TIN VAN HOME PAGE - UNICODE VERSION

Bếp Lửa Ottawa
Happy Birthday to U, Richie, 5.7.09
Jen @ London, Ont. Fishing with Mom & Dad

Richie đi biển

“Một trận dịch phản cách mạng đã bất ngờ bộc phát tại vùng Sông Hồng mà không được sửa soạn. Tôi muốn tất cả các em hiểu rằng tình hình rất nghiêm trọng và nếu chúng ta không cảnh giác, chúng ta sẽ là đợt tới những người bị nhiễm dịch.”
Một số học sinh nhúc nhích, có vài tiếng ho, có những đứa đưa tay chùi mũi.
“Đây là lúc chúng ta dọn sạch trái tim và linh hồn của chúng ta bằng một thứ thuốc tẩy mạnh mẽ nhất”, ông hiệu trưởng nói, tay đập bàn rầm rầm nhấn mạnh, và trái tim của các em cũng nhộn nhạo theo.
“Các em tất cả đều sinh ra dưới ngọn cờ đỏ cách mạng, và trưởng thành trong bịch sữa mật mà Đảng ban cho”, vị hiệu trưởng tiếp tục. “Đôi khi vì được ưu đãi như vậy mà có em quên nhận ra hạnh phúc của mình ở trong đất nước. Bây giờ, các em hãy trả lời tôi, ai cho các em cuộc sống hạnh phúc?”
Phải một lúc ngần ngại, trong đám học sinh các lớp lớn mới có đứa trả lời:
“Đảng Cộng Sản”.
Thầy không nghe các em trả lời. Hãy nói lớn hơn nữa, nếu các em tin tưởng ở Đảng.
Một vài giáo viên giơ tay ra hiệu với bàn chủ tọa, và nhiều giọng nói họa theo. Phải qua mấy đợt trình diễn như vậy vị hiệu trưởng mới tỏ ra hài lờng, với tiếng tiếng hô vang dội:
“Đảng Cộng Sản Việt

Nam

vĩ đại nhất, vinh quang nhất nhất, và thiên thu đúng, chẳng bao giờ sai, muốn lắm!, muốn lắm!”
Chỉ còn thiếu có mỗi màn Sến Cô Nương lên bàn chủ toạ cắm cờ lên thành phố Bờ Lê Cu vừa được giải phóng!
*

“Một trận dịch phản cách mạng đã bất ngờ bộc phát tại vùng Sông Hồng. Tôi muốn tất cả các em hiểu rằng tình hình rất nghiêm trọng và nếu chúng ta không cảnh giác, chúng ta sẽ là đợt tới những người bị nhiễm dịch.”
Một số học sinh nhúc nhích, có vài tiếng ho, có những đứa đưa tay chùi mũi.
“Đây là lúc chúng ta tẩy sạch trái tim và linh hồn của chúng ta bằng một thứ thuốc tẩy mạnh mẽ nhất”, ông hiệu trưởng nói, tay đập bàn rầm rầm nhấn mạnh, và trái tim của các em cũng nhộn nhạo theo.
“Các em tất cả đều sinh ra dưới ngọn cờ đỏ cách mạng, và trưởng thành trong bịch sữa mật mà Đảng ban cho”, vị hiệu trưởng tiếp tục. “Đôi khi vì được ưu đãi như vậy mà có em quên nhận ra hạnh phúc của mình được ở trong đất nước. Bây giờ, các em hãy trả lời tôi, ai cho các em cuộc sống hạnh phúc?”
Phải một lúc ngần ngại, trong đám học sinh các lớp lớn mới có đứa trả lời:
“Đảng Cộng Sản”.
Thầy không nghe các em trả lời. Hãy nói lớn hơn nữa, nếu các em tin tưởng ở Đảng.
Một vài giáo viên giơ tay ra hiệu với bàn chủ tọa, và nhiều giọng nói họa theo. Phải qua mấy đợt trình diễn như vậy vị hiệu trưởng mới tỏ ra hài lờng, với tiếng tiếng hô vang dội:
“Đảng Cộng Sản Việt Nam vĩ đại nhất, vinh quang nhất nhất, và thiên thu đúng, chẳng bao giờ sai, muốn nắm!, muốn nắm!”
Chỉ còn thiếu có mỗi màn Sến Cô Nương lên bàn chủ tọa cắm cờ lên thành phố Bờ Lê Cu vừa được giải phóng!
*
Có vẻ như những nhà văn Mít ở trong nước của chúng ta, ngoài khỏi nói, không tìm ra thứ tiếng nói của họ, bởi vì không phải cứ viết trong luồng, hay ngoài luồng, mà trở thành nhà văn. Sự khủng khoảng văn chương sau 1975, ở cả hai miền, theo Gấu, là do không kiếm ra ngôn ngữ của nó.
“Cái thứ tiếng Việt bố mẹ đang nói không phải tiếng Việt.”
“... all struggling to find a home in their own country....”, tất cả chiến đấu để kiếm ra một cái nhà trong xứ sở của chính họ: Đây cũng là vấn nạn của văn chương Mít?

*
Về văn chương, Nga có một truyền thống hiện thực chủ nghĩa, lớn, có lẽ lớn nhất, và có vẻ như nó đang dậm chân tại chỗ. Có lẽ thực tại, chính nó, vào lúc này thì hơi bát nháo, và sự thực về nó, hết còn bị dồn nén, cho nên những nhà văn mới của Nga thường khoái biếm văn và những trò kỳ quái mang tính ám dụ. Những thể loại văn học mà một khi mất nội dung xã hội, họ bắt buộc phải sử dụng chúng nhằm tránh né khó khăn, và thất bại, khi muốn vươn tới những xã hội khác, những ngôn ngữ khác.
Đây cũng là cõi văn Mít, sau 1975, sau cú đụng độ giữa hai nền văn minh, một của Ngụy, và một của Yankee mũi tẹt!
*
Tờ Granta, số 64, Mùa Đông, 1998, đặc biệt về Miền Đông Hoang dã của Nga xô, Russia, The Wild East, Tin Văn đã từng chôm một vài đoạn ở trong đó. Trong bài Intro, được scan dưới đây, và nếu có thể sẽ được dịch, có đoạn:
Về văn chương, Nga có một truyền thống hiện thực chủ nghĩa, lớn, có lẽ lớn nhất, và có vẻ như nó đang dậm chân tại chỗ. Có lẽ thực tại, chính nó, vào lúc này thì hơi bát nháo, và sự thực về nó, thì cũng hết còn bị dồn nén, cho nên những nhà văn mới của Nga thường khoái biếm văn và những trò kỳ quái mang tính ám dụ. Những thể loại văn học mà một khi mất nội dung xã hội, họ bắt buộc phải sử dụng chúng nhằm tránh né khó khăn, và thất bại, khi muốn vươn tới những xã hội khác, những ngôn ngữ khác.
Nhận xét trên thật quá đúng đối với văn chương Mít ở trong nước. Nào là rung chuông tận thế, nào là ẩn dụ "cởi truồng", chời hoài chờ huỷ không thấy kinh, và chỉ thấy kinh, [có tháng] vào ngày lễ ra trường ngợp cờ đỏ, hay bị bóng đè, bị hồn ma tiền nhân, hay ma net hiếp...
[Note: Những dữ kiện nêu ra ở đây, chỉ có tính minh họa, không nhằm khen chê bất cứ tác giả nào].
Theo Gấu có một sự băng hoại khủng khiếp ở trong văn chương trong nước. Nhà văn hàng ngày phải chứng kiến những tội ác chưa từng có trong lịch sử nước Mít, thí dụ, đại gia xả xui bằng cách lấy trinh hàng loạt trẻ em, ông hàng xóm hiếp đứa con nít 5 tuổi nhà kế bên bằng mồi nhử là ba cục kẹo... Khủng khiếp hơn nữa, những con quái vật này không bị trừng phạt, hoặc trừng phạt thật nhẹ. Khủng khiếp hơn nữa nữa, chính nạn nhân năn nỉ khoan hồng cho chúng, bởi vì đành phải chấp nhận một tí tiền bồi thường bên ngoài tòa án, nếu không, chẳng được gì. Và do sợ hãi, do bổng lộc, do hèn hạ... nhà văn đành câm miệng trước tội ác, và để quên nhục nhã, viết biếm văn, viết ẩn dụ cởi truồng.
Cứ giả dụ, nhà văn ý thức được những cái ác nhan nhản trước mắt, nhưng do không kiếm ra nổi một thứ ngôn ngữ trung tính, một cách viết trắng, như cách viết của Camus, thí dụ, và sử dụng thứ ngôn ngữ ô nhiễm, [nào đại gia, nào máu, nào đạn...], hoặc ngôn ngữ dối trá nâng bi quá khứ, tác phẩm cũng không thể nào đọc được.
Cái sự băng hoại của ngôn ngữ, cái sự dối trá mới đáng sợ làm sao!
Làm thế nào để làm điêu tàn một xứ sở?

Tình Trại

Granta, 64, Winter 1998

RUSSIA

, The Wild East
INTRODUCTION

Russia

is the largest country in the world-a sixth of its land mass-with a record of upheaval, terror and bloodshed unparalleled in this century. First, the revolution of 1905, bloodily suppressed; then the revolution of 1917, bloodily won; then Stalinism, with millions killed in its forced migrations, exterminations and prison camps; and (concurrent with the last) invasion by Germany and a war in which upwards of twenty million Soviet citizens died. Finally, after decades of sacrifice which turn the Soviet Union into a military rival of the United States, acknowledgement that it has all been for nothing, that capitalism and liberal democracy have won; and with their victory comes the shredding of a state, an empire, a way of living and thinking-and pre-revolutionary levels of social inequity. To be a Russian old enough to have lived through most of this is to know extremes of hardship and disillusion that other people, at least in other industrialized nations (even Germany), can barely imagine. As Anatol Lieven writes in his new book on the recent Chechen war, Chechnya: Tombstone of Russian Power: 'To most of its inhabitants the Soviet Union was more than just a civilization, or a warped version of modernity. It was indeed a world, the only one they knew, and-according to its founders and mentors-the greatest of all worlds, the summit of human history, knowledge and achievement.'
'Reform' is the word that the West has attached, optimistically, to Russia's new condition, in which taxes and wages go unpaid, gross domestic product and life-expectancy decline, the rouble crashes and inflation (in 1998) runs at 200 per cent; where fear of the state and its laws has been replaced by corruption, crime and ruthless self-interest-'bandit capitalism'. These are, as Lieven writes, not so much unfortunate by-products of 'reform' as the phenomena at the very heart of it. If the Russian people were not so soured, confused and exhausted by their experience of ideology, one might be tempted to say that, once again, they looked ripe for revolution.
In literature, Russia has a great, perhaps the greatest, tradition of realism, which seems to have come to a temporary halt. Perhaps because reality itself is j now so quicksilver and the truth about it no longer repressed, new Russian writers often favor satire and allegorical fantasy, forms which, when they lose their social context, can face a difficult crossing to other societies and languages. This issue of Granta contains an example that has made the crossing successfully: the piece by Victor Pelevin. It also includes, by contrast, a newly translated story by Andrei Platonov, who died in 1951 and most of whose work was banned until the last years of Soviet rule. Only in the past decade has he come to be recognized-but not widely enough-as one of the finest Russian writers of prose this century. His story, 'The River Potudan', is hypnotic in its quiet strength and sincerity; written of a time when it looked as though the future had been won.
IJ [Ian Jack, Editor]

Eenest Hemingway in Keynia in 1954. Photo by Earl Theisen
Hội Hè Miên Man

Hemingway's last words
Joan Didion on the books he never wanted us to read
The New Yorker, Nov 9, 1998

Lời nào Papa không nói?

Nhân chuyện con cháu sửa văn Papa
Và nhân Nhã Nam cho ra lò Hội Hè Miền Nam. Tên tiếng Anh của nó là A Moveable Feast. (1)
Cái tít tiếng Việt này, không hiểu ở đâu ra, và không hay bằng cái tít tiếng Tây, Paris est une fête, Paris là ngày hội, nhưng cả hai Tây, và Ta, đều có ý nghĩa đối với đám Mít miệt vườn!
Bài trên The New Yorker là về chuyện sửa văn Hemingway.
(1) 'If you are lucky enough to have lived in Paris as a young man, then wherever you go for the rest of your life, it stays with you, for Paris is a moveable feast.'
ERNEST HEMINGWAY to a friend, 1950.
Nếu bạn đủ may mắn để mà sống ở Paris khi là một anh chàng trai trẻ, thì nó sẽ ở với bạn, cho dù bạn lang thang chân trời góc bể nào, trong suốt cuộc đời còn lại của mình, bởi vì Paris là một ngày hội di động.
Hemingway, thư gửi bạn, 1950.
Thành thử thật khó hiểu, khi dịch là Hội Hè Miền Nam, nhưng nếu người dịch là một gã Bắc Kít, thì lại khác! (1)

(1) Đề nghị bác nhìn lại cho kỹ: "Hội hè miên man" chứ không phải "Hội hè miền Nam".
Thông tin thêm: người dịch không phải Bắc, Kít or not.
Regards,
Nhị Linh
*
Mắt già [gà] mờ.
Sorry to three of U: PTH, CM, and NL.
Best regards. NQT
*
Ui chao, khủng khiếp thật. Nhìn đâu cũng thấy Miền Nam!
Cũng thấy CM!

Gấu lại nhớ đến Bếp Lửa của TTT.
Khi nó mới ra lò, bị nhật báo Tự Do phạng, và người phạng, là HTN. Ông chê cái đoạn tả Thịnh, cô con gái riêng của ông Chính, ngày hạ huyệt ông bố, đã lăn lộn như một chó điên.
HTN phán: Tả như thế là làm nhục con người.
Một bạn văn khi đọc, đã mail cho biết, câu văn đó chỉ có trong bản văn đầu tiên, ấn bản nhà xb Nguyễn Đình Vượng, những lần tái bản, không còn.
* Lang bang, lại nhớ đến nhà văn Nam Phi Chinua Achebe phạng Conrad.
INTERVIEWER
You made Mr. Johnson famous! But your most trenchant essay on the colonial novel is your subsequent essay on Conrad's Heart of Darkness. I wonder what you think is the image of Africa today in the Western mind.
ACHEBE
I think it's changed a bit. But not very much in its essentials. When I think of the standing, the importance, and the erudition of all these people who see nothing about racism in Heart of Darkness, I'm convinced that we must really be living in different worlds. Anyway, if you don't like someone's story, you write your own. If you don't like what somebody says, you say what it is you don't like. Some people imagine that what I mean is, Don't read Conrad. Good heavens, no! I teach Conrad. I teach Heart of Darkness. I have a course on Heart of Darkness in which what I'm saying is. Look at the way this man handles Africans. Do you recognize humanity there? People will tell you he was opposed to imperialism. But it's not enough to say, I'm opposed to imperialism. Or, I'm opposed to these people-these poor people-being treated like this. Especially since he goes on straight away to call them "dogs standing on their hind legs." That kind of thing. Animal imagery throughout. He didn't see anything wrong with it. So we must live in different worlds. Until these two worlds come together we will have a lot of trouble.
The Paris Review Interviews, III
Đây cũng là cung cách mấy ông nhà văn Yankee mũi tẹt tả đám Ngụy.
Đành phải phán:
Lũ chúng ông và đám chúng ta sống trong hai thế giới khác biệt!
So we must live in different worlds.
*
Giữa lòng đen

Xa Miền Bắc hơn nửa thế kỷ, khi trở về, Gấu canh cánh trong lòng một điều, giả như Gấu này không bỏ chạy vào Nam năm 1954, thì cái thằng Gấu ở lại, nó sẽ như thế nào.
*
Cuốn Bếp Lửa, khi vừa mới ra lò, Gấu không được đọc, nhưng lại được đọc bài điểm sách trên tờ Tự Do, báo nhà, ấy là vì ông anh Hiếu Chân là một trong những sáng lập viên của tờ báo. Tác giả bài điểm sách là HTN, sau là Sếp của TTT, khi ông bị gọi nhập ngũ, và phục vụ tại tờ Tiền Tuyến.
HTN và báo Tự Do cũng mạt sát thơ tự do hết lời khi nó vừa xuất hiện.
Bài điểm sách lôi đoạn tả ông Chính mất, và vào lúc sắp hạ huyệt, cô con gái của ông lăn lộn khóc, ‘như một con chó điên’. HTN phán, tả như thế là làm nhục con người.

Nhưng, khi đọc cọp Bếp Lửa trên vỉa hè Sài Gòn, Gấu bị nó hớp mất hồn viá, và không hề nhìn thấy những dòng chữ trên.
Nhà văn Phi Châu Chinua Achebe coi Trái Tim của Bóng Đen của Conrad là một bản văn 'racist', và để chứng minh, ông lôi đoạn Marlow tả một đám đông Phi Châu, ‘a mass of naked, breathing, quivering, bronze bodies’. Phía trước là ba người đàn ông, ‘plastered with bright red earth from head to foot’.

Bởi vậy, cùng một bản văn, mà mỗi người đọc một khác.
Cách đọc Bếp Lửa của HTN, theo tôi, là nhìn thấy cây mà không thấy rừng, hay dùng chữ của Alberto Manguel, khi biện minh cho Trái Tim của Bóng Đen, một cách đọc, tuy có thể, nhưng không có ích. Manguel viết: Cơ bản mà nói, ở trái tim của bóng đen không phải Phi Châu, cũng không phải cái nhìn của người da trắng về Phi Châu, hay là những đoạn tả cảnh man rợ của người da đen. Ở trái tim của bóng đen, là Kurtz. “His soul is mad”, says Marlow. "Tâm hồn của nó thì điên khùng, hoá dại rồi", Marlow nói.
*
Di dân là "số" phần, (a matter of arithmetic), theo Kundera. Joseph Conrad, sống 17 năm tại Ba-lan, và tại Russia, lưu vong cùng với gia đình. 50 năm còn lại, ở Anh, hay trên những con tầu Anh. Đương nhiên, ông viết văn bằng tiếng Anh, về đề tài Anh. Ông bị dị ứng, khi đụng phải những gì có "mùi Nga": dấu vết Ba-lan độc nhất ở nơi ông. Tội nghiệp Gide, không thể hiểu tại sao Conrad "không thiện cảm" với Dostoevsky.
Mùa Thu, những di dân

Cái sự không thiện cảm với Dos của Conrad, nguồn gốc của nó sâu xa hơn nhiều, theo như Martin Seymour-Smith, biên tập và giới thiệu cuốn Điệp viên bí ẩn của Conrad [Penguin Books]: Điệp viên bí ẩn sẽ đếch thể có nếu không có Dos. Nhưng bởi vì Conrad ghét người Nga, và tất nhiên, ghét Dos, cũng vì vậy. Chính vì thế mà Conrad giấu biệt những dấu vết, ảnh hưởng Dos ở nơi ông, và những nguồn gốc [chất liệu] ở nền của The Secret Agent. Cả hai, Conrad và Dos đều là những nhà tự do lý tưởng và chấm dứt bằng ‘phản động’ [reactionaries]. Conrad thì liên can đến chuyện buôn bán súng, còn Dos, nhà khuấy động cách mạng, revolutionary activism.
Cái chuyện Conrad thu gom tài liệu, sự kiện từ báo chí, lịch sử cận đại, khi viết The Secret Agent, là cũng để che giấu, đánh lạc hướng ảnh hưởng Dos, bởi vì The Secret Agent là từ Những Con Quỉ của Dos mà ra. Khi Coetzee tìm ra mối liên hệ thầy trò giữa Conrad và Greene, (1) và bây giờ chúng ta tìm ra thầy của Conrad là Dos, thì chúng ta mới vỡ ra, Dos, đúng hơn, Những Con Quỉ của ông, là nguồn cơn của tất cả mọi chuyện.
(1) Graham Greene, Brighton Rock, trong Inner Workings.
*
Những con đường đưa cá nhân đến tội ác / đưa xã hội đến cách mạng, là như nhau.
(Camus, Thèse sur Dostoevsky: Les mêmes chemins qui mènent l’individu au crime mènent la société à la révolution)
Nói về Possédés, vào năm 1955, nhân dịp đài Radio-Europe tưởng niệm Dostoevsky, Camus tuyên bố: Tôi gặp tác phẩm này năm 20 tuổi, và cơn bàng hoàng cứ thế kéo dài, hai mươi năm tiếp theo sau đó.
Cơn choáng váng mà Camus đụng phải khi đọc Lũ Người Quỉ Ám không chỉ kéo dài ở ông, mà còn lây sang nhiều người, khi đụng Kẻ Lạ. Một cách nào đó, Bếp Lửa, Kẻ Lạ, là những phiên bản của Tội Ác, Possédés... Những Người Quỉ Ám mới là con chim báo bão về một chủ nghĩa toàn trị sắp tới (Lời giới thiệu trang bìa ấn bản tủ sách bỏ túi).
Võ Phiến, nhà văn Bình Định
*
In the late summer of that year we lived in a house in a village that looked across the river and the plain to the mountains. In the bed of the river there were pebbles and boulders, dry and white in the sun, and the water was clear and swiftly moving and blue in the channels. Troops went by the house and down the road and the dust they raised powdered the leaves of the trees. The trunks of the trees too were dusty and the leaves fell early that year and we saw the troops marching along the road and the dust rising and leaves, stirred by the breeze, falling and the soldiers marching and afterward the road bare and white except for the leaves.
So goes the famous first paragraph of Ernest Hemingway's ''A Farewell to Arms," which I was moved to reread by the recent announcement that what was said to be Hemingway's last novel would be published posthumously next year. That paragraph, which was published in 1929, bears examination: four deceptively simple sentences, one hundred and twenty-six words, the arrangement of which remains as mysterious and thrilling to me now as it did when I first read them, at twelve or thirteen, and imagined that if I studied them closely enough and practiced hard enough I might one day arrange one hundred and twenty-six such words myself.
Joan Didion
Vào cuối mùa hè năm đó, chúng tôi sống trong một căn nhà trong một cái làng nhìn ra sông ra đồng tới tận vùng núi. Ở lòng con sông là đá cuội và đá mòn, khô và trắng trong ánh nắng, và nước sông, trong và chảy nhẹ nhàng, xanh ở trong những dòng rẽ. Những toán quân đi kế bên nhà xuống con lộ và bụi dấy lên phủ lên lá. Thân cây cũng bụi bặm, lá rụng sớm năm đó và chúng tôi nhìn thấy những toán quân đi bộ dọc theo con lộ, bụi dấy lên, và những lá cây, theo làn gió thổi rớt xuống, và những người lính đi bộ, và sau đó con lộ trần trụi, vắng hoe, và trắng toát, ngoại trừ những chiếc lá cây.
Đó là đọan văn trứ danh, hách xì xằng mở ra Giã từ vũ khí, mà tôi, thật xúc động, khi đọc lại, nhân có tin cuốn tiểu thuyết chót của Hemingway sẽ được xb, sau khi ông mất, vào năm tới.
Đoạn văn trên, ấn bản 1929, nếu nhìn thật gần, thì nó như thế này: bốn câu đơn, 126 từ, sự sắp xếp thì là một niềm bí ẩn mà ngay cả bây giờ, đọc lại tôi vẫn cảm thấy như lần đầu đọc nó, vào lúc 12, 13 tuổi, và tưởng tượng, nếu nhìn thật gần, gẩn nữa, gần nữa, thì tôi có thể, nếu trần lực ra mà đánh vật với chúng, thì có một ngày, tôi sẽ sắp xếp được những từ đó, chính tôi!
*
Ui chao, đó là văn chương! Đó là cái thú vui khủng khiếp tuyệt vời và tuyệt vời khủng khiếp mà mấy tên ngu đần, giáo sư, triết gia... đếch làm sao hiểu được!
Chúng viết, chỉ một câu thôi, là đủ làm Gấu phát điên, chịu không nổi!
*
Gấu cũng đã có kinh nghiệm đọc và dịch Hemingway, và cũng thật là tuyệt vời.
*
"C'est l'âge où tout le monde avait vingt-six ans," ["Đó là thời mà đứa nào cũng 26 tuổi"], Gertrude Stein diễn tả những năm tháng tuyệt vời băng đảng Mẽo của bà, những Fitzgerald, Hemingway, Pound... ở Paris.
Gấu cũng thể nói như vậy, về thưở mới lớn của mình, thập niên 1960, và của băng đảng 'tiểu thuyết mới' ở Sài Gòn.
Thời của Stein là 'thế hệ bỏ đi', bị cuộc chiến chê, còn của Gấu, sắp bị cuộc chiến làm thịt.
Thế hệ bỏ đi, cuộc tình bỏ đi.
Thế hệ bỏ đi, như Hemingway kể lại, trong Paris là một ngày hội, [Hội hè miên man], gốc gác của nó, là của một tay chủ gara, nơi Stein thường sửa xe. Một lần, "em" mang xế tới, thằng thợ trẻ tỏ ra không sốt sắng lắm trong vụ phục vụ người đẹp. Thế là em méc tay chủ. Tay này mắng thằng nhóc.
Stein sử dụng đúng từ này để đập Hemingway, đám viết lách cà chớn như mấy ông là một thế hệ vứt đi, vì đã được thải ra từ cuộc chiến, theo nghĩa:
-Tụi mày cứt quá, nên cuộc chiến đếch thèm giết.
-Tụi mày tuy sống sót cuộc chiến, nhưng thế nào cũng có bộ phận bị thương tổn, không còn hoạt động được nữa.
Ui chao, xém một tí, là súng của Gấu cũng bay vào hư vô, trong vụ ăn hai trái mìn claymore ở bờ sông Sài Gòn!
*
Hình như là Fitzgerald, nói về mình và về Hemingway: Ông nổi tiếng vì thành công, còn tôi, vì thất bại.
Hề Charlot cũng đã từng nói tương tự, về ông và Einstein: Ông nổi tiếng vì chẳng ai hiểu ông, còn tôi, ai cũng hiểu.
*
Happy Birthday. Chúc đại ca viết càng ngày càng bảnh. NLV
Tks. Tiện đây, xin thông báo: Tất cả bài vở trên Tin Văn, ngoại trừ những bài có tính giới thiệu, đều chỉ để sử dụng với tính cách cá nhân, [for personal use] và đều "free", xài vô tư, thoải mái.
Vì Gấu cũng trên bẩy bó rồi, nếu tính tuổi ta, thành thử cứ coi đây như là, "cho chắc ăn", sau những cú báo động hoảng như vừa rồi. NQT
[Lại sắp sinh nhật Gấu]
*
Gấu dùng chữ "những", là vì bạn bè Gấu bị "hơn một cú" như cú vừa rồi. Cú trước khủng khiếp hơn nhiều, xẩy ra ngay sau khi Bông Hồng Đen ra đi. Một ông bạn, trong nhóm bạn ở Cali, thương tình, bèn mail cho Gấu biết tin. Tin Văn bèn đi một đường ai tín, khiến Gấu Cái càng thêm bực mình. Và bèn mail trả lời ông bạn, cho biết, ngay sau khi Gấu được ai tín, bèn xỉu, sẵn bịnh tim chơi bồi thêm, bèn phải chở đi nhà thương cấp cứu!
Anh bạn hoảng quá, và cũng ân hận, lỗi ở mình, nhưng bán tin bán nghi, bèn phôn cho một anh khác nữa, rất rành về mối tình của Bông Hồng Đen và Gấu.
Anh này gật gù, chắc đúng như thế đấy. Tao biết, thằng cha Gấu hồi đó mê BHĐ khủng khiếp lắm.
[Chính em LH cũng xác nhận chuyện này, bởi vì có lần Gấu hỏi, tại sao "iêu" Gấu, em trả lời, tại vì anh thương em nhiều quá, thành thử... tội nghiệp!]
Để tăng thêm trọng lượng cho lời tiên đoán của mình, anh kể chuyện, một lần Gấu nhờ anh trao giùm thư cho BHĐ, thời gian Gấu bị ông bô của em cấm cửa. Gấu dặn, vô, trao thư xong xuôi, rồi ra liền, báo cho tao biết, rồi có muốn ở lại tới giờ nào thì ở.
Anh ta vô, trao thư xong, gặp ông anh của LH, mải trò chuyện, rồi quên luôn thằng cha Gấu ở bên ngoài, khủng khiếp chờ đợi, cứ như chờ án tử hình!
Anh ta, lúc nhớ ra, thì đã ba, bốn giờ chiều, tức là lúc sửa soạn ra về.
Anh kể lại, tao ra ngoài đường, thấy mày ngồi trên chiếc xe đạp, tóc tai dựng đứng, trông thê lương không thể nào tưởng tượng được.
Nghe anh kể, Gấu nhớ ra liền. Hai thằng ăn sáng xong, là đi. Tới ngã tư gần nhà em, phía vườn Tao Đàn đi xuống gặp Gia Long, Gấu ngồi trên xe đạp chờ tới... chiều.
Bữa đó, không chỉ mình Gấu lo, mà luôn cả anh bạn. Anh nói, tao đưa thư cho nó, nó không thèm cất đi, mà lại để ngay trên bàn, rồi ra lệnh, đó là lúc đang dọn nhà, từ Phan Đình Phùng lên, anh V. phụ em một tay, khiêng cái giường. Tao vừa sợ, vừa bực. Sợ ông via của nó bất chợt vô, vồ liền cái thư. Bực, vì em của mày coi tao như thằng hầu. Phụ một tay, khiêng cái giường cho em! Láo thế!
Sao không trao cái bực đó cho tao? Gấu thèm thuồng, hỏi lại!
*
Tao thèm được như mày! Anh kết luận.
Thèm cái cảnh, râu tóc rựng ngược, mặt mày méo xệch?
Sướng chưa!
Gấu nhà văn
*
Thế hệ bỏ đi, như Hemingway kể lại, trong Paris là một ngày hội, gốc gác của nó, là của một tay chủ gara, nơi Stein thường sửa xe. Một lần, "em" mang xế tới, thằng thợ trẻ tỏ ra không sốt sắng lắm trong vụ phục vụ người đẹp. Thế là em méc tay chủ. Tay này mắng thằng nhóc. Stein sử dụng đúng từ này để đập Hemingway, đám viết lách cà chớn như mấy ông là một thế hệ vứt đi, vì đã được thải ra từ cuộc chiến, theo nghĩa:
-Tụi mày cứt quá, nên cuộc chiến đếch thèm giết.
-Tụi mày tuy sống sót cuộc chiến, nhưng thế nào cũng có bộ phận bị thương tổn đến không còn hoạt động được nữa.
Ấy là Hai Lúa phịa ra, sự thực bà nói:
-Các người là như vậy. Cả đám các người. Một đám trẻ, tham dự cuộc chiến, và là một thế hệ vứt đi.
-Thật thế sao? Tôi [Hemingway] nói.
-Thật chứ sao, bà nhấn mạnh. Mấy ông có kính trọng cái chi đâu, mấy ông uống như hũ chìm.
-Tay thợ trẻ có uống không?
-Đâu có.
-Bà có thấy tôi xỉn lần nào không?
-Ông thì không, nhưng bạn ông cả đống.
-Tôi cũng xỉn dài dài, nhưng không hề bao giờ tới đây khi đã uống đã đời.
-Thì chắc chắn như vậy. Tôi đâu có nói thế.
-Cái tay chủ gara chắc là xỉn từ lúc vừa mở mắt, chậm lắm thì cũng cỡ 11 giờ sáng. Nếu không, làm sao phán một câu hay như thế.
*
Truớc 1975, do sự hiện diện của người Mẽo ở Miền Nam, cho nên, giới trí thức đếch thèm học tiếng Mẽo, kẹt lắm, như Gấu chẳng hạn, bị làm bồi Mẽo, cho nên đành phải biết võ vẽ dăm ba tiếng Dét Dét, Nô Nô, đủ để hoàn tất nhiệm vụ của một gã Radiophoto Operator, chuyên gửi hình ảnh vô tuyến cho cơ quan thống tấn xã UPI.
Những ngày đầu, đa số nhân viên chóp bu của họ, đều rành tiếng Tây, thành ra, khi Gấu bập bẹ vài tiếng Mẽo bồi, là họ xua tay, thôi nói tiếng Tây đi, tiện cả cho tao lẫn mày, cả chủ lẫn tớ đều hài lòng!
Gấu đọc Faulkner, Hemingway là đều qua bản tiếng Tây, của chuyên gia chuyên dịch hai ông này, là Maurice Edgar Coindreau. Khi ra được hải ngoại, tự nhủ thầm, ai mà thèm đọc tiếng Mít nữa, bèn quyết định bye bye văn chương, đi thi lấy cái licence bán bảo hiểm, những lúc không có khách, thì lôi Faulkner bản tiếng Anh ra đọc, coi có khác bản tiếng Tây ngày nào.
Riêng Hemingway thì đã có kinh nghiệm khi dịch Mặt Trời Vẫn Mọc.

Coetzee đọc Garcia Marquez: Nhớ Bướm Buồn

-Đám nhà báo chê ông không mặn miệng, có thể nói, cù lần. Ông nghĩ sao?
Nabokov: Tôi thật thú vị khi được biết mình là người không hấp dẫn đám đông, đám nhà báo. Cả đời tôi chưa hề say sưa một lần. Tôi cũng chưa hề sử dụng những từ ngữ thô tục, kiểu bốn con chữ [fuck] mà bọn trẻ [trong có CM, và Gấu, do bị ảnh hưởng] rất khoái xài. Tôi chưa bao giờ làm việc tại một văn phòng [thầy thông, thầy phán], và cũng chưa hề là phu mỏ than, [làm chủ mỏ than như bạn quí của Gấu cũng không!]. Chưa từng tham gia một câu lạc bộ, hay một nhóm. Không Nhà thờ, không trường phái nào ảnh hưởng tôi. Không có gì làm tôi bực mình, phát tởm hơn là thứ tiểu thuyết chính trị và văn chương dấn thân, nhập cuộc xã hội.
-Tuy nhiên, cũng phải những thứ đụng chạm tới ông, làm ông yêu hoặc ghét chứ?
Sự thù ghét của tôi thì đơn giản thôi: sự ngu đần, sự áp bức, tội ác, sự độc ác, và âm nhạc nhẹ. Những thú vui của tôi là thứ căng thẳng nhất mà loài người biết được: văn chương và săn bướm [papillons].
Nabokov, Bạo Miệng.
Ui chao Gấu cũng mê, đúng hai món mà ông nhà văn Nga lưu vong này mê, văn chương và săn bướm. Nhưng bướm của ông là ‘con ong cái bướm’, còn của Gấu là… bướm khuya!
*
Ông nghĩ sao về cái mà người ta gọi là tiểu thuyết mới ở Pháp?
Tôi không mê mấy thứ nhóm, lực lượng, trường phái văn học. Chỉ nghệ sĩ cá nhân làm tôi quan tâm. Làm gì có 'tiểu thuyết mới', thực sự là vậy, nhưng có một tay thật bảnh, người Pháp: Robbe-Grillet. Tác phẩm của ông bị một đám cà chớn bắt chước một cách thô kệch rồi dán cái nhãn dởm lên, hòng đánh lận con đen.
Tôi để ý, khi nói chuyện, ông cứ ậm à ậm ừ. Đây là dấu hiệu của sự kiệm lời, kém ăn nói?
Cũng không hẳn như vậy. Tôi vốn là kẻ ăn nói chậm chạp. Những từ ngữ của tôi, chúng nằm quá sâu trong đầu óc, và cần trang giấy trắng mới xổ ra được. Cái món hùng biện, tào lao thao thao bất tuyệt đối với tôi, nó như là một phép lạ dành cho những người khác không phải là mình! Tôi viết đi viết lại, thường xuyên là như vậy, từng từ, từng chữ mà tôi cho in [J'ai réécrit - souvent plusieurs fois - chaque mot que j'ai publié] Những cây viết chì của tôi sống sót những cục gôm của chúng!
*
Ui chao, y chang Gấu. Chưa viết đã hăm he sửa rồi!
Chẳng giống giáo sư triết gia chuyên gia đọc sách họ Đào một chút nào!

Trường hợp Lê Công Định

Cùng lắm, nếu muốn an ủi, có thể nhìn vào tổng số người đầu hàng thực sự rất nhỏ, so với số người đã hi sinh.
Tôn Vân Anh & Huyền Trang talawas.
Một nhận định như vậy, là “làm nhục” những người ‘đầu hàng’.
Con số người đã hy sinh, tác giả có biết là bao nhiêu không?
Tất cả những người đã hy sinh, trong cuộc chiến, ở cả hai bên, là 3 triệu người, theo một bài viết trên tờ Time.
Số người hy sinh sau đó. Chắc cũng không thua, và có thể còn hơn.
Chẳng lẽ tác giả vẫn muốn có những người hy sinh?
*
Chúng ta phải đặt vấn đề ngược lại. Chính nhà nước VC đầu hàng những cá nhân được nêu ra trong bài.
Khi đẩy những công dân có nhiệt huyết phải làm điều trái ý họ, bằng cách đe dọa, là nhà nước VC đã đầu hàng họ.
Và những con người đầu hàng đó, họ cũng chỉ cần có một lần nói lên được điều họ muốn nói, là đủ.
Và sau đó, nhà nước và kẻ đầu hàng cùng "phát tán" "trò hề" youtube trước thế giới.
Ai nhục?
Toàn dân Mít nhục!
*
Cho tới khi xuất hiện những LCD, NTT thì cuộc chiến đấu giành dân chủ đã biến chuyển theo một đường hướng khác hẳn trước đó, [nên nhớ, họ là... con đẻ của cách mạng 30 Tháng Tư 1975, những đứa trẻ ngày nào Víp Va Ka nhìn vầng trán của họ mà nhìn ra tương lai của đất nước] và do đó, không thể nào dùng những cách nhìn cũ để mà xét đoán họ, và cũng không thể nào so sánh, để họ kế bên những vị có sạn CS ở trong đầu được!
Cái mà chúng ta thiếu, là những tác phẩm văn học, thí dụ như của Cao Hành Kiện, Ma Jian, Yiyun Li... đi kèm với những cá nhân kể trên, chính vì thế mà họ bị những phần tử 'ác ôn côn đồ còn hơn cả VC', như Đông A, thí dụ, bôi bẩn, hay những người, trước công kênh, sau thất vọng, và hạ bệ! Sự xuất hiện của họ, tiên đoán cái cú "mysterious rupture" mà Zizek đã nói tới. (1)
(1) Khi một chế độ quyền lực đi tới giẫy chết, ngay trước khi đó, bất thình lình, một cú gẫy đổ, thoái vị bí ẩn, a mysterious rupture, xuất hiện, và nhân dân của nó ngộ ra, xong rồi, tới lúc rồi: họ giản dị ngưng sợ, they simply cease to be afraid.
Không phải chế độ mất tính chính thống, its legitimacy: cái sự phô trương quyền lực của nó, vào lúc này, làm cho người ta nhận ra, đây là một hành động trong cơn hoảng hốt, a panic action, một hành động của sự bất lực.
Rysard Kapuscinski trong Shah of Shads, kể về cuộc cách mạng Khomeini, đã định vị một cách thật là rõ ràng, cái thời khắc bể vỡ, rồi thoái trào, này: Tại một ngã tư hay ngã ba, hay ngã sáu Tehran, một người biểu tình, chỉ một người, một cư dân của thành phố, hẳn thế, đếch chịu nhúc nhích khi một ông công an nhân dân ra lệnh, hãy đi chỗ khác chơi, và cái anh công an nhân dân bèn bứt rứt rút lui, and the embarrassed policeman withdrew!
Chỉ trong vài giờ đồng hồ, cả thành phố đều biết biến cố trên, và mặc dù cuộc chiến đấu trong đường phố còn tiếp tục trong nhiều tuần lễ tiếp theo, nhưng mọi người đều hiểu, xong rồi!
Liệu cái cú LCD, cái cú diễn đàn Bô Xịt, cái cú NTT, là những cánh chim báo bão, về cái cú ‘gẫy đổ, sụm bà chè bí ấn’ của nhà nước VC? Hình như ngài Bùi Tín có vẻ rất tin tưởng chuyện này, vì trước đó chưa hề có. Những LCD, NTT, những đứa trẻ của cách mạng 30 Tháng Tư 1975, đúng ra là phải ngồi vào chỗ của họ, ở trên đầu nhân dân, vậy mà không khứng, chỉ muốn làm ‘đầy tớ của nhân dân’!

Có lần ông nói Gide đã từng gợi ý cho một trong những cuốn tiểu thuyết của ông, và cú đó thật đắc dụng. Ông ta có ảnh hưởng đến tác phẩm của ông, theo một kiểu đại trà nào đó.
Chắc không có chuyện đó đâu. Nhưng chuyện xẩy ra với Gide tức cuời lắm. Vào năm 1935, nhà xb của tôi cho biết ông ta có tổ chức một bữa tiệc cốc tay, và tôi có thể tới lèm bèm với ông ta, bởi vì ông ta nói, ông ta đọc tôi khá nhiều, và muốn gặp. Tới, Gide quần tôi trên hai tiếng đồng hồ. Sau đó, trở thành bạn quí của nhau. Tháng nào cũng thư gửi bạn ta. Quần bạn ta tới khi ông ta chết. Tới nhà ông, tôi thấy những cuốn sách của tôi, được bạn quí ghi chú tùm lum, khiến tôi nghĩ, chúng là của Gide hơn là của Simenon. Tôi chẳng bao giờ hỏi Gide về chuyện này. Thì cũng thẹn chứ! Làm sao không!
Ông ta có những câu hỏi nào ‘quái’ không?
Hỏi đủ thứ trên đời. Nhưng đặc biệt là về ‘cơ chế’, của cái gọi là ý hướng - cho phép tôi dùng từ - sự sáng tạo, của tôi. Và tôi nghĩ, tôi hiểu ra tại sao ông quan tâm đến tôi. Tôi nghĩ, cả đời Gide mơ trở thành một tay sáng tác, thay vì là nhà đạo đức, triết gia. Tôi đúng là thứ đối nghịch hẳn với ông ta. Chính vì thế mà ông quan tâm tới tôi.
Hai năm sau tôi gặp một trường hợp y chang, với một tay bá tước. Ông ta viết cho tôi y chang Gide viết. Mời tới lâu đài thăm. Tới ,bá tước quần “Simenon nhà văn” ba ngày ba đêm lử cò bự. Ông tới Paris thăm tôi, quần tiếp, và biếu tôi sách của tôi, kèm 'còm' của ông. Cùng một lý do.
Ông gọi tôi là thằng ngu thiên tài!
Tôi nhớ có lần ông biểu tôi, trong những cuốn tiểu thuyết thương mại, thỉnh thoảng ông cài vô một mẩu không thương mại, hay một chương.
Đúng. Để luyện tay nghề.
Phần đó khác với cái phần còn lại của cuốn tiểu thuyết, như thế nào?
Thay vì viết, chỉ câu chuyện [của cuốn tiểu thuyết], trong chương cài vô đó, tôi cố đưa ra một chiều thứ ba, không bắt buộc cho trọn cả một chương, có lẽ cho một căn phòng, một cái ghế, một đồ vật nào đó. Cú luyện tay nghề này, giá mà dùng hội họa giải thích thì dễ dàng hơn.
Sao? Thế là thế lào?
Là đem cho nó một trọng luợng. Tranh thương mại sơn phẳng, bè bè trên mặt, bạn có thể lấy ngón tay chọc thủng nó. Nhưng một bức họa – thí dụ như một quả táo của Cezanne, nó có sức nặng. và nó có nước táo ngọt, có tất cả, chỉ cần ba nhát vẽ của họa sĩ. Tôi cố đem đến cho những con chữ của tôi sức nặng của những cú vẽ của Cezanne. Đó là lý do tôi lúc nào nào cũng sử dụng những từ cụ thể. Tôi tránh từ trừu tượng, hay từ thơ ca, như bạn biết đấy, giống như [từ]hoàng hôn, thí dụ vậy. bạn hiểu tôi chứ? Tránh mọi nhát vẽ không đem một điều gì đến cho chiều thứ ba.
Về điểm này, tôi nghĩ, nó là cái điều mà những nhà phê bình phán, không khí truyện của tôi, chẳng là gì hết, ngoài cái gọi là chủ nghĩa ấn tượng của hội họa áp dụng vào văn chương.

Nạn kiêu dân Công giáo đang là một vấn nạn trong xã hội Việt Nam và cần phải nghiêm trị?
Những bài viết của những tên điên như tên này, đúng ra là không nên ‘xì trum’, chúng sẽ nghĩ là quảng cáo cho chúng.
Nhưng, biết đâu đấy, điên chơi với khùng, vì điên hay khùng, chúng đều nghĩ, chúng ta mới điên khùng!