Le crépuscule de la lecture

Hoàng hôn của việc đọc

Histoire
Hitler dévorait les livres
Les vestiges de sa bibliothèque laissent penser que le Führer, en autodidacte, puisait son inspiration dans ses nombreuses lectures.

Hitler lisait énormément. En 1942, sa bibliothèque comptait plus de 16 000 ouvrages.
1 200 ont survécu à la guerre. © Bibliothèque de Bavière,Munich
Hitler con mọt sách. Tủ sách của ông có hơn 16 ngàn cuốn.
Thua NTV: Hơn 32 ngàn cuốn. Biếu nhà nước VC hết.

Kundera: Gặp gỡ

---

The struggle of memory against forgetting
Milan Kundera denies a claim he betrayed a spy in Communist Czechoslovakia, but lying now would be the greater betrayal
As Kundera wrote in perhaps his most frequently quoted statement, "The struggle of man against power is the struggle of memory against forgetting." If the claim were true but he denied it, he might justly be blamed less for what he did then, than for what he has failed to disclose now.
Như một câu phán thật hiển hách của ông, thường xuyên được trích dẫn, “cuộc chiến đấu của con người chống lại quyền lực là cuộc chiến đấu của hồi ức, chống lại sự lãng quên”, giả như ông không làm chuyện bẩn đó [tố bạn làm cho Xịa với VC Tiệp], mà thực sự có làm, thì cái tội ngày xưa, xem ra lại quá nhẹ, so với tội bây giờ [nói dối].
Tất cả những hồi ký, “tôi là thằng hèn”, “tôi đi tìm cái tôi của tôi”, “dòng thơ chót trong bài Quê hương [Quê hương nếu ai không có, là đếch làm sao lớn thành người] đếch phải của tớ" đều là  “chiến đấu của hồi ức chống lại lãng quên”, theo một nghiã nào đó, nếu chúng ta gạt bỏ cái chuyện đạo đức qua một bên.
Những phút cuối cùng của Thiếu tướng Phạm Xuân Ẩn  
SGGP.
Cập nhật ngày 20/09/2006 lúc 23:38'(GMT+7)
Bà ngồi đọc cho ông nghe những bức thư của bạn bè khắp nơi trên thế giới gửi về thăm ông khi nghe tin ông ốm nặng. Hôm nay bà đọc đến bức thư của người bạn Mỹ, mà thuở ông còn học ở trường báo chí ở quận Cam - California, ông đã ở trong nhà và họ coi ông là người trong gia đình. Bà đọc bằng một thứ tiếng Anh nghe cứng cáp của người đứng tuổi dù xưa kia bà rất giỏi tiếng Anh và có khi ông còn giải thích cho bà những từ khó mà bà không hiểu. Bây giờ dù đã già nhưng phát âm rất chuẩn, mỗi từ tiếng Anh phát ra chắc chắn. Bà đọc tới đâu nước mắt chảy quanh tới đó. Thỉnh thoảng bà dừng lại và ghé sát tai ông hỏi nhỏ: Anh có nghe được không? Ông khẽ gật đầu, nước từ trong khóe mắt đục nhờ của ông lại chảy ra. Tất cả y tá, bác sĩ, hộ lý đều đứng nhìn. Thỉnh thoảng có người lén lau nước mắt. Họ nói với nhau hãy yên lặng để bà đọc cho ông nghe... 
Lúc ông nhắm mắt lại, những dây nhợ chằng chịt trên người ông nối với nhiều máy móc phát ra âm thanh nghe rột rột.
Bà vội đứng dậy đi ra ngoài, nhường chỗ cho các bác sĩ.
Công việc của họ là thông phổi để ông dễ thở hơn một chút, nhưng rồi ông lại chuyển vào giai đoạn lúc tỉnh lúc mê, ông gọi bà thều thào mê sảng: “Em ơi chúng đang tra tấn anh, chúng bỏ đá vào miệng anh, mệnh chung của anh sắp đến rồi, em và các con đừng xa anh nhé...”.
Bà nắm chặt tay ông. Các bác sĩ yêu cầu bà đi ra ngoài. Các con của bà đứng nhìn ông qua ô cửa kính. Họ đều khóc và cố gắng như muốn chia sẻ đau đớn thể xác cùng ông.
Bà quay sang nói với tôi - vẫn đứng đây từ nãy giờ bất động:
Ông ấy khổ suốt cả một giai đoạn dài căng thẳng. Bây giờ đã đau thể xác thế này mà tâm hồn cũng không được thanh thản.
Bao nhiêu dồn nén chỗ góc khuất đã trải qua trong nguy nan căng thẳng nay trong vô thức trào ra. Bà bật khóc, tôi nắm chặt tay bà.
*
Chúng ta tự hỏi: tại sao VC cho đăng những dòng trên? 
Liệu, đây cũng là cuộc ‘chiến đấu của hồi ức chống lại lãng quên’?
*

Gấu bỗng nhớ trường hợp Paul Celan. Quê hương của ông, mẹ của ông, kẻ thù giết mẹ ông, tất cả là một. Thơ của ông, làm bằng ngôn ngữ mẹ đẻ của ông, cũng là ngôn ngữ của kẻ thù.
Trường hợp bài Quê Hương, bị lợi dụng, thì có hơi giống trường hợp Kim Phúc, cô gái bị ăn bom napan. Kim Phúc đã phản ứng ra sao, cả thế giới đều biết.
Nên nhớ, chỉ đến khi nhà nước đổi cách gọi, phản quốc thành Việt Kiều yêu nước, khúc ruột ngàn dặm, thì bài thơ mới bắt đầu vào vai. Và thi sĩ lúc đó mới thực sự nổi tiếng, làm sao mà nói nằm ngoài ý muốn của tác giả được?
Nếu đúng vào thời điểm đó, thi sĩ lên tiếng, câu chót đếch phải của tớ, thì mới bảnh, đằng này lập lờ, để đến lúc hết cả răng rồi, mới phều phào, thì chán quá!
Về cái chuyện "nằm ngoài ý muốn", áp dụng vào bài thơ "Tẩu Khúc của Thần Chết", của Celan mới ghê!
Bởi thế Auden mới phán, thi sĩ đâu có trách nhiệm khi thơ của mình bị người đời đem ra làm trò phù thuỷ.

Và mẹ có đau khổ không, mẹ ơi,
như mẹ đã từng đau khổ, ôi chao, một lần ở quê nhà,
Sự dịu dàng, tiếng nói Đức, điệu ru đau buồn đó.

Bạch Dương lá trắng trong đêm
Tóc mẹ tôi chẳng bao giờ bạc...
Vòng sao, cây cuộn vòng vàng
Trái tim mẹ tôi bị cắt bằng dây chì.
Cửa sồi kia, ai ép mi kẽo kẹt
Mẹ dịu hiền của tôi chẳng thể trở về.

Paul Celan

Gấy này sợ rằng, bà mẹ Việt cũng khốn khổ chẳng thua gì bà mẹ [Đức] của Paul Celan.
Có thể vì lý do này là Đỗ thi sĩ đành phải lên tiếng, "câu thơ đó không phải của tao", chăng?
*
"Đôi khi thiên tài này trở nên âm u, và chìm vào cái giếng chua cay là trái tim của mình."
Trong những năm tháng muộn màng cuối đời, Celan rất cô đơn, và suy sụp. Khi được trao tặng giải thưởng Bremen Prize cho thơ của ông vào năm 1958, ông tỏ ra thực tình biết ơn, nhưng bài cảm tạ của ông cho thính giả thấy Denken và Danken- suy nghĩ và cám ơn, vốn từ cùng một nguồn - hai tiếng này nhắc nhở chúng ta tới "những kẻ khác" cũng nói cùng "ngôn ngữ của chúng ta", một mỉa mai cay đắng của một người Do thái thời kỳ hậu-chiến tại Đức.
*
Mít chúng ta cũng có 'những kẻ khác': Những tên Yankee mũi tẹt!
Phúc phương phì
Câu cuối không hề có!
Ui chao, trễ quá rùi

Một độc giả Tin Văn, chắc là nữ độc giả, sau khi đọc bài viết về nỗi thiếu quê hương, không thể lớn thành người, đã viết mail, trách nhẹ Gấu, không thể so sánh Đỗ thi sĩ với Kim Phúc được, vì một lý do rất giản dị, không một người phụ nữ nào muốn cái chuyện, thân thể của mình bị mang ra làm trò, bất cứ trò gì, đừng nói trò tuyên truyền khốn nạn. For Your Eyes Only, không nhớ sao, Chú/Bác Gấu?
Bà/Cô nhắc tuồng Gấu: Phải so sánh với trường hợp Grass, và cái chân lý về thế kỷ bửn, thế kỷ Lò Thiêu, Lò Cải Tạo: Không ai muốn từ giã nó mà trên người không có tí… cứt!
*
Những hình ảnh trong bài Quê Hương của DTQ, là về một Miền Nam, nhiều hơn. Với Gấu, một tên Bắc Kít 54, thì cái hình ảnh ghê gớm nhất, đâm thấu tim Gấu, của Miền Bắc, là con đê, là luỹ tre làng. Của một làng quê ven Sông Hồng. Làng Thanh Trì, huyện Thanh Lạng, phủ Quốc Oai, tỉnh Sơn Tây của Gấu.
Lần về lại, mất hết. Chỉ mang đi được, cái lô cốt trên đê, ngay kế bên những dòng chữ này!
Cái luỹ tre làng của Gấu, Gấu quá nhớ nó, ấy là vì, qua nó, còn là hình ảnh Cô Hồng Con, mối tình đầu tưởng tượng của Gấu.
Làng Thanh Trì, từ con đê đi xuống, có hai lối vô. Một ở đầu, một ở cuối làng, tính theo chiều Bắc xuống Nam. Lối phía Bắc, trên đê có một cái điếm canh. Khi về Gấu vẫn còn thấy nó, và dòng chữ "Sửa xe đạp" ở trên bức tường gạch nham nhở gạch, không biết có từ hồi nào, và bên trong điếm canh, chẳng có gì.
Theo lối đi này, xuống làng, sẽ thấy hai bên bờ đường, là những cái ao nho nhỏ, điểm những khóm tre, ruộng lúa nho nhỏ, những căn nhà, bờ ruộng là lối đi dẫn đi suốt làng, đi mãi, thì ra phía sau làng, tới cánh đồng.
Lối xuống thứ nhì, ở cuối làng mới thật là tuyệt vời, và cứ ở mãi trong trí tưởng của Gấu, từ lúc rời làng, tản cư, về lại, xuống làng Vân Xa sống nhờ ông ngoại, đi học, đậu tiểu học, về tỉnh Sơn lêu bêu mất một năm, rồi được về Hà Nội, học… cho đến khi trở về vào năm 2001, thì hết nhớ!

---

Đường Trường Sơn là Đường Chân Lý
Tại sao Homer phải mù

---