Trong số báo này, có 1 bài của Ryszard Kapuscinski, thần sầu, “Tụi mình nói chuyện 30 Tháng Tư khi nào nhỉ”.

GCC tính dịch hoài mà quên hoài.
Chán thiệt.
Dưới đây là khúc chót, của bài viết, “Khi nào thì có chuyện trò về 1945”

 
 WHEN THERE IS TALK OF 1945

RYSZARD KAPUSCINSKI

the writer dreams of shoes, and shooting.

    But above all war lived on within us because for five years it had shaped our young characters, our psyches, our outlooks. It tried to deform and destroy them by setting the worst examples, compelling dishonorable conduct, releasing contemptible emotions. 'War,' wrote Boleslaw Micinski in those years, 'deforms not only the soul of the invader, but also poisons with hatred, and hence deforms, the souls of those who try to oppose the invader'. And that is why, he added, 'I hate totalitarianism because it taught me to hate.' Yes, to leave war behind meant to internally cleanse oneself, and first and foremost to cleanse oneself of hatred. But how many made a sustained effort in that direction? And of those, how many succeeded? It was certainly an exhausting and long process, a goal that could not be achieved quickly, because the psychic and moral wounds were deep.

When there is talk of the year 1945, I am irritated by the phrase, 'the joy of victory'. What joy? So many people perished! Millions of bodies were buried! Thousands lost arms and legs. Lost sight and hearing. Lost their minds. Yes, we survived, but at what a cost! War is proof that man as a thinking and sentient being has failed, disappointed himself, and suffered defeat.
    When there is talk of 1945, I remember that in the summer of that year my aunt, who miraculously made it through the Warsaw Uprising, brought her son, Andrzej, to visit us in the countryside. He was born during the uprising. Today he is a man in late middle-age, and when I look at him I think how long ago it all was! Since then, generations have been born in Europe who know nothing of what war is. And yet those who lived through it should bear witness. Bear witness in the name of those who fell next to them, and often on top of them; bear witness to the camps, to the extermination of the Jews, to the destruction of Warsaw and of Wroclaw. Is this easy? No. We who went through the war know how difficult it is to convey the truth about it to those for whom that experience is, happily, unfamiliar. We know how language fails us, how often we feel helpless, how the experience is, finally, incommunicable.
    And yet, despite these difficulties and limitations, we should speak. Because speaking about all this does not divide, but rather unites us, allows us to establish threads of understanding and community. The dead admonish us. They bequeathed something important to us and now we must act responsibly, To the degree to which we are able, we should oppose everything that could again give rise to war, to crime, to catastrophe. Because we who lived through the war know how it begins, where it comes from. We know that it does not begin only with bombs and rockets, but with fanaticism and pride, stupidity and contempt, ignorance and hatred. It feeds on all that, grows on that and from that. That is why, just as some of us fight the pollution of the air, we should fight the polluting of human affairs by ignorance and hatred. +

Faulkner trẻ

Âm thanh và Cuồng nộ khởi sự viết đầu xuân 1928, tới thu thì hoàn tất. Năm niên sau, ông viết Trong khi tôi nằm hấp hối, "trong vòng 6 tuần lễ", Sanctuary, ["Tôi phịa ra, I invented, câu chuyện khủng khiếp nhất mà tôi có thể tưởng tượng ra được và viết nó trong chừng 3 tuần lễ"]...

Như chuyên gia dịch Faulkner, trong lời tựa Âm Thanh và Cuồng Nộ, bản tiếng Tây, viết:

    «Ce roman, à l'origine, ne devait être qu 'une nouvelle, me dit, un jour, William Faulkner. J'avais songé qu'il serait intéressant d'imaginer les pensées d'un groupe d'enfants, le jour de l'enterrement de leur grand-mère dont on leur a caché la mort, leur curiosité devant l'agitation de la maison, leurs efforts pour percer le mystère, les suppositions qui leur viennent à l'esprit. Ensuite, pour corser cette étude, j'ai conçu l'idée d'un être qui serait plus qu'un enfant, un être qui, pour résoudre le problème, n 'aurait même pas à son service un cerveau normalement constitué, autrement dit un idiot.  C'est ainsi que Benjy est né. Puis, il m'est arrivé ce qui arrive à bien des romanciers, je me suis épris d'un de mes personnages, Caddy. Je l'ai tant aimée que je n'ai pu me décider à ne la faire vivre que l'espace d'un conte. Elle méritait plus que cela. Et mon roman s'est achevé, je ne dirais pas malgré moi, mais presque. Il n'avait pas de titre jusqu'au jour où, de mon subconscient, surgirent les mots connus The Sound and the Fury. Et je les adoptai sans réfléchir alors que le reste de la citation shakespearienne s'appliquait aussi bien, sinon mieux, à ma sombre histoire de folie et de haine.

    On lit en effet dans Macbeth, à la scène V de l'acte V, cette définition de la vie: «It is a tale told by an idiot,  full of sound and fury, signifying nothing», «C'est une histoire, contée par un idiot, pleine de bruit et de fureur, qui ne signifie rien.» La première partie du roman de William Faulkner est elle aussi, contée par un idiot, le livre entier vibre de bruit et de fureur et semblera dénué de signification à ceux qui estiment que l'homme de lettres, chaque fois qu'il prend la plume, doit apporter un message ou servir quelque noble cause. M. Faulkner se contente d'ouvrir les portes de l'Enfer. Il ne force personne à l'accompagner, mais ceux qui lui font confiance n'ont pas lieu de le regretter....

Maurice Edgar Coindreau. Princeton University, 1937

Cuốn tiểu thuyết này, thoạt đầu chỉ là một truyện ngắn, có lần W. Faulkner nói với tôi. Ông ta nghĩ, cũng thú vị, khi tưởng tượng những ý nghĩ của một đám trẻ con, trong ngày chôn cất người bà của chúng, mà người lớn giấu không cho chúng biết về cái chết của bà, sự tò mò trước xáo trộn, những toan tính muốn chọc màn bí ẩn... Sau đó, ông thêm vô, ý nghĩ về một nhân vật, muốn chọc màn bí ẩn, mà lại không nhờ cậy gì được, ở nơi một cái đầu bình thường, một thằng ngu, đần, độn. Và Benjy ra đời. Thế rồi, cũng như nhiều tiểu thuyết gia khác, ông đâm mê một nhân vật của mình, Caddy, mê đến nỗi, một truyện ngắn không đủ cho cô bé. Cô bé xứng đáng hơn thế nhiều. Cuốn tiểu thuyết hoàn tất, mặc dù thế nào, nhưng không làm sao kiếm cho nó một cái tên, cho đến một ngày, từ tiềm thức của ông bật ra những từ Âm thanh và Cuồng nộ. Ông bèn chôm liền, chẳng cần biết, những gì còn lại liên quan tới cụm từ quen biết này, từ Shakespeare, có hợp với câu chuyện u tối về sự khùng điên và hận thù của ông hay không.

Cụm từ trên, là từ Macbeth, một định nghĩa về cuộc đời: "Đây là một câu chuyện được kể bởi một tên đần độn, đầy âm thanh và cuồng nộ, và chẳng có nghĩa gì". Phần đầu của cuốn truyện của Faulkner hợp y chang, cũng được kể bởi một tên đần độn, và cả cuốn sách run bần bật, trong âm thanh và cuồng nộ, và có vẻ như cũng chẳng có một ý nghĩa, đối với những con người, vốn mong đợi những con người có học, mỗi khi cầm ngòi bút, phải đem lại một thông điệp, hay phục vụ một nghĩa cả. Ngài Faulkner lại khoái cái chuyện mở cửa Địa Ngục. Ông đâu có ép ai đi cùng ông, nhưng giả như có, thì người đó chắc chẳng phải ân hận vì đã tin ở nơi ông.

Note: Nhân đọc câu trả lời câu hỏi, 30 Tháng Tư là cái quái gì, của cô Nhã Thuyên, trích:
Câu chuyện về Việt Nam hôm nay có phải chỉ là kết quả của câu chuyện lịch sử 30/4/1975 không? (1)
GCC mượn câu trả lời của Faulkner:
30 Tháng Tư là ngày khánh thành địa ngục Mít, cái địa ngục mà những ông tướng về hưu, khi còn trẻ, xây dựng nên.
Hay gọi là “anus mundi” như Milosz đề nghị, cũng đặng!

Hậu môn của thế giới!

Malaparte viết:

Một khi mọi lý tưởng chỉ là cứt đái, thì lá cờ độc nhất, cho một con người, là làn da của chính anh ta.
When Germans become afraid, when that mysterious German fear begins to creep into their bones, they always arouse a special horror and pity. Their appearance is miserable, their cruelty sad, their courage silent and hopeless.
Khi người Đức bắt đầu sợ, khi nỗi sợ bí hiểm Đức đó ăn tới xương, thế là từ họ toát ra nỗi kinh hoàng và sự thương hại đặc biệt. Vẻ ngoài của họ trở nên thê thảm, sự độc ác, buồn lạ chi đâu, và sự can đảm, nín câm và vô vọng.
Gấu này tự hỏi, giá mà anh bộ đội Cụ Hồ, kẻ thù nào cũng đánh thắng, biết sợ, như thế, thì đã không biến thành bọ!
Thảm thay!

Ông viết:
Tự do đắt giá, còn đắt hơn cả nô lệ: Đúng là câu văn mặc khải cho cái số phận bi đát của một miền đất:
Thà nô lệ yankee mũi lõ, còn hơn tự do yankee mũi tẹt!
Ôi chao, trận dịch hạch do giải phóng đem vô khiến mọi người đổ xô chạy ra biển!
NQT

Note: Tông Tông Mẽo vinh danh Điếu Cày, nhân Ngày Tự Do Báo Chí Thế Giới

GCC lèm bèm: Được, được!
TV sẽ có bản tiếng Việt, as soon as possible, liền tù tì.
Không biết VC có ngửi ra vụ này hay không, và bèn hoãn xử DC? (2)
Cái này thì phải hỏi bạn của Gấu là PXA mới được!

Cứ như là Camus lên tiếng cho Hồ Hữu Tường!

Chúng ta phải không được quên Điếu Cày, và cái cú VC bắt ông vào năm 2008 trùng với cú đàn áp tập thể quyền tự do báo chí của công dân ở xứ Mít.
“Bác” Obama phẫn nộ lên tiếng!

(2)

Phiên xử ba bloggers Điếu Cày- Nguyễn Văn Hải, Anh Ba Sài Gòn- Phan Thanh Hải, và Tạ Phong Tần, dự kiến sẽ diễn ra vào ngày 15 tháng 5 tới đây, đã bị hoãn lại.

Thông báo nóng hổi dành cho báo chí của
Tông Tông Mẽo nhân ngày Tự Do Báo Chí Toàn Cầu

Vào ngày TDBCTC, nuớc Mẽo chúng tôi vinh danh vai trò của một nền báo chí tự do trong việc tạo ra những nền dân chủ sống dai dai, không đến nỗi yểu tử, hữu sinh vô dưỡng, và những xã hội phồn vinh. Chúng tôi đi một đường vinh danh đặc biệt tới những ký giả đã hy sinh cuộc đời, sự tự do, hay cuộc sống cá nhân dễ chịu của mình trong việc truy tìm, theo đuổi sự thực và công lý.
Đã trên 60 niên kể từ khi Tuyên Ngôn Nhân Quyền ra đời, nó phán, mọi người, bất cứ 1 người, đều có quyền “tìm, nhận và truyền đạt thông tin và tư tưởng qua bất cứ một môi trường truyền thông đại chúng, phe lờ biên cương, biên giái hay bờ luỹ,” và cái quyền này gần đây thấy hơi bị được lâm nguy ở nhiều xứ sở. Trong năm nay, có tí tôn tốt, thí dụ, sự trao trả tự do cho những ký giả cùng hàng trăm tù nhân chính trị khác ở Miến Điện, nhưng cái sự thích thì bắt, và thích thì giam giới ký giả thì vẫn tiếp tục ở khắp nơi trên thế giới. Trong khi chúng ta kết án sự giam giữ, mới đây thôi, những ký giả như Mazen Darwish, một khuôn mặt hàng đầu tranh đấu cho tự do ngôn luận ở Syria, và kêu gọi thả ông ta, chúng ta phải không được quên những người khác như Điếu Cày, mà cú bắt ông trùng với cú đàn áp tập thể quyền tự do báo chí của công dân Mít ở xứ Mít, hay là ký giả Dawit Isaak, đã bị bắt giữ, bịt miệng, cấm lèm bèm [incommunicado?] bởi chính quyền Eritrean cả chục năm nay, đếch thèm nói ông bị tội gì, và cũng đếch đưa ra tòa.
Hăm dọa, làm khó dễ đủ đường, như ký giả Ecuador, Cesar Ricaurte, và nhà hoạt động đòi hỏi dân chủ người Belarusia, Natalya Radzina, đã phải chịu đựng, và sự kiểm duyệt gián tiếp, bao gồm cả chuyện hạn chế tự do đi lại như đã được áp đặt lên nhà viết blog người Cu Ba, Yoani Sanchez, những điều này tiếp tục làm ngứa ngáy, gây bực bội, nếu không nói, gây hậu quả ớn lạnh lên quyền tự do diễn đạt và báo chí. Chúng tôi kêu gọi tất cả các chính quyền hãy bảo vệ khả năng của ký giả, bloggers, và những nhà ly khai, tha hồ viết, tha hồ nói thoải mái không lo bị thiến, biếm, cấm in ấn, xb… và hãy chấm dứt cái trò cấm du lịch nước ngoài, và những hình thức không trực tiếp khác của kiểm duyệt, và đếch cho thực tập, sử dụng những quyền phổ cập như trên đã nêu ra.
Trong vài trường hợp, không phải nhà cầm quyền hăm dọa tự do báo chí. Đây còn là công việc của những băng đảng, khủng bố, hay những thành phần chính trị. Bọn khốn nào thì cũng thế, nguyên do nào cũng vậy, một khi mà ký giả bị hỏi thăm sức khoẻ, bị ăn no đòn, bị tống vô tù, hay biến mất, những cá nhân từng con người bèn tự vung dao thiến tự do của mình, tự kiểm duyệt, và thế là sợ hãi bèn thay thế sợ [ự] thật, và tất cả những xã hội của chúng ta đau khổ. Một thứ văn hóa [bốn ngàn năm] miễn nhiễm cho những hành động khốn kiếp như thế, là đếch có được phép tồn tại, ở bất cứ 1 xứ sở.
Năm nay, xuyên qua vùng Trung Đông, Bắc Phi, và quá nữa, thế giới chứng kiến không chỉ hiểm nguy mà còn hứa hẹn, rằng, một nền báo chí tự do sẽ mở ra nhiều xã hội mới mẻ, thành công, và ổn định. Vào Ngày Tự Do Báo Chí Toàn Cầu hôm nay, chúng tôi kêu gọi tất cả những chính quyền, nhà nước hãy nắm lấy lời hứa hẹn này bằng cách thừa nhận vai trò quan trọng, sống còn của tự do báo chí, qua đó, những ký giả độc lập có thể hành nghề một cách tự do và đếch còn sợ hãi [VC] nữa!

Hà, hà!

Chưa thấy phát ngôn viên của VC phản đối Bác Obama xâm phạm nội bộ nước Mít!

Thà nô lệ anh Yankee mũi lõ, còn hơn anh Yankee mũi tẹt

Trong ABC’s, entry “Sự độc ác”, Cruelty, Milosz cho rằng, cái khuynh hướng khoái những chuyện khôi hài độc địa, “ma-cạp” [macabre jokes], khôi hài đen, là “đặc sản”, characteristic, của giới trí thức Ba Lan, trong thế kỷ này.
Và ông giải thích, điều này có thể là do những tai nạn lịch sử được ban cho phần đất này, của Âu Châu,

Ui chao, ông này cũng hơi bị méo mó, cứ cái gì xấu xa nhất là ban cho xứ của ông, người của ông.

GCC sợ rằng, những dòng trên có thể áp dụng cho đám tinh anh Bắc Kít.
Bạn không tin, thử đọc, nào NHT, nào Sến, nào pro-Sến, anti-Sến của đám đàn em đệ tử & thù nghịch…
Bạn thử kiếm cho GCC, chỉ 1 dòng thôi, được coi là “nhân hậu và cảm động” ở trong cõi văn xứ Bắc Kít?

Trong bài viết, Milosz nhớ lại một trong những cuốn phim của Sacha Guitry, mở ra bằng cảnh một chuỗi quan tài diễn hành, sau chót là một thằng cu tí, độc nhất sống sót trong gia đình, và ông giải thích lý do:

Anh Cu Gấu, thoát chết, là do quậy quá, bị phạt, bắt nhịn đói, trong khi “cả miền đất”, bữa cơm chiều hôm đó, [cái gì gì, “hoàng hôn của một miền đất”] ăn nấm độc có tên là Cỏ Cụ Hồ [chữ của Phan Khôi?], thế là đi tầu suốt tất tần tận Bắc Kít!

Hà, hà!

Duyên Anh: Đời lưu vong bi kịch

Nhân đang nói về Ác Bắc Kít, đọc bài này về Duyên Anh.

Tay này viết nhảm quá, về những gì anh ta đếch có biết. DA theo như GCC được biết, bị đấm có mỗi 1 cú, mà như chính ông viết lại sau đó, của 1 thằng phải là võ sĩ, may mà ông nghiêng mặt đi được một chút, thành ra thoát chết.
Viết cái gì không biết thì đừng phóng đại, tưởng tượng. DA có quá nhiều kẻ thù, thành thử khó mà biết ai đánh ông, đừng đổ vạ cho bất cứ ai, đảng phái nào.
Viết như thế, là độc giả nghi ngờ những dòng chân thật của bài viết.
Cái tít bài viết cũng hỏng. Bi kịch lưu vong, dẫu sao cũng đỡ hơn bi kịch không lưu vong. Thí dụ thì đầy ra đấy. Cớm VC muốn bắt ai thì bắt, cả một đất nước thê thảm, thê thảm hơn nhiều, so với bi kịch lưu vong.  

37 năm sau 30 Tháng Tư 1975, VC vẫn ngang nhiên bắt người, vẫn cho côn đồ giả danh nhân dân, bức xức đánh đập, làm nhục, bất cứ ai dám nói ngược lại VC; không chỉ bất cứ ai, mà bất cứ tập thể nào, kể cả tập thể những “VC hơn cả VC” - những ông tướng VC về hưu, thí dụ, vậy mà anh này vờ hết, chỉ nhắc tới vài trường hợp lẻ tẻ, khi đám kiêu binh VNCH còn đương thời.
Viết như thế, thì đúng là tự mình làm nhục ngòi viết của mình.
Trên TV hình như có nhắc tới cú DA bị đánh, nhưng họa biến thành phúc, ông trở nên khác hẳn, sau đó. Nhân quả khó lường. Hình như ông còn cám ơn kẻ đánh ông nữa.
Ông đâu cần anh nhóc VC viết báo Cớm VC giả đò“vinh danh” ông.

Hồi mới vô Sài Gòn, GCC ở Khu Chợ Vườn Chuối, cũng đã từng đi vài đường cảm khái, khi nhớ về bạn quí!
Nhưng sau đó, ở hẻm thì nhiều.
Hẻm Đội Có, Hẻm Mả Đỏ, khu Phú Nhuận, hay Hẻm Xóm Gà, khu nhà Bạn Chất… và trong giấc mơ của GCC khi về già, chúng vẫn lâu lâu trở lại, với dáng vẻ lầy lội của chúng, những ngày mưa, và cùng với chúng, là hình ảnh những cô gái, cầm dép guốc trên tay, xắn cao quần, vượt hẻm, ra đến ngoài đường lớn, kiếm 1 cái vòi nước công cộng, rửa sạch chân, và rồi thắng giày, dép, guốc cao gót.
Thế rồi chiến tranh xẩy ra, những con hẻm ngày một lột xác, cùng với 1 số khuôn mặt thanh niên biến mất: Hẻm càng canh tân bao nhiêu, chiến tranh càng leo thang bấy nhiêu. Người chết tăng theo, và sự sa đọa tăng theo. Những cô gái trong xóm, GCC gặp lại, ở snack bars, hoặc ở nghĩa địa, khi họ vô thăm viếng mộ chồng, con…

Nhìn Sài Gòn xa hoa, lộng lẫy bây giờ, qua hình ảnh trên net, GCC nghĩ thầm, không còn chiến tranh, đâu còn người chết, thì cái gì đã mất?
Lòng tự hào là 1 tên Mít của chúng ta.
Không phải thứ tự hào đỉnh cao, đánh thắng hai thằng đầu sỏ… mà là tự hào bình thường, như mọi giống dân, được sinh ra ở trên đời này.
Lòng tự hào bình thường đó, chúng ta không còn.
GCC không tin là bây giờ còn có nhiều người tự hào mình là Mít.
Lũ khốn kiếp VC lấy của dân Mít lòng tự hào.
Cái tên VC nằm vùng viết bài này, hắn ta biết rất rõ, cả hai chế độ. Vậy mà vẫn trâng tráo viết như trên.
Bi kịch lưu vong.

1958. Học xong Trung học tôi thi vô Trường Quốc Gia Bưu Điện vừa mới được thành lập sau một năm lân la làm quen cái không khí đầy nao nức của tương lai như đang giục giã ở ngay đầu ngã tư của cuộc đời, ở đại giảng đường Đại Học Khoa Học. Bạn thử tưởng tượng một học sinh nghèo, sống chui rúc ở cuối con hẻm Đội Có, Phú Nhuận, nơi đám người nghèo khổ bám quanh thành phố, khi chiến tranh chưa dồn dập đem những tiện nghi đến tận giường ngủ, xó bếp, rồi lấy đi một số người thân, quanh năm chỉ biết xài đèn dầu, uống nước giếng. Đám thanh niên, ngoài những lúc tự an ủi lẫn nhau bằng những mối tình tưởng tượng, bằng những tiếng hát nhái theo giọng Út Trà Ôn, Trần Văn Trạch quanh cây đàn ghi ta bên cạnh giếng nước, vào những lúc con xóm sau một ngày mệt lả, mặc tình cho bóng đêm và muỗi đói hành hạ; buổi sáng chỉ còn cách kéo nhau ra mấy dẫy nhà lụp xụp, mặc tình ngắm nghía mấy cô gái họ vẫn thường trầm trồ, mỗi lần thoáng thấy bóng. Các cô lúc này xắn quần cao, thoăn thoắt giữa đám rau muống xanh um phủ kín mấy vũng nước đen ngòm, nguồn lợi thứ nhì sau mấy ao cá, một nơi chốn hẹn hò khác nữa của các cô cậu choai choai, và của đám con nít; bỗng một ngày đẹp trời, thấy như Alice lạc vào xứ thần tiên, lạc vào trường Đại Học Khoa Học.

Phở hồi đó ba đồng một tô. Tiền ông Diệm, như sau này người dân Sài-gòn vẫn thường xuýt xoa, tiếc nhớ một hoàng kim thời đại khi chưa nếm mùi Giải Phóng, và tệ hơn, mùi Cộng Sản, thảm hơn nữa, Cộng Sản Bắc Việt. Những buổi sáng hiếm hoi trong túi có mấy đồng bạc cắc bà Trẻ thương tình giấu giếm cho, nhân bữa trước bán hết mấy món đồ xi cho mấy cô gái, mỗi lần đi chợ Phú Nhuận, sau khi mua mớ rau, con cá, vẫn thường xúm quanh cái mẹt của bà già Bắc Kỳ, mân mê chiếc vòng mã não, chiếc cà rá hình trái tim, cây lược lưỡi liềm, tấm gương bầu dục phía sau có hình mấy nghệ sĩ cải lương... tôi có cảm tưởng cả con hẻm, khu phố cũng xôn xao cùng tôi qua những hương vị buổi sáng của nó: Tô phở nơi đình làng Phú Nhuận, trong hơi phở có chút hiền từ của khói nhang, của những lời cầu khấn, mấy bà mấy cô đi chợ tiện thể ghé đình lạy Phật và dùng điểm tâm. Dĩa bánh ướt của cô gái trong xóm với đôi quang gánh lúc nào cũng lao về phía trước, chỉ chậm lại nơi đầu con hẻm mươi, lăm phút rồi lại tất tả chạy quanh xóm. Có bữa dù đã chạy vội từ nhà, khi ra tới nơi chỉ còn kịp nhìn thấy một nửa bóng dáng cùng cử chỉ quen thuộc của cô còn nán lại phía sau lưng đòn gánh. Khi đã đi làm, có lương tháng, có nhà ở, do cơ quan cấp, bị dòng đời xô đẩy không cho ngoái cổ nhìn lại con hẻm xưa, có những buổi sáng chạy xe vòng vòng đuổi theo dư âm ngày tháng cũ, biết đâu còn sót lại qua dĩa bánh cuốn Thanh Trì, nơi con hẻm đường Trần Khắc Chân, khu Tân Định. Thứ bánh cuốn mỏng tanh, không nhân, chấm nước mắm nhĩ màu mật, cay xè vị ớt bột, kèm miếng đậu phụ nóng hổi, dòn tan, miếng chả quế, giò lụa. Chủ nhật đổi món bún thang dậy mùi mắm tôm, khi đã no nê vẫn còn thèm thuồng chút thơm tho của đôi ba giọt cà cuống đầu tăm. Nhìn bước đi của thời gian, của thành phố trong cơn tuyệt vọng chạy đua với chiến tranh, trong nỗi hối hả đi tìm ông chủ đích thực, sau những ông chủ thuộc địa, thực dân cũ, thực dân mới... cuối cùng khám phá ra đó chính là kẻ thù... Nhìn bước đi thời gian trên khuôn mặt xinh tươi của mấy cô con gái bà chủ tiệm, mới ngày nào còn tranh giành đồ chơi, còn tị nạnh đùn đẩy nhau trong việc phục vụ khách, bây giờ đã biết đỏ mặt trước mấy cậu thanh niên. Tự nhủ thầm hay là tới 79 đợi một tô phở đặc biệt sau khi len lỏi qua các dẫy bàn chật cứng thực khách, cố tìm một cái ghế trống. Hay tới quán bà Ba Bủng để rồi lưỡng lự, giữa một tô bún ốc; cố tìm lại hình bóng con ốc nhồi ngày xưa, tại một vùng quê của xứ Bắc Kỳ xa lơ xa lắc, chỉ muốn quên đi, chỉ muốn chối từ nhưng cuối cùng khám phá ra, trong đáy sâu âm u của tâm hồn, của tiềm thức, của quá khứ, hiện tại, tương lai, của hy vọng, thất vọng, của hạnh phúc, khổ đau... vẫn có một con ốc nhồi ẩn náu dưới mớ bèo trên mặt ao đầy váng; giữa một tô bún riêu, hay một tô bún chả thơm phức vẫn còn chút dư vị chợ Đồng Xuân, mới ngày nào được về Hà-nội ăn học. Ôi tất cả, chỉ vì thèm nghe cho được cái âm thanh ấm áp của mấy đồng bạc cắc reo vui suốt con hẻm Đội Có, Bà Trẻ cho, ngày nào, ngày nào...

Note: Đoạn văn trên, GCC viết khi ở Trại Tị Nạn Thái Lan, gửi đăng ở 1 tờ báo ở Canada, làm “tài liệu khi đi thanh lọc”.