Như NMG cho biết, cuốn truyện lúc đầu chẳng ai thèm đọc, một năm sau đó mới bị tấn công, không phải vì viết hay viết dở, mà vì đụng chạm tới một số người, một số tầng lớp. giai cấp... trong xã hội Miền Nam, trước 1975.
Như thế, thì đâu là giá trị thực của cuốn truyện, nếu không có những xì căng đan?
Chúng ta cứ giả dụ, đó là một tác phẩm văn chương thực sự, thì liệu không có những xì căng đan, có ai đọc nó không?
Riêng về sự so sánh với Bác Sĩ Zhivago ở đây, xin cho phép Gấu vờ đi!
*
Chẳng lạ gì NMG quan tâm đến việc xây dựng nhân vật. Với NMG, “căn bản hấp dẫn và lôi cuốn người nghe người đọc người xem những tác phẩm” là những nhân vật và “những nhân vật huyễn tưởng ấy cư xử y như người đời, y như những độc giả khán giả. Con người, đời sống trong tiểu thuyết cần thiết cho thể loại này hơn bất cứ thể loại nào khác.” (Dẫn từ “Thảo luận…”) Trong lúc có người mưu toan giết chết nhân vật hay tìm cách đẩy lùi nó đàng sau hậu trường, thì NMG vực dậy, thêm da thêm thịt để cho chúng tiếp tục sống. Sống mạnh.
NMG đã tạo ra một số lượng nhân vật phong phú, đủ hạng đủ loại. Trí thức, bình dân, vua quan, dân dã, phe bên kia phe bên này, trẻ già trai gái, trong ngoài … NMG chăm chút các nhân vật của mình rất cẩn thận, từ lời ăn tiếng nói cho đến cử chỉ và hành động, nhằm làm cho chúng “cư xử y như những người đời”.
Trần Hữu Thục, Da Mầu
Còn gì “cư xử y như những người đời”, bằng chính người đời?
Còn ai "sống mạnh" hơn HPNT, vào thời kỳ đó?
Nhận định của THT về những nhân vật của NMG, “thực như thực” khiến Gấu nghĩ tới cái xen, do D.M. Thomas kể, về Pasternak, một lần phôn cho em Lara, [có thực ở ngoài đời, lẽ tất nhiên tên khác], khóc ròng, em hoảng quá, hỏi, sao dzậy, Pasternak càng thêm nức nở, ông ta chết rồi, chết rồi; ai chết? Zhivago chết rồi!
So Gấu... có thực, Pasternak... có thực, THT... có thực, NMG...  có thực, sao bằng Zhivago.. có giả, nhưng thực hơn cả thực đó? 

Gấu nhớ, có lần nghe chính NMG than, cứ mỗi lần, tôi tính để cho nhân vật của mình thở ra mùi suy tư, triết học… là cứ thấy ngượng miệng, ngượng cả cây viết.
Nếu như thế, có thể những nhân vật thực của NMG, hằng hà sa số trong truyện của ông, đều thực, vì không dám suy tư, cũng nên!
Note: Những dòng viết của Gấu này, về NMG, có thể rất căng, nhưng… thà vậy, bạn ta khi đi, thì cũng còn có tí kỷ niệm mang theo, viết như viết vào hư vô, thì… chán chết! NQT
Tiện đây, post đoạn mở ra tác phẩm Đốt đuốc chơi đêm, The Perpetual Orgy: Flaubert & Madame Bovary, cũng nói cái chuyện “giả mà bảnh hơn thực”.
Flaubert chẳng đã từng phát điên lên, vì con điếm Bovary thì cứ sống hoài, còn ta thì chết như con chó, sao? (1)
AN UNREQUITED PASSION
Criticism would perhaps be simplified if, before setting forth an opinion, one avowed one's tastes; for every work of art contains within itself a particular quality stemming .from the person of the artist, which, quite apart .from the execution, charms us or irritates us. Hence only those works which satisfy both our temperaments and our minds arouse our unqualified admiration. The failure to make this fundamental distinction is a great cause of injustice. -Preface to Dernières chansons by Louis Bouilhet
"The death of Lucien de Rubempré is the great drama of my life," Oscar Wilde is said to have remarked about one of Balzac's characters. I have always regarded this statement as being literally true. A handful of fictional characters have marked my life more profoundly than a great number of the flesh-and-blood beings I have known. Although there is no denying that when literary characters and human beings are an immediate presence, a direct contact, the reality of the latter prevails over that of the former-nothing is as alive as the body that can be seen and touched-the difference disappears when both become part of the past, of memory, to the considerable advantage of the first over the second, whose fading in our minds is irremediable whereas the fictional character can be brought to life indefinitely, merely by opening the pages of the book and stopping at the right lines. In that heterogeneous, cosmopolitan circle, a gang of friendly ghosts whose members come and go, depending on the period of my life and my mood (today I might mention, offhand: D'Artagnan, David Copperfield, Jean Valjean, Prince Pierre Bezukhov, Fabrice del Dongo, the terrorists Cheng and the Professor, Lena Grove and the tall convict); none of them has been present as persistently, and with none of them have I had as clearly passionate a relationship, as Emma Bovary. That story may perhaps serve as a small example that will help to shed light on the much-discussed, enigmatic relationships between literature and life.
(1) Tại sao 'con điếm’ Bovary cứ sống hoài, trong khi ta nằm đây, chết như một con chó ghẻ? (Flaubert cried out against the paradox whereby he lay dying like a dog whereas that ‘whore’ Emma Bovary, his creature… continued alive.
G. Steiner, The Uncommon Reader
Cái chuyện Zhivago chết, chưa ghê bằng, cái chuyện tiếp theo đó, cũng do D.M. Thomas kể, trong một tác phẩm khác của ông. Zhivago, giả, chết, bắt hồn kẻ sống đi theo cùng với ông, mới kinh hồn bạt viá.
*
"Tôi trở nên khiếp đảm bởi nghệ thuật", D. M. Dylan Thomas mở đầu "Hồi tưởng & Hoang tưởng". Với ông, khả năng thấu thị, nhìn thấy cái chết, trước khi nó xẩy ra, ở một cậu bé, chính là "phép lạ" của nghệ thuật, (ở chúng ta). Và ông trở nên khiếp đảm, bởi nó.
"Nghệ thuật là những ngã ba ngã tư tàn khốc, mang tính Oedipe. Nơi mộng mị, tình yêu, và cái chết gặp gỡ. Zhivago của Pasternak chiêm nghiệm một điều, rằng nghệ thuật luôn luôn là suy tư về cái chết, từ đó sáng tạo ra sự sống. Điều ngược lại cũng hoàn toàn đúng.
Cách đây vài năm, tôi đi thăm Lydia, người chị/em gái, của Pasternak. Một căn nhà từ hồi Victoria, ọp ẹp, tối thui. Chủ nhà, một người bà già nhỏ nhắn, rệu rạo, lưng còng, mang đôi giầy cụt lủn, lủng lẳng bị chìa khoá... Bà dẫn vào nhà bếp, mời dùng cà phê. Một cái hũ cà phê, loại uống liền, hai cái ly trắng, mẻ. Câu chuyện nhạt thếch. Tôi không làm sao liên hệ bà với Boris, người sáng tạo ra Zhivago, và Lara. Sau cùng, bà hỏi tôi có muốn đi xem mấy bức họa của ông thân sinh. Một cách biết ơn, tôi nói vâng. Tôi đi theo đôi giầy cụt ngủn, bị chìa khoá lên lầu. Bà mở cửa căn phòng. Một luồng mầu sắc và ánh sáng làm tôi chới với, nghẹt thở. Đúng là một phòng tranh tuyệt vời. Tôi nhận ra ngay Tolstoy, ở nơi Boris trẻ. Sàn ngổn ngang những khung, giá vẽ.
"Tôi đang sửa soạn một cuộc triển lãm", bà giải thích.
Như một bóng ma, tôi đi theo, suốt căn phòng rộng, uống từng hớp thiên tài Leonid Pasternak. Có đến vài phút đồng hồ, tôi đứng ngẩn trước một bức họa. Chân dung một người đàn bà đẹp, dáng mơ mộng, đang chải tóc. Tôi yêu liền ngay nàng.
"Nàng là ai vậy ?"
Bà già còng nhún vai:
"Ôi dào, tôi đó mà".
Chẳng thèm để ý đến nỗi mất mát lớn lao, là tuổi trẻ, và nhan sắc, bà quay đi.
Chẳng có gì đáng kể, ngoại trừ thiên tài bất tử của người cha. Tôi có cảm giác những bức họa đã hút sạch bao nhiêu ánh sáng, bao nhiêu đời sống từ căn nhà của cô con gái.
"Tôi nghĩ chắc là bà đã có bảo hiểm những bức họa?"
"Không, nếu bị đánh cắp, cái gì có thể thay thế?"
Trở lại bếp, bà cho tôi coi những bức hình gia đình, hầu hết là của Boris và con cháu của ông. Một trong những đứa cháu trai, Lyovya, đã chết trong những tình huống thật là kỳ bí, đáng sợ; bà bảo tôi. Chưa tới 30, đang khoẻ mạnh, nó lăn quay ra chết, vì đứng tim, ngay trên đường phố Moscow, đúng chỗ Zhivago bị bịnh tim quật ngã..."
 Thomas không thể không nghĩ đến một điều, cái chết của nhân vật giả tưởng Zhivago đã "ứng" vào người cháu trai. Thiên tài Pasternak đã biến đứa cháu thành một cái bóng, y hệt như cô con gái Lydia đã trở thành cái bóng của nghệ thuật, của ông thân sinh.
Và Thomas kết luận, đâu có gì là đáng ngạc nhiên, nếu tôi trở nên khiếp đảm vì nghệ thuật ? "Không phải cuốn sách của tôi là một tên sát nhân, nhưng đâu đó, từ những trang sách vang lên, tiếng cười sảng khoái, của quỷ...".
Nguồn

Trong The Sranger Shores, tập tiểu luận, nhà văn nhớn, nhà phê bình nhớn, nhà văn Nobel, Coetzee đi một đường ai điếu hơi bị sớm nhà văn hiện còn sống, Josef Skvorecky: …  Looking back over his career, Skvorecky produces a humorously modest obituary: “After years of socialism… he was..”. [Nhìn lại  sự nghiệp văn chương.... ]. Không biết ông nhà văn này có quê không, nhưng liền mới đây, cho ra lò một cuốn thật hách xì xằng, tờ TLS, số mới nhất đi một đường chào mừng: Josef Škvorecký's Ordinary Lives  A novel that reveals the horror inherent in life under totalitarianism, trong đó để nhẹ nhà phê bình nhớn, Nobel văn chương một câu: In 2002, in Stranger Shores, J. M. Coetzee published a premature obituary on Škvorecký’s literary career, implying he was finished as a writer.
Đọc, Gấu bỗng nhớ, chính Gấu, ngay khi NMG vừa xuất hiện, đã đi một đường bói mu rùa, tay này không biết viết truyện dài. Nay, về già, nhìn lại "nghiệp" của mình, Gấu băn khoăn, như KD, tự hỏi, không hiểu do đâu mà dám phán như thế, về một nhà văn sau này là tác giả của hơn một trường thuyên tiểu thuyết, và câu vinh danh của Da Mầu trong số đặc biệt, ra lò như để cho kịp cái chuyện, có thể nhà văn của chúng ta, như Gấu này, chẳng còn ở lại bao lâu nữa với chúng ta nữa [vậy mà Gấu đếch được hân hạnh đó]: Nguyễn Mộng Giác không còn là một tên tuổi xa lạ với độc giả trong cũng như ngoài nước. "Không còn xa lạ", hẳn là để nói cái chuyện NMG đã bệ tác phẩm về rồi.
Cái sự về của NMG cũng có quá nhiều vấn đề phi văn chương!
*
Chẳng hạn nhiều người vẫn nghĩ nhân vật Tường trong Mùa Biển Động là Hoàng Phủ Ngọc Tường. Quả tình tôi có lấy một vài hoạt động của HPNT thời kỳ tranh đấu Phật giáo hoặc một vài chi tiết khác của cuộc đời anh cho vào truyện, nhưng nhân vật Tường của Mùa Biển Động không liên quan gì tới nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường hiện ở Huế.
NMG: Tha Hương.
Sự thực, NMG có thể lấy hết cả cuộc đời của HPNT đưa vào tác phẩm của mình, cũng chẳng ai có ý kiến, vì có ai biết, đó là cuộc đời của HPNT, trừ những người biết rành về ông ta. Trong văn chương, đã có rất nhiều trường hợp như vậy, nhưng đâu có ai nói gì, ấy là vì, tác giả đã dùng một cái tên giả, khác hẳn tên thực ở ngoài đời. Khi NMG dùng ngay tên thực của HPNT, một cách nào đó, ông đã vi phạm trầm trọng đạo đức văn chương. Gấu chắc chắn một điều, nếu không lấy cái tên Tường, ông mất đi rất nhiều độc giả, thứ tò mò muốn viết về cuộc đời riêng của HPNT.
Và khi sử dụng tên Tường như vậy, ngay lập tức, những gì ông viết về nhân vật Tường, độc giả kể như là chính me-xừ HPNT, ở ngoài đời, đã làm những chuyện đó, trong có cả cái chuyện “làm thịt' một cô gái yêu thương anh ta, nếu Gấu nhớ không lầm!
*

Ông có điều gì truyền cho đám nhóc tập tành viết?
Simenon: Viết được coi như là một nghề, a profession, và tôi không nghĩ, nó là một nghề. Tôi nghĩ, đừng cần là nhà văn; khi có thể làm một điều gì đó, thì nên làm [I think that everyone who does not need to be a writer, who thinks he can do something else, ought to do something else]. Viết không phải là một nghề nhưng là một thiên hướng của sự bất hạnh, writing is not a profession but a vocation of unhappiness. Tôi không hề tin có một thằng cha nghệ sĩ nào mà lại hạnh phúc.
Tại sao?
Bởi vì, thứ nhất, tôi nghĩ, nếu một người đàn ông có cái sự cần thiết, bức xức, để là một nghệ sĩ, if a man has the urge to be an artist, ấy là bởi vì hắn ta cần tìm chính hắn ta, it is because he needs to find himself. Mọi nhà văn cố tìm hắn ta qua những nhân vật của hắn, qua tất cả những gì hắn viết ra.
Hắn ta viết cho hắn ta?
*
Áp dụng những câu trên vào trường hợp NMG, [if a man has the urge to be an artist, it is because he needs to find himself... ],chúng ta tự hỏi, tại làm sao NMG lại cần những nhân vật như Tường, như Nguyễn Huệ, thí dụ?