation should: like a high-end assassin. Today, however, he is getting methodically and mercilessly crushed.
His opponent is a teenager who seems to be having difficulty staying awake. Magnus Carlsen yawns, fidgets, slumps in his chair. He gets up and wanders over to the other games, staring at the boards like a curious toddler. Every now and then, he returns to his own game and moves one of his pieces, inexorably building an attack so fierce that by the 43rd move Kramnik sees the hopelessness of his position and resigns.
Genius can appear anywhere, but the origins of Carlsen's talent are particularly mysterious. In November, Carlsen, then 18, became the youngest world No. I in the game's history. He hails from Norway-a "small, poxy chess nation with almost no history of success," as the English grand master Nigel Short spiffily describes it-and unlike many chess prodigies who are full-time players by age 12, Carlsen stayed in school until last year. His father Henrik, a soft-spoken engineer, says he has spent more time urging his young son to complete his schoolwork than to play chess. Even now, Henrik will interrupt Carlsen's chess studies to drag him out for a family hike or museum trip. "I still have to pinch my arm," Henrik says. "This certainly is not what we had in mind for Magnus."
Even pro chess players-a population inured to demonstrations of extraordinary intellect-have been electrified by Carlsen's rise. A grand master at 13 (the third youngest in history) and a conqueror of top players at IS, he is often referred to as the Mozart of chess for the seeming ease of his mastery. In September, he announced a coaching contract with Garry Kasparov, arguably the greatest player of all time, who quit chess in 2005 to pursue a political career in Russia. "Before he is done," Kasparov says, "Carlsen will have changed our ancient game considerably."
In conversation, Carlsen offers only subtle clues to his intelligence. His speech, like his chess, is technical, grammatically flawless and logically irresistible. He dresses neatly but shows a teenager's discomfort with formality. (He rarely makes it through a game without his shirt coming undocked.) He would seem older than 19
but for his habit of giggling and his colt-like aversion to eye contact.

'Before he is done, Carlsen will have changed our ancient game considerably.'
-GARRY KASPAROV, FORMER WORLD CHESS CHAMPION

Carlsen joins chess's elite at a time of unprecedented change. He is one of a generation of players who learned the game from computers. To this day, he's not certain if he has an actual board at home. "I might have one somewhere. I'm not sure," he says. Powerful chess programs, which now routinely beat the best human competitors, have allowed grand masters to study positions at a deeper level than was possible before. Short says top players can now spend almost an entire game trading moves that have been scripted by the same program and that such play by rote has removed some of the mystique of chess. He likens chess computers to "chainsaws chopping down the Amazon."
But Kasparov says Carlsen's mastery is rooted in a "deep intuitive sense no computer can teach" and that his pupil "has a natural feel for where to place the pieces." According to Kasparov, Carlsen has a knack for sensing the potential energy in each move, even if its ultimate effect is too far away for anyone-even a computer to calculate. In the grand-master commentary room, where chess's clerisy gather to analyze play, the experts did not even consider several of Carlsen's moves during his game with Kramnik until they saw them and realized they were perfect. "It's hard to explain," Carlsen says. "Sometimes a move just feels right."
Not that Carlsen lacks computational prowess, though. He often calculates 20 moves ahead and can comfortably play several games simultaneously while blindfolded simply by hearing each move in notation. The fear surrounding any such beautiful mind is that a life spent probing the edges of the infinite-the possible permutations of a chess game outnumber the estimated number of atoms in the universe-will eventually lead to madness. Grand masters say Carlsen's precociousness is reminiscent of Bobby Fischer's. The great American player spent his later years in isolation, reappearing only to spout anti-Semitic conspiracy theories. "It's easy to get obsessed with chess," Carlsen says. "That's what happened with Fischer and Paul Morphy," another prodigy lost to madness. "I don't have that same obsession."
Although firmly atop the chess rankings, thanks in part to his victory in London, Carlsen must now fight his way through a series of qualifying competitions in order to earn a chance to play for the world-championship title-the game's highest prize, which is contested every two or three years. His father says he is more concerned about "whether chess will make him a happy person." It seems to be doing just that. "I love the game. I love to compete," Carlsen says. Asked how long he will continue to enjoy chess and where the game will take him, Carlsen pauses to ponder the variables. "It's too difficult to predict," he concludes. So far, at least, he's been making all the right moves. •
TIME January 11, 2010

*

Giao lưu hội luận như kỳ vương này mới bảnh chứ!
Bobby Fischer, an unsettling chess-player, died on January 17th aged 64
Người hùng Chiến Tranh Lạnh, kẻ đã từng cho kỳ vương Nga đo ván, đã mất.
Người đã từng yêu nước Mẽo, và bị Xịa và FBI săn đuổi!
Ai điếu Bobby Fischer
Đứa nào cũng muốn làm thịt kỳ vương, "Đả biến thiên hạ vô địch thủ, Kim Diện Phật, Miêu Nhân Phượng" [Đánh khắp thiên hạ, chẳng kiếm ra địch thủ, ông Phật mặt vàng, Miêu Nhân Phượng]. Và kỳ vương thì lúc nào cũng sẵn sàng chờ đám khốn kiếp. Trong chiếc cà tạp có khóa, là đủ thứ kỳ hoa dị thảo, được Độc Thủ Dược Vương, sư phụ Trình Linh Tố ban cho, dùng để trị độc, phòng khi tụi khốn bỏ vô đồ ăn. Riêng về bộ cẩm nang kỳ, thư từ, hình ảnh, trong có cả của Tổng Thống Nixon, được cất giữ trong một cái két sắt hai lần khoá, tại California.
Và ngay cả khi kỳ vương toan tính xuất hiện, trong những chương trình radio, tại Hungary, hay tại Phi Luật Tân, vô ích, chẳng có gì đem lại an toàn cho kỳ vương, đối với đám Nga xô, hay Do Thái, hay "chuột Xịa làm việc cho Do Thái".
Nhưng, kỳ vương vẫn cố thử thời vận của mình.
Chúng cố phá hoại luôn cả cuộc chơi. Và trong lần tranh chức vô địch, với địch thủ Nga xô, Boris Spassky, tại cuộc Hoa Sơn luận kỳ, 1972, tại Reykjavik, chúng kiếm đủ mọi cách làm nhiễu, chia trí kỳ vương, nào camera TV để ngay kế bên vai, nào bàn chơi sáng quá, nào trò phản chiếu ánh sáng, nào ho, nào hắng, khiến ông phải yêu cầu bỏ trống 7 hàng ghế đầu, khán thính giả. Và trong khi địch thủ Nga phải cầu cứu tới 35 đại sư phụ, trong lịch sử cờ vua của nước này, ông vẫn chỉ trông cậy, vào cái đầu độc nhất của mình, một cái đầu thê thảm và thông minh [his own long, lugubrious, clever head], và cuốn sổ ghi.
Và ông thắng.
Đúng như thế đấy. Anh hùng Cuộc Chiến Lạnh. Một anh chàng kỳ kỳ, the quirky individual, cho cả một guồng máy nhà nước, đi chỗ khác chơi. Mẽo làm thịt [thrash: nện] Liên Xô, ngay trong trò chơi "quốc hồn quốc túy", niềm tự hào, của nó!
Nhưng Mr. Fischer, trong những bộ đồ lịch sự, và thiên tài trẻ thơ của mình, đả biến thiên hạ vô địch thủ, quán quân cờ từ khi 15 tuổi, và trận thắng kinh thiên động địa, 20-game, đợt 1968-71, vẫn luôn chỉ là một cậu bé ngờ ngệch, do dự, chẳng có gì là dứt khoát, trên tấm biển quảng cáo, an unsettling poster-boy.
Mục đích của tôi, ông nói với mọi người, không chỉ là, thắng, nhưng mà là, quần cho cái đầu của địch thủ mê tơi, rồi, "em" đã biết tay anh chưa? [It was to crush the other man's mind until he squirned].
Và, trong cái phong cách hơi bị tư bản hoá, trở thành giầu có. Chính ông đã nài nỉ, đòi cho bằng được, và thế là giải thưởng vô địch được tăng lên, từ $1,400 thành $250,000. Tuyệt! Và, trong trận tái đấu với me-xừ Nga xô, Mr. Spassky, vào năm 1992, ông bỏ túi $3.5m. Tuyệt!
*
Kỳ vương Nga tưởng niệm kỳ vương Mẽo
The Chessman
At Fischer's peak, even his adversaries had to admire his game.
Khi mà Fischer ở trên đỉnh, thì địch thủ cũng phải cúi đầu ngưỡng mộ ngón đòn của ông!
[Time, 4 Tháng Hai 2008]
Hình như Steiner đi cả một cuốn sách về kỳ vương Fischer và cuộc Hoa Sơn luận cờ giữa hai phe Đông Tà - Tây Độc? (1)
*
(1) FIELDS OF FORCE [Những trường của lực], by GEORGE STEINER 86 pages. Viking Press. $8.95.
Time
có bài điểm:
Critic's Gambit
To be sure, Steiner admits, Bobby inoculated the world with chess fever singlehanded. Piling demands upon tantrums, he elevated the first prize from $3,000 to $2 million and transformed a board game into a blood sport. But Steiner, a literary critic first and a chess patzer second, is appalled by Fischer's xenophobic rancor, his avarice and below all, his literary taste (Fu Manchu, Tarzan and Playboy).
*
Fields of Force: Fischer and Spassky at Reykjavik (1974)


Ân xá Quốc tế kêu gọi hành động khẩn

Trường hợp Lê Công Định

Cứ theo lịch sử mà nói, thì luôn luôn, cá nhân bị buộc tội phản bội xứ sở của nó.
Tại sao chúng ta không nói ngược lại, theo kiểu đổi bên, nghĩa là, bây giờ đến lượt Gấu buộc tội xứ sở Mít phản bội Gấu!
Hà, hà!
Ý trên, là của Ha Jin, trong bài Ngôn ngữ Phản bội, The Language of Betrayal, trong Nhà văn như là Di dân, The writer as Migrant.
Ông giải thích thêm:
Rất nhiều xứ sở là những tên phản bội đối với những công dân của chúng.
Cái tội ác tệ hại nhất, khốn kiếp nhất mà xứ sở phạm, đối với một nhà văn, là, khiến nhà văn đếch làm sao viết với sự chân thật, và với sự toàn vẹn của người nghệ sĩ.
The worst crime the country commits against the writer is to make him unable to write with honesty and artistic integrity.


'Life has been reborn'

*

Wanting to Be Something Else
Adam Shatz, trên tờ Điểm Sách London, The London Review of Books, số 7 Jan, 2010, đọc The Museum of Innocence của Pamuk.
Bài này thật tuyệt, nhìn ra những tác giả đương thời cùng dòng, thật giống Pamuk, là Paul Auster và Haruki Murakami. Sau cú 911, những cuốn tiểu thuyết của Pamuk được coi như là những sấm ngôn [oracles]


Levi-Strauss

A la limite, il serait donc pléonastique de vouloir expliquer pourquoi les Tropiques sont tristes : ils contiennent dans la notion de limite et dans son corrélatif, le cercle, leur propre tristesse. C'est le lieu de se souvenir que triste, dans son origine latine, renvoie à des funérailles et que le long des tropiques, ce qu'a découvert l'ethnologue, c'est le génocide accompli par l'Occident. En un sens nous sommes avec ce livre, dans ce que Freud appelle le travail du deuil, qui entrelace rites obsessionnels et thèmes mythiques autour de l'objet perdu. Cepenndant, « Voyager, c'est ressusciter», a pu écrire Lévi-Strauss. Il faut expliquer ce paradoxe : Tristes Tropiques se trouve curieusement être l'un des premiers livres de l'œuvre; mais il a en même temps valeur de régulation de la pensée tout entière.
Tropiques
Que les femmes cessent d’avoir leurs règles, et tout peut sarrêter, le monde devient un désert. Mais qu’elles avaient sans cesse leurs règles et tout serait inondé, le monde devient un déluge.
Femmes, miel et poison
Catherine Clément: Lévi-Strauss ou la structure et le malheur




Albert Camus, 50 năm sau khi mất

*

Bài học về Camus, trong cuốn sách của cô học trò
trong trại tị nạn Sikew, Thái Lan

*

"Hình như cái số của em là cứ bị mấy ông thầy thương.
Anh H. cũng là thầy dậy em học đờn. Em đã chọn anh H., chính em chọn".

Bụi



Sống chung với kiểm duyệt?


Kỷ Niệm

As a theme, death is a good litmus test for a poet’s ethics. The “in memoriam” genre is frequently used to exercise self-pity or for metaphysical trips that denote the subconscious superiority of survivor over victim, of majority (of the alive) over minority (of the dead).
Joseph Brodsky
Như là một đề tài, cái chết là một thứ thuốc thử quỳ tốt, đối với đức hạnh của một nhà thơ. Cái dạng ‘ai điếu, tưởng niệm’ thường được sử dụng để thực tập tình cảm ‘tự thương thân, trách phận’, ‘giật mình, mình lại thương mình xót xa’, hay là dành cho những chuyến đi siêu hình, chúng làm bật ra vẻ tự tôn ngấm ngầm của kẻ sống sót đối với nạn nhân, của số đông (người còn sống) đối với thiểu số (người đã chết).
Brodsky [Bài giới thiệu tập thơ Akhmatova]

Trong Văn Học Tổng Quan, trang 190, Võ Phiến viết:… tờ Văn của Nguyễn Đình Vượng (tòa soạn cho Trần Phong Giao coi, về sau chuyển lại cho Mai Thảo).
Sai.
Như đã viết kỳ trước, sau khi TPG ra đi, bạn quí của Gấu thế chỗ. Người tiến cử bạn quí của Gấu là nhà thơ TTT, không biết anh có biết điều này không. Gấu đã nghe hơn một lần TPG nói xấu TTT, người làm mất job của ông, nhưng đây là TPG gây nên, do đòi hỏi nhiều quá. NDV lúc đó bấn xúc xích, sau cùng phải đi gặp TTT, vì chỉ tin cậy ở nhà thơ. Gấu còn nhớ là TTT trình bầy với NDV, thư ký tòa soạn phải là người dễ mến, bặt thiệp, không gây thù oán với bất cứ phe phái nào, sau cái vụ NQT điểm Mây Bay Đi của NS, vạ lây đến TPG do ngứa miệng đi một đường Bông Hồng hay Bông Cứt Lợn, đáp lễ loạt bài Một Bông Hồng Cho Văn Nghệ của NS, người hoà giải tốt nhất giữa các phe phái, là giáo sư triết, cùng nghề dậy học với NS là bạn quí của Gấu!
Giáo sư triết, đẹp trai, bạn gái không thể ít, điện thoại reo liên tục, hẳn thế, vì có một lần, một tay làm trong tòa soạn cho Gấu hay, cũng chỉ là tình cờ trong khi trò chuyện. Chàng ít ngó đến công việc của một anh thư ký toà soạn, và báo Văn đi xuống, độc giả yếu hẳn đi, NDV hoảng quá, bèn kêu Mai Thảo dinh tòa soạn tờ Vấn Đề , lúc đó tá túc ở Đại Học Vạn Hạnh về chung với tờ Văn, nhân tiện giúp bạn quí một tay!
Đại khái sự tình như thế. Vì chuyện xẩy ra cũng lâu lắm rồi, có thể không đúng từng chi tiết. Thành thử thật khó có chuyện "tình bạn thắm thiết"  giữa TPG với cái người ngồi vô cái ghế của ông ở tòa soạn Văn!
Trang 191, VP viết: Võ Phiến khước từ cộng sản ngay từ đầu, có thái độ chính trị dứt khoát, vừa sáng tác, vừa khảo luận…
Cũng… sai.
Do VP lẫn lộn, giữa hai ông, cũng VP, một, công chức VNCH, và một, nhà văn. Cái ông công chức, làm đúng trong ngành chống cộng, thì phải chống cộng, để mà lãnh luơng chứ?
Còn cái ông nhà văn, như Gấu đọc ông lúc đó, thì chuyên viết về cái tôi "libido đáng sướng" mà thôi!
Ai thì cũng nhận ra, nhân vật của Võ Phiến bị “thần mồm” ám ảnh, ngay cả nữ phê bình gia Thụy Khê, "nửa đời nửa đoạn" lạc vào khu rừng phê bình văn học, mà còn nhận ra. Tuy nhiên, bà hiểu sai, về cái chuyện, ra hải ngoại VP lại ăn khách, sau khi bặt tiếng một thời gian dài.
*
Cũng phải đợi cái thiểu số ‘độc một mống’ TPG khó chơi, khó chịu kia nằm xuống thì mới đi một đường hồi tưởng cho chắc ăn, nỗi vui của kẻ sống sót đối với nạn nhân, là như thế.
Bạn đi trễ quá, hết mùa vượt biển rồi!
Làm ơn ở luôn trong trại cải tạo giùm ta: Cuốn VHTQ của VP có nỗi vui mừng, hớn hở của một nhà văn sống sót, so với cả một nền văn học nạn nhân, và ngoài ra, còn nỗi mừng "túi nặng tiền", người tha hồ mà cứu tử, không phải cái nền văn chương Miền Nam bất hạnh, mà là những đệ tử thân tín, những bạn văn một thời đã từng nịnh bợ ông, thí dụ, bằng cách, cho tất cả chúng mày vào văn học sử Mít! Điều này thật rõ rệt, khi VP viết về nhóm Sáng Tạo: Ông yên chí đám này chết hết rồi, trừ Mai Thảo!


Dọn Tiếp!

Không thành công thì thành nhân

Nguyễn Thái Học, trước khi lên đoạn đầu đài của Tây, chắc là đã tiên tri ra được, đời sau sẽ có "những thằng ngu" [ngu gì lũ này, cũng tính ăn theo tí ti!], giả đò khóc lóc, biết ơn cái sự vấp ngã của ông, bèn chặn miệng chúng, bằng câu phán thật hách, trên.
Người xưa cũng nói, làm anh hùng dễ lắm, nếu gạt bỏ được tình cảm gia đình, coi thê nhi như không có, mẹ thà ba năm cũng đừng trông, em thà coi như hạt bụi...  gì gì đó! (1)
Cái sự lên You tube thành khẩn nhận tội của những con người mà đã có lần Víp Va Ka được cái hân hạnh nhìn vô vầng trán của họ mà bói mu rùa, về tương lai của nước Mít, là phải hiểu như vầy: Họ không thể bỏ được tình cảm đối với gia đình, vợ con.
Chuyện rõ như ban ngày, vậy mà mấy thằng ngu cũng vẫn eo xèo, anh hùng gì mà yếu như sên! Vấp ngã như con nít!
LCD đâu có muốn làm anh hùng. Ông là một luật gia, và tin ở những điều luật nhảm nhí của VC, nhưng điều mà ông ngây thơ tin tưởng nhất, đó là nghĩ mình làm mình chịu, chúng sẽ chừa vợ con của ông ra!
Chúng ta cứ thử tưởng tượng, khi LCD đang ngồi đọc bản thú tội, có hai thằng khốn kiếp lăm le làm nhục vợ con ông?

Hỏi tức là trả lời vậy.
(1)

Tống Biệt Hành

Đưa người,ta không đưa qua sông
Sao có tiếng sóng ở trong lòng ?
Bóng chiều không thắm không vàng vọt
Sao đầy hoàng hôn trong mắt trong ?

Đưa người, ta chỉ đưa người ấy
Một giã gia đình, một dửng dưng…
-Ly khách ! Ly khách ! con đường nhỏ
Chí lớn chưa về bàn tay không

Thì không bao giờ nói trở lại
Ba năm, mẹ già cũng đừng mong

Ta biết ngươi buồn chiều hôm trước
Bây giờ mùa hạ sen nở nốt
Một chị, hai chị cũng như sen
Khuyên nốt em trai dòng lệ sót

Ta biết ngươi buồn sáng hôm nay
Trời chưa vào thu, tươi lắm thay
Em nhỏ ngây thơ đôi mắt biếc
Gói tròn thương tiếc chiếc khăn tay…

Người đi ? Ừ nhỉ, người đi thực !
Mẹ thà coi như chiếc lá bay
Chị thà coi như là hạt bụi
Em thà coi như hơi rượu say.

Thâm Tâm
Nguồn net