|
|
Cultural
Amnesia: Notes in the margin of my time
-
-
Gấu vừa mới
nhắc tới Tỉnh Giấc Hôn Thuỵ, kéo dài từ sau cái chết của thằng em trai,
một năm
sau Mậu Thân, tức là năm 1969, cho tới khi chạy trốn thoát quê hương,
tới được
trại tị nạn vào năm 1990, thú vị làm sao, cứ như là buồn ngủ gặp chiếu
manh, đọc
trên TLS số đề ngày 14 Tháng Chín, 2007, bài của Adam Bresnick , điểm
Clive
James: Sự mất trí nhớ văn hoá: Ghi nhận bên lề thời của tôi.
Unforgetting:
Memos on Melville and Mao, reminders of Montaigne: a literay and
political
journey with Clive James.
Không thể
quên: Những nhắc nhở về Melville và Mao, những việc hôm nay chớ để ngày
mai của
Montaigne: Cuộc du ngoạn về văn hóa, và chính trị với Clive James.
Độc giả,
nghe đây: Tôi, chính tôi, là chất liệu của cuốn sách của tôi [Montaigne]
Nhưng ông cẩn
trọng độc giả liền ngay đó:
Đó không phải
là lý do để bạn sử dụng thời gian rảnh rỗi của mình vào một việc làm
lãng nhách
và vô ích đấy nhé.
... Against
the persistent cult of Leon Trotsky: "[he] lived on for decades as the
unassailable
hero of aesthetically minded progressives who wished to persuade
themselves
that there could be a vegetarian version of Communism".
[Phóng dịch:
Leon Trotsky: [Ông ta] sống hàng chục niên, như là một người hùng bốn
bể thọ địch,
của đám tiến bộ mê cái đẹp, đám người này cố tự an ủi, và thuyết phục
chính họ
rằng, chủ nghĩa cộng sản có thể có được một ấn bản không có mùi máu,
dành cho
những người ăn chay trường].
Đọc câu
trên, Gấu bỗng nhớ đến... Hoàng
Phủ Ngọc Tường, người ham chơi, như một anh VC
trong nước ca tụng ông.
Đây cũng là
một người hùng bốn bề thọ địch! Người hùng của biến cố Mậu Thân, và
của... Nguyễn
Mộng Giác, trong Mùa Biển Động.
Người ham
chơi. Ăn chay trường?
Viết bên lề
lịch sử mà bỏ qua nhân vật này, thật uổng!
Và đúng là,
mắc bệnh mất trí nhớ văn hoá!
Giữa ông này
và Nguyễn Mộng Giác, ngoài đời chắc hẳn phải có đụng độ, bởi vì ông nhà
văn bê
nguyên con, luôn cả cái tên của ông này, vô tiểu thuyết của mình. Để
vinh danh,
hay để không vinh danh, theo Gấu, đều không được. Ông nhà văn nghe có
lần bị hỏi,
nói, tôi hư cấu. Hư cấu kiểu này, thì quá nhảm. Bản thân Gấu cũng đã
từng bị một
ông đưa vô tiểu thuyết, tuy chẳng hề đụng độ với ông ta, vậy mà cũng
chẳng cần
hỏi hiếc làm gì cho mệt.
Cái chuyện
ông theo VC, theo Gấu, là quyển, là lý tưởng của ông, như của bao nhiêu
con người
khác, sống ở Miền Nam, nhưng tin tưởng vào Miền Bắc, vào cuộc chiến
tranh giải
phóng, thống nhất đất nước.
Nhưng khi
chiến tranh chấm dứt, tất cả đều ngã ngửa, thì có gì để mà tự hào?
Viết
về những
ông này, mà có tí tự hào, thì đểu là cứt đái. Thực tình là như vậy.
Gặp
lại những
nhân vật của Koestler, những nhân vật văn chương còn mang nặng những
nét đặc
thù của nguyên mẫu ngoài đời, những Roubachof suốt đời tắm bằng máu của
kẻ
khác, kể cả của người yêu, bạn bè, đến khi chết lại mong trở thành
những Thánh
Tử Đạo, đọc lại nhhững câu văn mang sự thực khủng khiếp còn hơn cả
những lời
nguyền rủa: "Bằng roi vọt chúng ta quất lên đám đông đang rên rỉ, bắt
họ
hướng về hạnh phúc chỉ có tính tương lai và hoàn toàn lý thuyết...",
tôi bỗng
nhận ra một điều thật giản dị: Nếu những tác phẩm lớn đều cưu mang
trong nó
bóng dáng của những tác phẩm lớn khác - một cách nào đó Hemingway chú
giải
Joyce, Camus mô phỏng Kafka, rõ ràng Garcia Marquez viết lại
Faulkner... - Cũng
vậy, những bạo chúa chỉ là những bản sao của những bạo chúa khác.
Staline bắt
chước Néron, cả hai đều có tham vọng văn chương, một muốn làm thi sĩ,
một muốn
ngự sử văn đàn, kẻ ban phát giải thưởng văn học. Mao diễn lại tuồng đốt
sách,
chôn học trò. Molotov chỉ mong người đời coi là một Robespierre của
Cách Mạng
Nga. Người ra lệnh bắn vào sinh viên biểu tình tại Thiên An Môn là một
học trò
đắc ý của Chu Ân Lai, ông này lại là một học trò đắc ý nhất của Cách
Mạng Pháp.
Polpot đã từng du học ở Paris. Tất cả đều tâm đắc một điều: Không có
một cuộc
cách mạng nào mà không có quá độ. Một cuộc cách mạng không đổ máu thì
rất đáng
ngờ.
Lần Cuối
Sài Gòn
Kant bừng tỉnh giấc
ngủ độc đoán khi
đọc Hume. (1)
TTT bừng tỉnh
giấc hôn thụy, khi , ở tù VC, lần đầu tiên nhận thư nhà từ Miền Nam,
biết bạn
mình là Mai Thảo đã thoát.
Văn Cao, chấp
nhận ở lại... Thiên Thai, sáng tác Buồn Tàn Thu, tặng Phạm Duy, biết
bạn mình sẽ
dinh tê, sẽ vào Nam, và sẽ gieo nhạc buồn của ông đi khắp chốn?
Gấu bừng tỉnh
giấc mơ Cô Tiên, khi thấy mình ở trong trại tị nạn Thái Lan, biết, đã
chuyển
sang một kiếp khác...
(1)
| Texte |
|
Kant fut
«réveillé de son sommeil dogmatique» le jour où il lut Hume, notamment
la subtile et pénétrante critique de la connaissance de la causalité,
développée dans la septième section de l'Essai sur l'entendement humain de I748.
Cette critique lui
révéla que le jugement de causalité n'est point, comme on le croyait,
un jugement analytique tirant de la cause l'effet qui s'y trouverait
précontenu; mais un jugement synthétique affirmant une «connexion
nécessaire» entre une cause et un effet radicalement hétérogènes l'un à
l'autre. La critique de Hume montrait qu'une telle connexion n'est
connaissable ni a priori par déduction (l'effet n'étant point
analytiquement précontenu dans ]a cause) ni a posteriori par expérience
(l'expérience ne pouvant donner à connaître que des conjonctions
empiriques entre des événements «entièrement lâches et séparés», mais
jamais des connexions nécessaires). Cette critique induisait au
scepticisme et compromettait gravement les «lumières», non seulement
celles de la métaphysique prétendant connaître des réalités
transcendantes, mais celles mêmes de la physique prétendant connaître
des nécessités phénoménales. Seules subsistait, scientifiquement
valable, la mathématique, parce que, les jugements mathématiques étant,
aux yeux de Hume, des jugements analytiques, leur nécessité pouvait
être connue a priori.
Kant bừng tỉnh
"giấc ngủ độc đoán" bữa đọc Hume, đặc biệt cái đoạn ông ta phê bình
thật là tính tế, thật là tới chỉ, ý niệm nhân quả, được khai triển ở
phần thứ bẩy của Essai sur l'entendement humain de I748...
*
*
Tôi chẳng thế nào mà tỏ ra khiêm tốn được.
Có quá nhiều điều cháy bỏng ở trong tôi; những lời giải cũ tán loạn ra,
rời rụng ra, những cái mới thì chẳng ra làm sao, chẳng ra đầu ra đuôi.
Thế là tôi bắt
đầu, mọi chuyện, một điều, liền tù tì, cùng một lúc.
Như thể tôi có
cả một thế kỷ ở phía trước tôi.
Canetti, 1943.
Susan Sontag trích dẫn, trong Under
the Sign of Saturn [đây là tên bài viết về Walter Benjamin, sử
dụng cho toàn tập], chương Mind as Passion: Cái đầu như là đam mê.
Ông này nhà văn Đức, Nobel văn chương. Phán
bảnh thực.
Nhưng ông ta cảm thấy có cả một thế kỷ ở phiá trước ông.
Giả như ông ta chỉ còn có tí ti thời gian, như Gấu chẳng hạn, chắc là
ông phán còn hách hơn nhiều!
*
Bữa trước, đọc Evăn ở trong nước, hình như dịch một bài của một tay nào
đó, viết về những nhà văn không xứng đáng mà đoạt Nobel, trong có tên
Canetti, Gấu bật cười, nghĩ thầm, Canetti mà không đáng, thì ai đáng bi
giờ? (1)
Và Gấu chợt hiểu, lý do Sartre từ chối Nobel:
Ông ta sợ, không phải cho ông ta, mà cho những đệ tử của ông, thí dụ
như... Nguyễn Văn Trung chẳng hạn!
Những đấng con hoang được thừa nhận của Sartre!
Hà, hà!
(1) Bạn nghĩ sao khi Elias Canetti cũng đoạt
Nobel? Ông là một nhà văn hấp dẫn, dù bạn có đo bằng thứ tiêu chí nào.
Nhưng cuốn tiểu thuyết The Blinding của ông là một sự thất
bại hoàn toàn. Danh tiếng của Canetti được tạo dựng từ 3 hay 4 tập hồi
ký mà dù chúng có xuất sắc đến cỡ nào cũng không thể giúp ông có được
một chỗ ngồi bên cạnh những Rousseau hay St Augustine.
EVăn
Cũng trong bài viết, ngay cả Heinrich Boll cũng bị coi là không xứng
đáng!
Cả hai Canetti và Boll đều được coi là những tiếng hót của loài phượng
hoàng, thò cái mỏ của chúng ra khỏi Lò Thiêu.
Một bài viết cà chớn như thế mà cũng mất công dịch, tiếu lâm thật! NQT
Cái tay Wilson viết bài này, lấy tiêu chí vượt thời gian, để đánh giá
tác phẩm. Ông ta không hề biết một điều là, có những tác phẩm, được
viết ra cho chính cái thời của nó, và cái chuyện nó vượt thời gian hay
không, là chuyện hậu xét. Có những tác phẩm, bị lãng quên ngay khi được
ra lò, nhưng hàng ngàn năm sau, lại lừng lững tái sinh. (1)
Sartre và bồ là Simone de Beauvoir chẳng đã cười ngất khi Kafka được
coi là nhà văn của thế kỷ: Thằng cha nào vậy? Nếu hắn ta hách xì xằng
như thế, hai đứa này đã phải biết!
Chính ông Wilson, trong bài viết, cũng nghĩ là mình đánh giá sai về
Boll.
(1): Mỗi thế hệ có chọn lựa của nó. Có thi ca trường tồn, vĩnh
cửu nhưng thật khó mà có phê bình mãi mãi "vũ như cẩn". Tennyson sẽ có
"ngày của ông ta", và Donne, "buổi nhật thực". Hay là, để đưa ra một
thí dụ chẳng liên quan gì tới thói ham mốt này mốt nọ: trước chiến
tranh, tại những trường Pháp nơi tôi theo học, nói chung là ai cũng coi
Virgil như là một kẻ bắt chước Homer một cách ngây ngô, bắng nhắng. Tất
cả học sinh đều khẳng định với bạn bằng một thái độ rất ư là tự tin như
thế. Cùng với thảm họa, chuyện thường ngày về "cuộc tháo chạy tán
loạn", và lưu vong, cách nhìn trên đã thay đổi một cách triệt để. Bây
giờ, Virgil trở nên một chứng nhân thật chín mùi, thật cần thiết.
Simone Weil và cách đọc ngang bướng sử thi "Iliad", hay "Death of
Virgil" ("Cái Chết của Virgil") của Hermann Broch, cả hai đều góp phần
trong việc tái thẩm định...
Nhân Văn
|
- … nơi mà cả “sự vô tội cũng được
bày bán.”
-
 
“Ở đây [Cambodia], người ta kháo nhau rằng người
Việt Nam có tiêu chuẩn phẩm hạnh thấp hơn người Khmer; và trong khi
người Việt Nam bán con gái của mình, người Khmer không bao giờ làm điều
ấy.”
… nơi mà cả “sự vô tội cũng được bày bán.”
Nguồn
*
Một lần tôi nằm mơ, và cũng như Hebel, tôi mơ giấc
mơ của mình ở trong thành phố Paris, ở đó, tôi bị lột mặt nạ, và trơ
ra, là một tên phản bội quê nhà, và một tên lừa đảo.
Sebald: Phát biểu khi là ông Hàn
*
Liệu có một tên VC nào cảm thấy bị lột mặt nạ, trơ ra là một tên phản
bội, và một tên lường gạt, ở ngay trên chính quê hương của nó?
*
Hình 1: Cô bé Do Thái này không có bằng, hay giấy
phép, lái xe đạp. Varsovie, 1937.
Hình 2: tại bếp ăn dành cho người bản xứ, hai chị em đang trầm tư trước
dĩa cháo. Hỏi, người chị, ngồi phiá bên phải, trả lời, ở đây còn được
ăn cháo, ở nhà, mẹ chúng tôi không có cháo ăn. Prague, 1937.
Văn Học Pháp, Le
Magazine Littéraire, Tháng Sáu, 2007.
Khi gọi cuốn sách của
mình bằng cái tên Sự huỷ diệt, La Destruction, (1) mà không phải là, Lò
Thiêu, Holocaust, hay Shoah, tiếng Hebreu, Raul Hilberg muốn xác quyết,
cung cách mà từ đó bật ra số phận người Do Thái, do chế độ chính trị
Nazi gây nên.
(1) Sự huỷ diệt dân Do Thái tại Âu Châu.
Tôi tin rằng, có một sự huỷ diệt Miền Nam, tương tự. Chiến thắng của
Miền Bắc đã huỷ diệt nếp sống nhân bản hài hòa của Miền Nam.
Sự huỷ diệt còn được đám VC miệt vuờn hỗ trợ, ăn theo. Những cuộc biểu
tình đòi đất của đồng bào Miền Nam như đang xẩy ra, sự nghèo khổ đến
tận cùng, phải bán con, qua những vụ lấy chồng người nước ngoài, bán cả
con nít qua nước láng giềng... đó là những bằng chứng hiển nhiên của
tội ác huỷ diệt.
Khủng khiếp hơn cả, là sự huỷ diệt niềm tin, vào người anh em ruột thịt
Miền Bắc.
Nhật Ký
- Have U Ever Seen The Rain?
-
SG mùa này thì cứ
triền miên buổi chiều và rả rích đêm khuya...
La beauté d'un paysage
réside dans sa tristesse. Ahmet Rasim
Cảnh đẹp thì buồn.
NC bảo nghệ thuật là
ánh trăng lừa dối (maybe, nhớ ko chắc lắm), nhưng em thấy mưa mới là
siêu lừa tình chứ nhỉ?
Dưới mưa, nhìn đâu
cũng đẹp và buồn. Ngay cả cái công trường ngổn ngang bên etown3 còn đẹp
nữa là.
Đọc mấy câu trên về Sài Gòn, rồi đọc Pamuk viết về
"Ném mẩu thuốc cuối cùng xuống... Bosphore,
mà lòng mình phơi trên kè đá":
"Đôi khi tôi nói với tôi: Đời chẳng khi nào thảm tới
mức như thế. Và giả như tới mức đó, thì vưỡn còn tí an ủi, là được đi
dạo bên bờ sông Sài Gòn". [Parfois je me prends à penser: "La vie ne
peut pas être à ce point mauvaise. Mais quoi qu'il en soit, on peut
toujours, en fin de compte, aller marcher du côté du Bosphore].
*
Mưa.
Những hàng cây run rẩy rất khẽ, bóng của chúng dường như tăm tối hơn
thì phải. Em nhớ người, và nhớ mưa. Mỗi ngày đều mưa, nhưng mưa mỗi
ngày mỗi khác. Và mưa của một lần khác thì rất khác.
Người em yêu, ngoài đôi tay to và ấm hay nắm lấy tay
em những khi cùng lang thang và chỉ lái xe bằng 1 tay mặc kệ đường đông
còn có 1 bờ vai vững vàng để em tì cằm vào những khi muốn rủ rỉ rù rì
gì đó. Rồi những khi trời mưa, em thỉnh thoảng kéo áo honey để lộ 1
khoảng vai trần, đặt lên làn da mát lạnh ướt đẫm ấy một nụ hôn vội
vàng. Em biết, tiếng cười của cả hai khi đó đều rất trong, như mưa.
Ngay cả mưa rơi giữa vùng tối của đêm cũng vẫn long lanh. Và, có phải
môi em rất ấm?
"Vai em tròn dưới mưa
Ướt bao nhiêu cũng vừa"
Em hay lẩm nhẩm hát bài này khi bất chợt gặp mưa.
*
Ui chao sến ơi là sến, nhưng càng sến bao nhiêu càng
người, càng Sài Gòn bấy nhiêu.
Gấu này chẳng đã từng phán, cái hồn của văn chương
Miền Nam, là ở trong nhạc vàng, nhạc sến sao?
*
Have you ever seen the rain?
Em có bao giờ nhìn thấy mưa rơi?
Lần đầu nghe câu hát này, Hai Lúa giật mình tự hỏi, tại sao lại có một
lời ca lạ kỳ như vậy.
Rồi chẳng bao giờ Hai Lúa tìm hiểu những lời tiếp theo.
Bởi vì câu hát đó, đến đó, là trọn vẹn đối với Hai Lúa.
Câu hát trọn vẹn của nó đối với Hai Lúa là như vầy:
Em có bao giờ nhìn thấy mưa rơi trên tóc, trên mặt, trên má em, bữa hai
đứa mình đứng trú mưa, tại vỉa hè đường Lê Lợi, ngay trước rạp hát, kế
bên Nhà Thương Đô Thành... (1).
Nguồn
Have you ever seen the rain?
Someone
told me long ago theres a calm before the storm,
I know; its been comin for some time
When its over, so they say, itll rain a sunny day,
I know; shinin down like water
I want to know, have you ever seen the rain?
I want to know, have you ever seen the rain?
Comin down on a sunny day
Yesterday, and days before, sun is cold and rain is hard,
I know; been that way for all my time
til forever, on it goes through the circle, fast and slow,
I know; it cant stop, I wonder
I want to know, have you ever seen the rain?
I want to know, have you ever seen the rain?
Comin down on a sunny day
Yeah!
I want to know, have you ever seen the rain?
I want to know, have you ever seen the rain?
Comin down on a sunny day
Someone told me long ago theres a calm before the storm,
I know; its been comin for some time
When its over, so they say, itll rain a sunny day,
I know; shinin down like water
I want to know, have you ever seen the rain?
I want to know, have you ever seen the rain?
Comin down on a sunny day
*
Cháu
đọc entry của bác từ lúc nó chưa đổi tên cơ, khi còn là "SG mùa này thì
cứ triền miên buổi chiều và rả rích đêm khuya" ấy. Nhưng mà quả thực là
không biết nói gì thêm, hihi :D.
Hôm nào
cháu viết tặng bác 1 entry nhé, vì cháu rất thích cái nhận xét của bác
"cái hồn của văn chương Miền Nam, là ở trong nhạc vàng, nhạc sến".
Tks. I am looking forward to reading your "To_Gau entry".
Cái hồn của văn chương Việt Nam... D.H Lawrence diễn tả bảnh hơn Gấu
nhiều. Ông gọi là "Nỗi Nhớ Bùn" [La nostalgie de la boue]. Gấu thuổng
chữ của ông, viết được một đoạn thật là tuyệt vời về Sài Gòn:
"Sao không hát cho những người vừa nằm xuống..."
Đã có một thời, tôi không sao chịu nổi. Chúng rũ rượi, mệt lả. Đầy sũng
nước mưa, nước mắt. Chúng gọi tên thảm kịch. Thảm kịch của những cái vô
ích. Của cuộc chiến điêu đứng, rồ dại. Chúng gợi tâm trạng nhớ. Nhớ
bùn. Nhớ đời sống thảm hại, nhàm chán. Nhớ những kỷ niệm chẳng đáng
nhớ. Nhớ ngã tư đường Lê Văn Duyệt-Phan Đình Phùng gần nhà cô bé, khi
chưa có tượng Thích Quảng Đức. Cô bé hớt hải chạy ra, hớt hải lắc đầu,
rồi lại hớt hải chạy về. Nhớ những ngày nhà cô bé dời lên đường Gia
Long. Buổi sáng, cô đưa em đi học trường Kiến Thiết gần khu Chợ Đũi,
đưa mắt nhìn người yêu đang chờ đợi trong quán cà phê Tầu ở ngay đầu
đường. Khi về, cô tha thẩn giữa những hàng cây nơi vườn Tao Đàn. Mùa
Thu theo chiếc lá nhẹ nhàng đậu trên vai cô bé đang mơ mộng, đang trở
thành người lớn.
Nhớ, nhớ..."Nếu mai không nở, anh đâu biết Xuân về hay chưa...", em tôi
vẫn thường nghêu ngao một mình trước khi bỏ đi.
Như những lời chúc dữ, chúng báo trước một Miền Nam mòn mỏi, suy sụp,
trước một Miền Bắc lì lợm, dai dẳng.
Trong mỗi chúng ta đều có một Sài-gòn âm ỉ cháy. Tôi đốt lên ngọn nến
của tôi, để cho Sài-gòn của bạn sáng ngời.
Lần Cuối Sài Gòn*
Mưa.
Những hàng cây run rẩy rất khẽ, bóng của chúng dường như tăm tối hơn
thì phải. Em nhớ người, và nhớ mưa. Mỗi ngày đều mưa, nhưng mưa mỗi
ngày mỗi khác. Và mưa của một lần khác thì rất khác.
Crimson
M.
Đọc câu
trên, tình cờ đọc một bài thơ trên The New Yorker, số 24
Tháng Chín, 2007, trên xe buýt, trên đường từ downtown về nhà, ở một
vùng ngoại ô thành phố. Một bài thơ về cây. Câu trích dẫn làm đề từ mới
thú làm sao:
Resignation
I like trees because they seem more resigned
to the way they have to live than other things to
do.
Willa Cather
Ẩn nhẫn
Tôi mê cây cối vì cách mà chúng ẩn nhẫn,
trong cái việc hãy cố vươn lên mà sống, tô son lên
môi cuộc đời,
so với mọi loài khác.
Đấy là cây ở Sài Gòn.
Bỗng nhớ cây ở Hà Nội:
Mai, Mai, để anh kể cho em nghe về một thành phố mà anh
vừa biết yêu nó thì phải rời bỏ, một quãng đời của anh, bây giờ nhớ lại
thấy đâu đó trong quá khứ những trái sấu vàng vương vãi, tiếng lá vàng
xào xạc, tiếng còi mười giờ chạy dọc theo con phố Tràng Tiền. Mùa Thu,
màu thu Hà Nội, những lá cây vàng úa, hàng cây hai bên đường hình như
cao thêm, thành phố trang nghiêm và buồn rầu như đang trầm ngâm suy
nghĩ, buổi sáng trong suốt không vẩn một hạt bụi, tiết trời lành lạnh
người ta quên đi, rồi đột nhiên nhớ lại, và chút giá lạnh đã len vào
tâm hồn; buổi chiều sẽ bất chợt trở về, những con đường sẽ im lìm và
trầm lặng hơn như giấu giếm một tiếng thở dài; chúng như bị bỏ quên,
trừ một hai cặp tình nhân đi lại, hoặc một hai đứa nhỏ tha thẩn… Để anh
kể cho em nghe về một thành phố mùa thu có những hạt mưa nhỏ như những
hạt bụi bay trong gió, mùa hè vàng nắng đã qua đi từ lâu cùng những
buổi tắm sông, nằm trên cát nóng bỏng, nhìn thẳng vào mặt trời
Chỉ vì những dòng trên, mà một ông bạn y sĩ, quen ở hải
ngoại, khi đọc, đã mắng mỏ nhẹ nhàng, những ngày ở Sài Gòn, sao chỉ
thấy Hà Nội!
Và mưa của một lần khác thì rất khác.
Ui chao, đọc, nhớ liền tù tì cái cảnh thất thểu chạy theo
em ở nơi cổng trường Đại Học Khoa Học Sài Gòn:
Tôi ngồi chờ nàng thật lâu. Cơn mưa vẫn tiếp tục. Cuối
cùng, tôi chạy vào bên trong trường tìm nàng. Tôi gặp nàng đứng nói
chuyện cùng mấy người bạn học. Nàng rời đám bạn, và hai đứa chúng tôi
vừa đứng đợi ngớt mưa, vừa nói chuyện, những câu nói nhạt thếch. Khi
mưa ngớt, chúng tôi thản nhiên chào nhau ra về, mỗi người đi một ngả
đường. Khi nàng đi được một quãng khá xa, đột nhiên tôi quay lại, và
chạy theo, chạy thật nhanh. Tôi bắt kịp nàng, và hỏi, nàng còn yêu tôi
hay là không. Nàng lắc đầu. Tôi bảo nàng nói. Nàng nói. Nàng nói thêm,
nàng chưa hiểu tình yêu là gì. Tôi mệt và giận, muốn đánh nàng, bất
chợt, tôi nhìn thấy tôi, trong tấm kiếng chiếc xe hơi đậu kế bên đường:
đầu tóc rũ rượi, thở hổn hển, cánh tay trái lòng khòng, nước mưa rỏ
trên khuôn mặt hốc hác, tôi đột nhiên nhận ra khuôn mặt thảm hại của
tình yêu, tôi đột nhiên có cảm tưởng đã sống hết đời tôi, đã sống hết
mối tình. Tôi bảo nàng đi về, tôi bảo tôi đi về. Tôi hiểu rằng tình yêu
của tôi đối với nàng đã hết.
*
RESIGNATION
I like trees because they seem more resigned
to the way they have to live than other things do.
— Willa Cather
Here the oak and silver-breasted birches
Stand in their sweet familiarity
While underground, as in a black mirror,
They have concealed their tangled grievances,
Identical to the branching calm above
But there ensnared, each with the others' hold
On what gives-life to which is brutal enough.
Still, in the air, none tries to keep company
Or change its fortune. They seem to lean
On the light, unconcerned with what the world
Makes of their decencies, and will not show
A jealous purchase on their length of days.
To never having been loved as they wanted
Or deserved, to anyone's sudden infatuation
Gouged into their sides, to all they are forced
To shelter and to hide, they have resigned themselves.
—J. D. McClatchy
To shelter and to hide, they have resigned themselves:
Đúng là cái kiểu ẩn nhẫn, của một anh già lưu vong, sắp sửa ngòm ở nơi
xứ người, như Gấu!
Anh voi già không kiếm ra nghĩa địa của loài Mít,
cố kiếm một chỗ nằm liếm vết thương,
ẩn nhẫn đếm những giờ phút cuối cùng của đời mình...
*
Hàng cây trong công viên bên đường nhớ rừng
Cùng thi nhau vươn cao như muốn trút hết nỗi buồn lên
trời.
- Xe lăn trong tim
-
Kundera mở ra "Đời nhẹ khôn kham" bằng
những suy tưởng của ông về 'thai đố' Quy Hồi Vĩnh Cửu, và cái lần "tôi
bắt gặp trong tôi một cảm giác vô cùng kỳ lạ. Trong lúc lướt đọc một
quyển sách nói về Hitler, đôi ba hình ảnh trong cuốn sách khiến tôi
chấn động. Chúng gợi tôi nhớ lại thời thơ ấu. Tôi lớn lên khi đang còn
chiến tranh và gia đình tôi có mấy người bỏ mạng trong trại tập trung.
Nhưng những cái chết này có ý nghĩa gì không, nếu chúng ta đặt chúng
bên cạnh hồi ức về một thời kỳ hoàn toàn tan biến trong đời sống tôi,
một thời kỳ không bao giờ trở lại?.
Sự hoà giải với Hitler này... (1)
(1) Đời nhẹ khôn kham, Bản tiếng Việt của
Trịnh Y Thư. Văn Học, Huê Kỳ, xb, 2002
*
Kertesz cũng đã từng nói tới những giây phút hạnh
phúc 'phù du' ở Lò Thiêu...
*
TTT nói đến thơ trở lại với ông, như "nụ hôn đầu ôm
mái tóc lang thang", và nỗi ngượng ngùng e thẹn, không dám khoe với bạn
tù những bài thơ của mình.
*
Chẳng cần mấy ông này, Gấu cũng hiểu ra, cho riêng
Gấu, thời gian hai năm trời, ở nông trường cải tạo Đỗ Hải, Cần Giờ, mới
tuyệt vời làm sao!
Toàn những "nụ hôn đầu" cả. Thế mới sướng, mới tuyệt
cú mèo!
Ở đó, lần đầu tiên, Gấu biết mùi thịt chuột nướng,
thơm khỉng khiếp như thế nào.
Mùi thôi, chưa nói đến cái nỗi sướng lịm người, khi
cắn vô.
*
Bác ơi, đọc blog bác cháu thấy có nhiều thông tin và
tư liệu hay ho lắm, nhưng mà cháu còn bé quá nên nhiều khi chịu không
đoán được những tên người bác viết tắt đâu bác ơi :D mong tiếp tục đọc
thêm những entry mới của bác :D chúc bác Gấu luôn khoẻ mạnh, dẻo dai
nha.
Wed Sep 19 08:54am PDT Delete
Phúc đáp:
Tks. Sẽ cố gắng không viết tên tắt, trừ trường hợp
bất đắc dĩ.
NQT
TB: D. có thể đọc thêm thông tin và tư liệu 'hay ho
lắm' trên trang Tin
Văn
- Sự hy sinh của ông nhà có "đáng"
không?
-
10 Questions
[ Thời Báo, Time, July 2, 2007]
Năm năm trước đây, những phần tử cực đoan đã sát hại Daniel, ký giả,
chồng Mariane Pearl, tại Pakistan.
Bây giờ nữ tài tử Angelina Jolie đóng vai bà, trong một phim mới ra lò, A Mighty Heart, dựa trên cuộc tình
bi thương của họ.
How did your purpose In life change after
your husband's tragic death? Natasha Landkamar, PARIS
I think the point is that it hasn't changed. That is my main
achievement. Things like that happen to you, and the people that hurt
you expect it to change your purpose. Part of my
"revenge" was that my purpose wouldn't change—not how I live, the work
that I do or my approach to the world.
Do you think your husband's sacrifice was worth it?
Dinh Quynh Anh, VIETNAM
I don't think you can talk in terms of "worth it." His will and his
choice was to become a journalist and a writer. And I
think every person who dedicates his or her life to something that
belongs to the greater good is very meaningful.
What is the most
important thing that your son Adam should know about his father?
Sami Ith
GARDEN GROVE, CALIFORNIA
One really important thing for me is that he has a sense of who his
father was as a person—his sense of humor and the kind of friend,
husband and son that he was. That is the most beautiful heritage that
Adam can have.
Do you regret demanding compensation from the 9/11
fund for your husband's death? Juana Suarez, MEXICO CITY
I was thinking of Adam. When I knew that the people who were involved
in 9/11 were also involved in Danny's case, I wanted him
to join a moment in history. I thought maybe it would help him to be
part of a group. That is why I did it. It really wasn't about money.
Any money that comes as a result of this is for my son.
Given that Daniel died in Pakistan, what do you
think about President Pervez Musharraf? Dave Smith, ATLANTA
My view about him and politics is that I just don't trust anyone. He
does not have as much power as we think, and I have never thought that
any [help] would come from the Pakistani government.
Has it been difficult to maintain your objectivity
as a journalist? Dale Worsham, SAN ANTONIO
No, I haven't lost my objectivity. I don’t think I have become a more
fearful person or even more suspicious. I just finished a series of
profiles of women around the world—all with different
issues—to show that in the world there are incredible individuals we
should focus on. It is something that even al-Qaeda hasn't taken away
from me.
Has your view of Islam changed? BudiPrimawan,
JAKARTA
No, it hasn't changed at all. I grew up with Muslim people, so I was
very acquainted with Islam. So it is not like the people
who killed Danny taught me what Islam was about.
They are hijackers of their own faith.
Do you still practice Buddhism? If
so, how has it helped you? MaikeLehmann KONIGSFELD,
GERMANY
I have been chanting for 24 years. It has brought me a lot of strength
and wisdom in the sense that even in the most dire times, I didn't get
lost. I knew that if I wanted to survive, it wasn't about healing or
trying to forget. It was about how I could use my life to answer what
had happened to us. In many ways, it saved my life.
As a woman of color, how do you feel about being
played by Angelina Jolie in the movie? Dharma
Kemp-Bresett NASHUA, NEW HAMPSHIRE
I have heard some criticism about her casting, but it is not about the
color of your skin. It is about who you are. I asked her to play the
role—even though she is way more beautiful than I am—because I felt a
real kinship to her. She put her whole heart into it, and I think
she understood why we should do this movie. We had something to say
that we knew we should say together.
Did Angelina master your French accent? Rhonda
Phillips, ATLANTA
[Laughs.] She suffered. She told me she loves me, but it was a very
difficult task. She told me I didn't only have a French accent but I
had a Cuban accent too. We joke about it.
*
-Sau cái chết của ông chồng, mục tiêu
của bà ở trên đời có bị thay đổi?
Natasha Landkamar, Paris
Tôi nghĩ, không thay đổi. Đó là thành tựu chính của tôi. Những điều như
vậy xẩy ra cho bạn, và những người làm bạn đau đớn, họ hy vọng điều đó
sẽ thay đổi mục tiêu, purpose, của đời bạn.
Một phần của 'sự trả thù' của tôi là, mục tiêu của đời mình sẽ chẳng
thay đổi - không phải tôi sống như thế nào, nhưng mà là việc làm của
tôi, và cách nhìn của tôi, cách tôi tới, với cuộc đời.
*
Câu hỏi của một cô/bà Việt Nam, thú vị nhất.
Theo bà, sự hy sinh
của ông nhà có 'đáng' không?
-Theo tôi, bạn không thể nói bằng những từ như vậy. Ông nhà tôi ước
mong và chọn để trở thành một ký giả và một nhà văn. Và tôi nghĩ bất cứ
người nào dâng hiến đời mình cho một điều gì mà người đó tin là tốt, là
đẹp thì như vậy là rất có ý nghĩa.
*
Liệu quan điểm của bà
về Hồi giáo thay đổi, sau đó?
Không, chẳng có gì thay
đổi. Tôi lớn lên giữa những người Hồi, cho nên tôi quá quen với Hồi
giáo. Bởi vậy cái đám người giết chồng tôi chẳng dậy tôi gì về Hồi
giáo. Họ chỉ là những tên không tặc của niềm tin của chính họ.
Tuyệt. Trả lời cẩm
như Gấu, Yankee mũi tẹt. Bắc Kỳ di cư 54!
Bà này bảnh thật. Gấu chịu
thua.
Sau khi thằng em trai Gấu mất,1967, tiếp đó là những khủng hoảng trong
gia đình, Gấu tiêu luôn, và chỉ tỉnh cơn "hôn thụy", coma, [chữ của Tô
Thùy Yên, khi dịch Malraux], khi tới trại tị nạn Thái Lan, vào năm 1990.
*
Đầu năm 78, ở Lao Kay lần
đầu tiên nhận được thơ nhà, biết tin anh đi xa. (Vợ tôi viết: “Bố nuôi
của Thái về quê ngoại sống, không ở Sàigòn nữa”) tôi như người chợt
tỉnh sau giấc hôn thuỵ. Bài Nhớ Thi
Sĩ viết vào lúc ấy đề tặng một thi sĩ đã mất và gửi Anh, một
thi sĩ lưu lạc khi chúng tôi nghĩ chắc không còn ngày gặp lại. Trong
những lời thơ vẳng trong tôi bấy giờ có cả lời thơ của anh.
Trong đất trời
|
