mercredi 10 décembre 2008
Le Clézio au Viêtnam
Après un aperçu sur les réactions coréennes, puis chinoises, à l'obtention par Jean-Marie Gustave Le Clézio du Prix Nobel de littérature 2008, Nguyen P. Ngoc nous fournit ci-dessous des échos en provenance du Viêtnam.
Note: Nhờ Server cho biết, website này có link một trang Tin Văn, rồi lần ra trang trên, có nhắc tới ông bạn quí HPA, và NL!
Ui chao, cái website này link rất nhiều trang Tin Văn, tếu quá! Chắc là của Mít ta.

Thiền sư Nhất Hạnh lần đầu tiên lên tiếng về vụ Bát Nhã
Nhưng lại lên tiếng với tư cách Nguyễn Lang, tác giả "Việt Nam Phật giáo sử luận". Một đệ tử của Thiền Sư Nhất Hạnh, yêu cầu không nêu tên, nhận định rằng bút hiệu Nguyễn Lang rất nổi tiếng đối với người Việt Nam, đặc biệt giới trí thức và Phật tử. Và hành động dùng bút hiệu này thay vì danh xưng “Thiền Sư Nhất Hạnh” nổi tiếng quốc tế là cách mà vị thiền sư hơn 80 tuổi “muốn giới hạn hoàn cảnh giải quyết vấn đề Bát Nhã.” “Thiền Sư Nhất Hạnh muốn nói với chính quyền Việt Nam, là hãy giải quyết vụ Bát Nhã giữa những người Việt Nam với nhau.” Khi Thiền Sư Nhất Hạnh lên tiếng chính thức bằng danh xưng Nhất Hạnh, “vấn đề sẽ trở thành quốc tế, không thể che giấu.” Ít nhất ông đồ đệ này đã hiểu rõ thầy mình tự đánh giá cao đến mức nào. Nhưng thôi, bỏ qua chuyện trẻ con. Điều quan trọng, là không thể chấp nhận thái độ của chính quyền, và đòi chính quyền phải tôn trọng quyền tự do tu hành của 400 nam nữ tu sinh.
Nguồn

Bình thường ra, dân làm báo sẽ viết, thí dụ, như thế này:
Dưới bút hiệu Nguyễn Lang, tác giả "Việt Nam Phật giáo sử luận", thiền sư Nhất Hạnh lần đầu tiên chính thức lên tiếng về vụ Bát Nhã.

Từ “nhưng” quá khốn nạn.
Đừng nghĩ người viết vạch lá tìm sâu, bởi vì dưới đó, tụi khốn viết:
Ít nhất ông đồ đệ này đã hiểu rõ thầy mình tự đánh giá cao đến mức nào.Nhưng thôi, bỏ qua chuyện trẻ con.

Nguyễn Lang, tác giả một cuốn lịch sử Phật giáo Việt Nam: Dùng một cái bút hiệu như thế, thật quá đúng, đối với vấn đề hiện đang xẩy ra.
Còn xứng đáng hơn cả cái tên Nhất Hạnh, nếu nhìn suốt chiều dài lịch sử Phật giáo song song với lịch sử dân tộc.
Thượng Tọa Nhất Hạnh đâu có tự đánh giá cao, khi, thay vì dùng tên Nhất Hạnh, mà lại dùng bút hiệu Nguyễn Lang (1): Ông lên tiếng, trước nhà nước VC, về một chuyện liên quan đến Phật giáo Việt Nam và nhà nước VC, đâu phải với quốc tế?
Đã coi là chuyện trẻ con thì đừng có “nhưng” nhéo!
Đúng là chuyên nghề làm cớm chìm cho VC, viết một câu văn cũng không nên thân!
Vả chăng tâm cớm thì viết cái gì cũng có mùi cớm!

Thôi bỏ qua chuyện trẻ con!
Đúng.
Nói với lũ khốn nạn này làm gì!

(1) Đoạn này làm nhớ đến Kim Dung. Trong Lục Mạch Thần Kiếm, sau trận đánh long trời lở đất trên núi Thiếu Thất, Kim Mao Sư Vương Tạ Tốn sau thời gian bị nhốt dưới hầm, ngày ngày nghe đọc kinh, sám hối, ngộ đạo, quỳ trước Phương Trượng Thiếu Lâm, xin qui y, mấy ông chữ Độ, thầy của Phương Trượng, bèn vẫy vẫy, qua đây, tụi ta cạo đầu cho. Tạ Tốn thưa, con đâu có phúc phần như thế.
Ấy là vì, nếu như thế, thì ông ngang hàng với Phương Trượng.
Mấy ông chữ Độ cáu, phán, sao ngu thế, chữ gì thì cũng là Kít hết, hiểu chưa!
*
V/v Bút hiệu Nguyễn Lang. Trên talawas, có một tay giải thích khá rõ ràng.

Hoà Nguyễn nói:
04/10/2009 lúc 11:40 chiều

Ông Lê Quốc Trinh viết: “Tôi vẫn chưa hiểu vì lý do gì Thầy Nhất Hạnh phải dùng bút danh Nguyễn Lang để viết thư cho ông chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết. Có thể Nguyễn Lang là tên thật của Thầy?”
Ông Thiện Giao của NV giải thích chuyện tại sao dùng bút hiệu GS Nguyễn Lang, tác giả bộ VNPGSL mà không dùng đúng danh xưng Thiền sư Nhất Hạnh được nhiều người biết hơn, và trong góp ý trước tôi đã chép lại theo nguyên văn đoạn đó.
Thật ra bộ VNPGSL tuy giá trị, nhưng có bao nhiêu người quan tâm đến Phật giáo biết đến?
Chính ký giả Thiện Giao cũng viết không đúng khi cho “tác phẩm đồ sộ “Việt Nam Phật Giáo Sử Luận,” xuất bản trong nước hồi đầu thập niên 1960s, trước khi ông ra đi, sống lưu vong tại nước ngoài”.
Thật ra, tác phẩm này do nhà xuất bản Lá Bối in lần đầu tại Sài Gòn năm 1973, và phải dùng tên Nguyễn Lang làm bút hiệu, vì lúc đó Thượng Tọa Nhất Hạnh ở nước ngoài và bị cấm về nước (cấm từ thời chính phủ Nguyễn Cao Kỳ). Cũng có một tác phẩm của TT Nhất Hạnh in trong nước phải lấy bút hiệu khác, mà là tên người Thượng, tôi không nhớ chắc là “Nẻo về của Ý”, “Nói với tuổi 20″, hay cuốn nào khác. Chuyện phải đổi tên này, chắc chắn gây bất lợi cho việc phổ biến các sách của Nhất Hạnh mà danh tiếng tác giả đã được nhiều người biết và chờ đợi đọc tác phẩm mới. Thí dụ tôi không hề biết bộ VNPGSL của Nguyễn Lang in năm 1973 là của Nhất Hạnh, nên đã không mua lúc còn ở Sài Gòn. Mãi vào khoảng năm 1987, tình cờ tôi thấy bộ sử luận đó ở một tiệm sách tại Bolsa (Cali, Mỹ), giở đọc vài đoạn thấy hay nên mua, mà không hề biết tác giả thực sự là TT Nhất Hạnh. Tôi nghĩ nhiều người cũng giống như vậy, và thắc mắc sao tới bây giờ tác giả cuốn sách lại không sửa lại bằng tên thật.
Nguyễn Lang chắc chắn không phải là tên thế tục của TT Nhất Hạnh. Vì tôi còn nhớ có lần Tú Gàn của báo Saigon Nhỏ đưa tên ghi trong căn cước của TT NH ra để “bôi xấu”, và đó là việc làm rất bất nhã, vì người VN thường kiêng nói đến tên thế tục của các vị xuất gia, huống chi là dùng để nói xấu.
Nguồn
*
Nếu như thế, thì cái việc sử dụng lại cái tên Nguyễn Lang, là cũng liên quan tới Phật giáo và Pháp nạn của nó, hồi còn ông Diệm.
Và, nếu như thế, thì đây là một lời cảnh báo đối với VC:
Này, có nhớ ông Diệm không ? Có nhớ những ngày VC nằm vùng được Cửa Phật cho tá túc không?
*
Sư cô Chân Không: Không phải thầy muốn giấu tên. Sở dĩ Thầy ký tên là Nguyễn Lang chứ không phải Thích Nhất Hạnh là vì tên Nguyễn Lang đã được các học giả trong nước từ thời chính phủ Việt Nam Cộng hòa cho tới chính phủ Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam đều rất quý vì cuốn ‘Việt Nam phật giáo sử luận’ (do Thiền Sư Thích Nhất Hạnh biên soạn) đã giải thích rất thâm sâu những bài dạy của các thiền sư trong 20 thế kỷ qua
Việc ký tên với tư cách sử gia, và học giả để muốn nhắc Chủ tịch nước nhớ rằng nước Việt Nam ở giai đoạn này đang nằm trên mốc của lịch sử. Mình có hai nghìn năm trước rất rõ chi tiết. Và thế hệ về sau sẽ noi gương và ghi dấu chính phủ ông Nguyễn Minh Triết đã đối xử với nhà chùa như thế nào.
VOA
Đúng y chang Gấu ngu này phán, về cái việc Thầy Nhất Hạnh sử dụng bút hiệu Nguyễn Lang để nói chuyện phải quấy với nhà nước VC:
Nguyễn Lang, tác giả một cuốn lịch sử Phật giáo Việt Nam: Dùng một cái bút hiệu như thế, thật quá đúng, đối với vấn đề hiện đang xẩy ra.
Còn xứng đáng hơn cả cái tên Nhất Hạnh, nếu nhìn suốt chiều dài lịch sử Phật giáo song song với lịch sử dân tộc.

Đám Cớm chìm làm chó săn cho VC có thấy nhục không, khi viết:
Ít nhất ông đồ đệ này đã hiểu rõ thầy mình tự đánh giá cao đến mức nào. Nhưng thôi, bỏ qua chuyện trẻ con.

Thơ của ông thực sự cũng khó mà gọi là thơ. Như nhà phê bình Andrea Kohler chỉ ra, đó không phải là ngụ ngôn, mà cũng chẳng phải thơ. Chỉ là những cú xổng chuồng, thoáng chốc, của tư tưởng, của hồi nhớ, những khoảnh khắc loé sáng, ở mép bờ của cảm nhận.
Nguyên tác cái tít tiếng Đức là một từ bất bình thường, the unusual word ‘unerzahlt, cả hai Sebald và Tripp cùng chọn. Khi dịch sang tiếng Anh, Michael Hamburger không chọn từ bình thường, là ‘untold’, mà lại dùng từ ‘unrecounted, bởi vì theo dịch giả, ‘untold’ [chưa nói, chưa kể], không chỉ hàm hồ, ambiguous, mà còn có nghĩa đầu tiên là ‘không thể đếm được’, hay ‘không thể đo được’, countless or measureless. Dịch giả cũng cho biết, nguồn của những bài thơ mini này là thơ haiku của Nhật. [“Trong một lá thư viết cho tôi, Tess Jaray nhắc tới chuyện Max có mang theo cùng với ông một cuốn thơ haiku Nhật, khi đem những bản văn đầu tiên này tới”.]
Hình như Barthes thì phải, trong cuốn viết về thơ haiku, [L'EMPIRE DES SIGNES (1970), cái này để check lại, vì mớ sách của Gấu đang gặp đại họa chuyển nhà liên tục] có nhắc tới ‘tiếng vỗ của một bàn tay’.
Bài thơ haiku nào cũng làm chúng ta liên tưởng tới điều này, hay, một điều gì đó, vượt ra khỏi bài thơ.
Một bài haiku là một "viễn ảnh không cần còm". "Tiếng vỗ của một bàn tay", "rút lui ra khỏi từ" [chữ của Steiner], thì làm sao mà...  lèm bèm?
L'EMPIRE DES SIGNES (1970) was written after Barthes's visit to Japan, and dealt with the country's myths. In this great introduction to the art of definitions, Japanese cooking was for him "the twilight of the raw", a haiku a "vision without commentary", and sex "is everywhere, except in sexuality."
"Đế quốc ký hiệu" được viết sau khi Barthes thăm viếng Nhật Bản, và đề cập tới những huyền thoại của xứ sở này. Đây là một lời dẫn lớn lao, về  nghệ thuật của những định nghĩa, việc nấu nướng của Nhật đối với ông, là "chạng vạng của cái sống, cái còn nguyên", một bài hai ku là một "viễn ảnh không cần lèm bèm về nó", và sex thì "ở khắp nơi, trừ ở dục tính".
Wikipedia
Bài thơ con cóc, dở, chứ không thể hay được, là vậy. Nó trần trụi, trơ ra, con cóc trong hang, con cóc nhảy ra, con cóc ngồi đó… Khó mà tưởng tượng ra được tiếng vỗ của hai bàn tay, chứ đừng nói một!
Đừng có nghĩ Gấu nhắm 'gâu gâu' nhà đại phê bình, mà đây là chuyện đàng hoàng, nghiêm túc!
Ngay cả khi ông đại phê bình gọi Gấu bằng chó, thì chắc là ông không bao giờ tưởng tượng ra được, Milosz đã vinh danh chó như thế nào trong cuốn Chó Bên Đường của ông, (1) và Sebald, ở đây, với những dòng haiku 'phụ đề' cho đôi mắt Rembrandt:
'Like a dog / Cezanne says / that's how a painter / must see, the eye / fixed & almost / averted.' Jan Peter Tripp has juxtaposed these lines with the shaded eyes of Rembrandt. The lines allude to a little text by Tripp about Things, but the dog runs into this book straight out of earlier pictures by Jan Peter Tripp. As a 'bearer of the secret' who, as Sebald writes in his essay on the painter, 'runs with ease over the abysses of time', a dog, he writes, knows 'many things more accurately than we do. His left (domesticated) eye is attentively fixed on us; the right (wild) one has a little less light, strikes us as averted and alien. And yet we sense that it is the overshadowed eye that sees through us.'
Mấy dòng haiku “Like a dog…“, nếu không dẫn giải, thật khó mà hiểu được, nhưng khi dẫn giải ra được, thì hình như là nói cạnh nói khoé Gấu, thằng mắt lác, "mắt nọ chửi bố mắt kia", hay, "một mắt nhìn cô dâu, một mắt nhìn cô phù dâu", như Gấu Cái sau này vẫn thường nhớ lại bữa rước dâu từ Cai Lậy về Sài Gòn.
“Như một con chó/ Czéanne nói/một họa sĩ phải nhìn như thế, một mắt/chăm chú & hầu như/lảng tránh”. Tripp trộn những dòng thơ với đôi mắt u tối của Rembrandt. Những dòng thơ này muốn nhắc tới một bài viết nho nhỏ của Tripp về Những Sự Vật, nhưng con chó thì chạy thẳng vào trong cuốn sách, từ những bức vẽ trước đó của Tripp. Như là ‘một người mang niềm bí ẩn’, Sebald đã từng, trong một tiểu luận, viết về họa sĩ, người ‘chạy dễ dàng bên trên vực thẳm’, một con chó, ông viết, ‘biết rất nhiều điều chính xác hơn chúng ta’. Mắt trái [thuần hoá] của nó thì chăm chú nhìn chúng ta, mắt phải [hoang dại] thì không sáng bằng mắt trái, hầm hè nhìn chúng ta, như muốn lảng tránh, và xa lạ. Tuy nhiên, chúng ta cảm nhận ra, đây là con mắt u tối nhìn thấu suốt chúng ta”
(1)
Chó Bên Đường
Tôi làm một chuyến đi, để tự mình làm quen với xứ sở của tôi, trên một chiếc xe hai ngựa, với rất nhiều cỏ khô, và một xô nước uống cho ngựa, ở phiá sau xe. Tôi đi qua một vùng đồi, hai bên đường là những nhóm cây thông, con đường dẫn tới một vùng rừng, với những mái rạ lấp ló, ẩn hiện sau lùm cây, và từ mái rạ, những tụm khói bốc lên khiến có cảm tưởng đó là những căn nhà đang cháy. Tôi đi qua những vùng đồng, vùng ao hồ. Thật là thú vị khi cứ đi như thế, mặc tình cho ngựa rong ruổi, và chờ đợi, khi, vượt thung lũng tới, và lại nhìn một làng quê từ từ xuất hiện, hay một công viên, với một điểm trắng của một trang viện ở trong nó. Và đi tới đâu, bất cứ chỗ nào, chúng ta cũng nghe tiếng chó sủa. Con vật tỏ ra hết sức trung thành, hết sức mẫn cán, với nhiệm vụ của nó. Đó là khởi đầu của thế kỷ. Đó là chấm dứt của thế kỷ.
Tôi không chỉ nghĩ đến những con người sống ở đó, bao nhiêu thế hệ con người, mà còn nghĩ tới bao nhiêu thế hệ chó, đời đời kiếp kiếp chó, cùng rong ruổi với con người, trong cái cuộc đời một ngày như mọi ngày. Và thế là một cái tên bật ra, vào lúc tảng sáng, trước khi lại ngủ trở lại, tự nó gói ghém hết ý nghĩa của nó: Chó Bên Đường.
*
Trong Empire of Signs, Barthes có vài bài về thơ haiku. Tin Văn sẽ post và lèm bèm về haiku, và về bài thơ dởm Con Cóc mà nhà đại phê bình khen hay thật là hay!

"If Japan did not exist, Barthes would have had to invent it - not that Japan does exist in Empire of Signs, for Barthes is careful to point out that he is not analyzing the real Japan but rather one of his own devising. In this fictive Japan, there is no terrible innerness as in the West, no soul, no God, no fate, no ego, no grandeur, no metaphysics, no 'promotional fever' and finally no meaning ... For Barthes Japan is a test, a challenge to think the unthinkable, a place where meaning is finally banished. Paradise, indeed, for the great student of signs."
-Edmund White
The New York Times Book Review
Nếu không có Nhật Bản, thì Barthes sẽ phịa ra nó. Nhưng nước Nhật ở trong Đế Quốc Ký Hiệu cũng không thực, như Barthes cẩn trọng nói với chúng ta là, ông không nghiên cứu nước Nhật thực, mà là một nước Nhựt của riêng ông, do ông ‘chế’ ra. Trong cái nước Nhựt giả tưởng này, thì không hề có cái "bên trong" khủng khiếp như là ở Tây phương. Không linh hồn, tâm hồn, không Thượng Đế, không số mệnh, không cái tôi, không vinh quang, không đỉnh cao, không siêu hình, không “cơn sốt lên lương, lên chức, vô Đảng, vô BCT” và sau cùng, không có cái gọi là ý nghĩa.
Với Barthes, Nhật Bản là một thí nghiệm, một thách đố để suy nghĩ về cái không thể suy nghĩ, một nơi chốn mà ý nghĩa thì sau cùng bị loại trừ. Thiên đường, thực sự là vậy, cho một tay sinh viên lớn, về ký hiệu.

Milozs ở đây là ai nhỉ? Ông được giải Nobel hay ông anh em bà con Oskar?
Blog NL

Milosz hay được nhắc tới trên Tin Văn, là ông được Nobel văn chương, Czeslaw Milosz, tác giả cuốn Cầm Tưởng, The Captive Mind, nổi tiếng, nhưng bản thân ông, thì lại quá chán cuốn này, như có lần than thở, khi viết nó, giống như ở trong thế đụng chân tường, ‘cùng tắc thông’, viết cho xong, để còn làm việc khác. Ông rất bực, vì đa số chỉ biết ông, qua cuốn đó, như trong bài viết về Koestler, thằng cha tưởng mình bảnh, chỉ biết tôi qua tác phẩm Cầm Tưởng! (1)
V/v Oskar Milosz, trên Tin Văn có bài viết về ông, của Kundera, trong cuốn hiện đang lèm bèm, “Une rencontre”.
Czeslaw cũng có một bài về Oskar thi sĩ, On Oscar Milosz, cũng tới lắm, in trong To Begin Where I Am, Selected Essays [“Bắt đầu nơi tôi là”, tuyển tập tiểu luận]. Tin Văn sẽ post bài này, trong những kỳ tới.
(1)
Với ông, tôi chỉ là tác giả của một cuốn sách, đó là cuốn Cái Đầu Bị Cùm, hay Cầm Tưởng, The Captive Mind, mà ông đã đọc và nghĩ là "được". Tuy nhiên, với riêng tôi, thành thực mà nói, tôi bảnh hơn thế, hoặc khiêm nhường hơn, tôi khác thế, không hẳn chỉ có thế: Tôi là tác giả của những bài thơ mà ông ta chẳng biết một tí gì về chúng.
Koestler